به گزارش فارس، اظهارنظر کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیرامون «طرح جمعیت و تعالی خانواده و ضرورت بررسی آن طبق اصل هشتادوپنجم قانون اساسی» منتشر شد.
براساس این گزارش «طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده» در تاریخ ۱۳۹۲/۳/۲۸ با هدف افزایش نرخ باروری به حداقل ۲/۵ فرزند به‌ازای هر زن با ۵۰ ماده از سوی نمایندگان تهیه و اعلام وصول شد. با این‌حال این طرح به‌دلایل متعدد در مجلس به سرانجام نرسید و در مجلس دهم با اصلاح و حذف برخی از مواد آن، مجدداً، در دستور بررسی قرار گرفت. علی‌رغم تصویب این طرح در کمیسیون فرهنگی مجلس در تاریخ ۱۳۹۸/۷/۲۹ تا پایان دوره دهم این طرح در دستور کار صحن علنی قرار نگرفت و مجلس دهم نیز بدون تصویب طرحی در راستای حمایت از خانواده و تسهیل فرزندآوری به‌کار خود پایان داد. طرح جمعیت و تعالی خانواده با اعمال اصلاحاتی و با ۳۷ ماده در تاریخ ۱۳۹۹/۳/۱ در دستور کار مجلس یازدهم قرار گرفته است.
گزارش منتشر شده مرکز پژوهش‌های مجلس شامل «وضعیت فرزندآوری در کشور»، «ارزش‌ها و هنجارهای فرزندآوری در ایران» و «موانع پیش روی تصویب طرح»، «پیشنهادهای تقنینی جهت تصویب طرح» است که ضمن مروری بر چرایی و ضرورت تصویب مشوق‌هایی در راستای حمایت از خانواده‌ها و تسهیل فرزندآوری به ارائه پیشنهادهای تقنینی جهت تصویب این طرح می‌پردازد.
مطابق گزارش منتشر شده ایران طی چند دهه اخیر با کاهش قابل توجه میزان باروری مواجه شده است، به‌نحوی که نرخ باروری کل ایران از ۶/۸ در سال ۱۳۶۰ به ۱/۷ در سال ۱۳۹۸ تنزل پیدا کرده است. نگاهی به داده‌های سازمان ثبت احوال کشور در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد در این سال، یک میلیون و ۱۹۶ هزار و ۱۳۵ مورد تولد در کشور به ثبت رسیده که در مقایسه با سال گذشته ۱۲ درصد (۱۷۰ هزار مورد کمتر) و در مقایسه با سال ۱۳۹۳، ۲۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد که کمترین میزان ولادت طی ۱۰ سال اخیر است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح می‌کند که از سوی دیگر روند خانواده‌های تک‌فرزند نیز نسبت به سایر خانواده‌ها افزایش قابل توجهی داشته است. طبق آخرین بررسی‌ها، درصد کل خانواده‌های دارای یک فرزند (تک‌فرزندی) با روندی صعودی به حدود ۱۹/۷ رسیده و ۱۳/۵ درصد نیز فاقد فرزند بوده‌اند (جمعاً ۳۳ درصد تک‌فرزند و بدون فرزند) این نسبت برای برخی از استان‌های کشور به بالای ۵۰ درصد نیز رسیده است. این درحالی است که با وجود شاخص‌های اقتصادی خاص در زندگی نسل‌های قدیمی‌تر، فقط ۵/۴ درصد از آن خانواده‌ها تک‌فرزند بوده‌اند، ولی این میزان در نسل‌های جدیدتر به ۲۸/۷ درصد رسیده است. از زاویه دیگر، ۷۷ درصد نسل‌های قدیمی‌تر حداقل دارای ۲ فرزند بوده و ۸۰ درصد نسل‌های جدیدتر حداکثر دارای ۲ فرزند هستند (شامل صفر، یک یا دو فرزند).
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌افزاید همزمان با تحولات جمعیتی فوق، سهم جمعیت جوان در کشور نیز دچار تحولات جدی شده، به‌نحوی که در سه سرشماری اخیر در فاصله‌ی سالهای ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ سهم جمعیت جوان کشور وارد روند نزولی شده و از بیشترین میزان خود در سال ۱۳۸۵ ( ۵/۳۸ درصد) با کاهشی حدوداً ۱۰ درصدی به ۲۵/۱ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است.
بر اساس این گزارش طرح مذکور با نظر به عوامل اثرگذار در کاهش نرخ موالید درخصوص ساحت‌های «فرهنگ‌سازی و اقدامات ترویجی، آموزشی، پژوهشی و تبلیغی»، «خدمات حوزه سلامت و بهداشت»، «تسهیلات بیمه‌ای»، «تسهیلات آموزشی»، «تسهیلات استخدامی و اشتغال»، «تسهیلات معیشتی و رفاهی» و «پیش بینی بار مالی و ضمانت اجرا» دارای پیشنهادهایی شفاف، کارآمد و اثرگذار است.
