دکتر محمود تولایی در گفتگو با مهر گفت: تحقیقات در کشور با وجود تمام مشکلات، انجام شده و می شود که نتیجه پاره ای از آنها را می توان در ساخت کیتهای تشخیص کرونا، داروها و واکسن احتمالی مشاهده کرد. این تحقیقات مقدماتی را ایجاد کرده که تولید واکسن در کشور آغاز شود.

رئیس انجمن ژنتیک ادامه داد: واکسن‌های سنتی یا نسل اول از انواع ضعیف یا کشته شده ویروس تشکیل شده‌اند و سیستم ایمنی بدن هنگام تزریق به فرد، ویروس را به عنوان مهاجم تشخیص می‌دهد و برای جلوگیری از تهاجم‌های بعدی، آنتی‌بادی تولید می‌کند. اما نکته این است که پرورش کافی ویروس‌های ضعیف یا کشته شده برای ایجاد واکسن برای میلیون‌ها نفر می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.

تحقیقات روی واکسن از نوع کشت بافتی

وی در خصوص فعالیت یکی از تیم هایی که در زمینه تولید واکسن کرونا در کشور فعالیت می کند، گفت: یکی از تیم ها روی تولید واکسن های نسل اول که از نوع کشت بافتی و غیرفعال سازی ویروس کرونا است، کار می کند.

تولایی خاطر نشان کرد: در این نوع واکسن، بعد از تکثیر و تزاید، ویروس با مواد ضد ویروسی غیر فعال می شود؛ ولی لاشه ویروس به عنوان شکل عامل مهاجم به بدن تلقیح خواهد شد تا به محض ورود ویروس به بدن، آنتی بادی های لازم علیه آن تولید شوند.

وی تاکید کرد: خوشبختانه این واکسن مسیر حرکت امیدوار کننده ای دارد و در مسیر تست های حیوانی و انسانی قرار گرفته است.

تحقیقات روی نسل دوم واکسن در مراحل میانی

تولایی با اشاره به بررسی دیگری که پژوهشگران برای تحقیقات تولید واکسن انجام می دهند، بیان کرد: واکسن نسل دوم واکسنی است که از ویژگی تولید پروتئین خاص بر مبنای «دی ان ای» از ساختار نوکلئوتیدی ویروس بدست می آید. یعنی بخش هایی از ویروس (ژنوم بیماری زای ویروس) را جداسازی می کنند که واجد خاصیت آنتی ژنی برای تحریک سیستم ایمنی بدن دارد؛ در واقع RNA ویروسی را به DNA تبدیل کرده و بخش‌هایی از ویروس را که در شبیه سازی‌های رایانه‌ای نشان می‌دهد قادر است سیستم ایمنی بدن را در ساخت آنتی بادی‌ها تحریک کند انتخاب می کنند.

وی ادامه داد: آن بخش‌های منتخب DNA سپس به باکتری‌ها وارد می‌شوند تا مقادیر زیادی قطعه پروتئینی را برای استفاده در واکسن تولید کنند. این روش به طور چشمگیری زمان لازم برای ساخت واکسن را کوتاه می‌کند.

وی گفت: در واکسن های نسل دوم یا نوترکیب، سیستم ایمنی بدن هنگام تزریق به فرد، این پروتئین ویروسی را به عنوان مهاجم تشخیص می‌دهد و برای جلوگیری از تهاجم‌های بعدی برعلیه آن، آنتی‌بادی تولید می‌کند. در این نوع واکسن نیز، چالش عمده تولید کافی و انبوه پروتئین‌ها برای ایجاد واکسن است که اگر هدف تولید برای میلیون‌ها نفر باشد، مدت زیادی را می طلبد ولی به لحاظ کلی بر واکسن نسل اول، مزیت دارد.

وی افزود: این واکسن نیز در کشور مراحل میانی را سپری می کند و امیدواریم محققان این گروه دستاوردهای خوبی داشته باشند. 

نسل سوم فرایند زمان بر و پرهزینه بودن واکسن را دور می زند

وی در خصوص نسل سوم واکسنها گفت: گروه دیگری که در زمینه واکسن کار می کنند، بر روی نسل جدیدتر واکسن متمرکز هستند. فناوری این نوع واکسن، ایجاد یک RNA خبر رسان یا mRNA است که بدن را برای تولید اجزای واکسن تحریک می‌کند، RNAهای خبررسان، نسخه‌ای از دستورالعمل‌های ساخت پروتئین هستند که در DNA ژن‌ها رمزگذاری شده‌اند و ماشین آلات سلولی در بدن میزبان دریافت کننده واکسن، دستورالعمل mRNA را برای ساخت پروتئین موردنظر می‌خوانند.

رئیس انجمن ژنتیک خاطر نشان کرد: واکسن mRNA به سلول‌های انسانی می‌گوید که کدام پروتئین‌های ویروسی را تولید کنند، پروتئین‌ها سپس سیستم ایمنی بدن را برای تولید آنتی بادی برای محافظت در برابر ویروس تحریک می‌کنند. 

وی ادامه داد: در واقع، واکنش ایمنی بدن بصورت درونزاد تحریک و فعال می شود. از آنجایی که خود بدن میزبان، تولید پروتئین را با واکسن mRNA انجام می‌دهد، محققان می‌توانند فرآیند زمان‌بر و پرهزینه ساخت واکسن را دور بزنند. 

تولایی افزود: واکسن نسل اول بدلیل ساده تر بودن، مراحل پیشرفت بهتری را طی کرده و آماده ورود به مرحله ارزیابی بالینی است. 

رئیس انجمن ژنتیک عنوان کرد: واکسن‌ها به افراد در جلوگیری از آلوده شدن به عوامل بیماری‌زا کمک می‌کنند، اما ممکن است به محض آلوده شدن فرد، کمک کننده نباشد. اما استفاده از آنتی بادی‌های محافظ نظیر پلاسما درمانی، هم ممکن است از عفونت جلوگیری کنند و هم آنها را درمان کنند. آنتی بادی‌های موجود در خون افرادی که از عفونت بهبود یافته‌اند و در برابر ویروس یا باکتری‌هایی که باعث بیماری شده‌اند، مقاوم شده‌اند، تا مدتی در بدن فرد می‌مانند و هنگامی که فرد بعدها به عفونت مشابه روبرو شد، این آنتی بادی‌ها می‌توانند از فرد محافظت کنند.