«چشمان تاریکی»

نویسنده: دین کونتز

ترجمه: ناهید هاشمیان

ناشر: نیستان، چاپ اول: 1399

260 صفحه، 53000 تومان

***

دین کونتز، رمان‌نویس، نویسندۀ داستان‌های کوتاه، فیلم‌نامه‌نویس و شاعر آمریکایی است که شهرت او در حیطۀ ادبیات داستانی به دلیل پرداختن به ژانر وحشت، علمی - تخیلی، مهیج و فانتزی است. او سال آخر دانشگاه را می‌گذرانده که برندۀ یک مسابقۀ داستان تخیلی شده و از همان زمان نویسندگی را آغاز کرده است. آثار کونتز تا کنون به 40 زبان زندۀ دنیا ترجمه شده و بیش از 500 میلیون نسخه از آنها به فروش رسیده است. چهارده رمان وی در لیست پرفروش‌های نیویورک تایمز قرار گرفته که «یک در تا بهشت»، «آتش سرد»، «جایگاه شوم»، «مخفیگاه»، «اشک اژدها»، «تنها بازمانده»، «ساعت‌های عجیب و غریب»، «سنگدل»، «شب چه می‌داند» و «خیابان سايه 77» از آن جمله‌اند. کتاب‌های کونتز در کشورهایی مانند ژاپن و سوئد در جايگاه پرفروش‌ترین کتاب‌ها قرار گرفته‌اند. نیویورک تایمز نوشته‌های او را «از نظر روان‌شناسی پیچیده، ماهرانه و اغناکننده» دانسته و نیو اورلئان تایمز هم گفته است: «قلم دین کونتز بدون ساده یا رمانتیک‌بودن، شورانگیز است». او را محبوب‌ترین رمان‌نویس آمریکایی می‌دانند که آثارش سراسر ترس و تعلیق است. 

گذشته از تمام ویژگی‌هایی که برای نوع نوشتار و ژانر خاص مورد پردازش دین کونتز گفته شد و موجب برانگیختن تمایل علاقه‌مندان به این شیوۀ نگارش است، شباهت‌های موضوعی بین رمان «چشمان تاریکی» با شرایط کنونی موجود در جهان باعث شده که این اثر بیش از آنچه که پیش‌بینی می‌شده، مورد توجه قرار بگیرد. ماجرا از این قرار است که دین کونتز این رمان را اوایل دهه هشتاد میلادی یعنی حدود چهل سال پیش از زمان کنونی نوشته است، اما وجود نوعی ویروس ناشناخته در رمان که بر حسب اتفاق، محل آزمایشگاه آن نیز در ووهان چین است، این رمان را نه تنها در ایران بلکه در برخی کشورهای دیگر نیز که کتاب در آن ترجمه و منتشر شده، کانون توجه دوچندان قرار داده است. 

«چشمان تاریکی» روایت زنی به نام «تینا ایوانز» است که همسر خود را از دست داده و مدتی بعد نیز به رغم از دست دادن فرزندش او را در رویا زنده می‌بیند. وی در واقعیت نیز آثاری از زنده‌بودن فرزندش می‌یابد که همین نشانه‌ها موجب برانگیختن او برای جست‌وجوی فرزند و پیداکردن او می‌شود که سال‌هاست از او دور است. این زن فرزندش را در یک آزمایشگاه تحقیقاتی واقع در ووهان چین می‌یابد که کارکنان آن مشغول پژوهش و تحقیق بر روی ویروسی ناشناخته به نام ووهان 400 هستند. نکتۀ جالب اینجاست که عملکرد این ویروس که توسط چینی‌ها ساخته شده بی‌شباهت به کووید 19 نیست. 

رمان از دید روان‌شناختی نیز قابل تأمل است. «تینا» شخصیت‌ اصلی داستان یک رقصنده است که در شهر لاس‌وگاس کار می‌کند. نویسنده با تمرکز بر بخش‌های آزاردهنده و ناخوشایند زندگی این زن تنها روایتی از یک زندگی آسیب‌دیده را بیان می‌کند. حکایت زندگی زنی که دو بار طعم تلخ حوادث نامطلوب را در زندگی چشیده و اینک دوباره با چالش‌های جدیدی روبه‌رو شده است. بنابراین رمان علاوه بر مواردی که دربارۀ شباهت‌های ویروس ووهان 400 با کووید 19دارد، بر بستری از عشق و هیجان نوشته شده و لایه‌های تعلیق و جنبه‌های ماورائی نیز سعی کرده آن را از نزدیک‌شدن به موضوعات سیاسی باز دارد؛ به ویژه اینکه در نسخۀ اولیه داستان که سال ۱۹۸۱ نوشته شده، مکان آزمایشگاه تخقیقاتی ویروس در روسیه واقع بوده، اما با پایان جنگ سرد، نویسنده در بازنویسی مجدد رمان در سال ۱۹۸۹ محل آن را به ووهان چین تغییر داده است.

رمان در 40 فصل نوشته شده و با وجود اینکه برگردان آن نخستین تجربۀ ناهید هاشمیان در زمینۀ ترجمه بوده، متن روان و قابل قبولی است که در صفحات مورد نیاز با پانویس‌هایی تکمیل شده است. در انتهای کتاب هم یادداشتی از مترجم دربارۀ چرایی و چگونگی انتخاب و ترجمۀ این کتاب و یادداشتی حاوی اطلاعاتی دربارۀ نویسنده چاپ شده که می‌تواند برای خوانندگان مفید باشد. طرح روی جلد کتاب نیز که با نام آن همخوانی دارد و تصویر فرزند گمشدۀ تینا را از پشت سر در فضایی تاریک به مخاطب نشان می‌دهد، کاری از حمید مازیار و منطبق بر همان ژانر معمول نویسنده یعنی وحشت، علمی – تخیلی و مهیج تهیه شده است. در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

-         اگر درست فهمیده باشم، چینی‌ها ووهان 400 را می‌توانند برای فتح یک شهر یا کشور بدون استفاده از آلاینده‌های گران‌قیمت، قبل از ورود به آن استفاده کنند. 

-         دقیقاً همین‌طور است. مزیت دیگری هم در ووهان 400 نسبت به سایر موارد مشابهش هست. فقط چهار ساعت پس از ابتلا، فرد می‌تواند ناقل این ویروس باشد که نسبت به موارد مشابهش زمان کوتاهی است. پس از ابتلا، هیچ‌کس نمی‌تواند بیش از 24 ساعت دوام بیاورد که به طور معمول 12 ساعت زنده می‌ماند. این ویروس از ابولای آفریقا هم بدتر است. مرگ و میر در اثر ابتلا به این ویروس صد در صد است. این ویروس برای مرگ صد در صدی طراحی شده است. خدا می‌داند بر روی چند نفر از زندانیان سیاسی آن را آزمایش کرده‌اند...