روزنامه همشهری نوشت: بر این اساس مقرر شده سیاست تشویق و آموزش، جایگزین سیاست تنبیه مشترکان پرمصرف برق شود تا با اجرای طرح «برق امید» مشترکان کم مصرف تخفیف ۱۰۰ درصدی بگیرند.»
«برق ۳۰میلیون ایرانی مجانی میشود! این نه یک وعده رئیسجمهور در سال پایانی عمر دولت تدبیر و امید که تصمیمی است قطعی. دوم شهریور امسال در آستانه هفته دولت، هیأت وزیران به ریاست حسن روحانی به پیشنهاد وزارت نیرو به این جمعبندی رسید که هزینه برق از مشترکان خانگی کممصرف گرفته نشود. حسن روحانی میگوید: دولت تصمیم دارد برای حدود ۳۰ میلیون جمعیت ایرانی که خانوادههایی هستند که مصرف برقشان زیاد نیست و جزو لیست کممصرفها هستند پولی برای برق پرداخت نکنند؛ به شرط این که در همان رده کممصرف باقی بمانند. او با بیان این که حتی گروه میانه مصرف هم میتواند با کاهش مصرف، وارد این لیست شود، گفت: نخستین بار بعد از انقلاب میتوانیم اعلام کنیم که برق مستضعفان جامعه مجانی خواهد بود.»
همشهری در ادامه نوشت: «ماجرای آب و برق مجانی برای مستضعفان داستانی تاریخی در تاریخ انقلاب اسلامی ایران است؛ تا جایی که گفته میشود بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی در ابتدای پیروزی انقلاب وعده آب و برق مجانی را داده بود. حسن غفوری فرد، که از مردادماه سال ۶۰ مسئولیت وزارت نیرو را بر عهده گرفته بود، روایت میکند: «حضرت امام (ره) روز نهم اسفند ۱۳۵۷ از ضرورت آب و برق مجانی برای طبقات کمبضاعت سخن میگویند و فردای همان روز در اجتماع مردم قم بر آب و برق مجانی برای مستضعفان تأکید و یک روز بعد هم اعلام میکنند: «هر چه زودتر باید مشکل مسکن برای بیخانمانها و فقرای ایران حل شود و برای هر خانواده مسکن مورد نیازشان تأمین شود، آب و برق برای فقرا و بیبضاعتها باید مجانی شود.» صحبتهای حسن روحانی در جریان دیدار مجازی کابینهاش با رهبر معظم انقلاب یادآور همان تکرار دستور بنیانگذار فقید انقلاب در ۳روز پیاپی است و اصرار رئیسجمهور بر مجانی شدن برق مستضعفان البته باعث شد تا به سراغ وزارت نیرو برویم و بپرسیم ماجرا چیست؟
مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق در گفتوگویی از جزئیات این مصوبه دولت با عنوان طرح برق امید نام میبرد و در پاسخ به شائبه سیاسی مبنی بر احتمال کاندیداتوری رضا اردکانیان، وزیر نیرو در انتخابات سال آینده ریاستجمهوری میگوید: این یک برنامه سهساله است و وزارت نیرو بهعنوان یک نهاد تخصصی و حاکمیتی به برداشتهای احتمالی کاری ندارد. گفتوگو را بخوانید.
آیا پیشنهاد مجانی شدن برق مشترکان کممصرف یا آن گونه که گفته شده برق مستضعفان را وزارت نیرو داده یا این که ایدهای بوده خارج از وزارت نیرو؟
پیشنهاد اعمال تخفیف ۱۰۰درصدی به مشترکان کممصرف برق را وزارت نیرو مطرح کرده و از سال گذشته اجرایی شده است. توجه داشته باشید که وزارت نیرو طی سه سال گذشته سیاست راهبردی خود را بر مدیریت توأمان عرضه مطمئن برق از طریق ساخت نیروگاهها و شبکههای انتقال و توزیع در اولویت خود قرار داده که نتیجه ملموس و میوه این سیاست در قالب افتتاح طرحهای مهم بخش برق و آب کشور با عنوان هر هفته الفبا ایران برای مردم مشهود است. بنابراین ما توسعه صنعت برق و ساخت نیروگاه و شبکههای توزیع برق را فراموش نکردهایم و در حال تقویت زیرساختها هستیم.
ایده تخفیف ۱۰۰درصدی به مشترکان کممصرف برق از کجا آمد؟
وزارت نیرو به طور جدی مدیریت سمت تقاضا و مصرف برق را هم طی سه سال گذشته دنبال کرده که نتیجه آن دست کم در بخش مدیریت مصرف برق در بخشهای صنعت و کشاورزی در قالب پرداخت پاداش مشارکت در کاهش مصرف منعکس شده است. برای همین سیاست وزارتخانه به جای اعمال سیاست سخت و تنبیه مشترکان برق به سمت سیاست تشویق و آموزش تغییر کرد و طرح «برق امید» با هدف اعمال تخفیف ۱۰۰درصدی برای مشترکان خانگی کممصرف را پیشنهاد دادهایم.
برآوردها از وضعیت مشترکان خانگی برق از حیث الگوی مصرف چگونه است و چه میزان از شهروندان میتوانند با کاهش مصرف خود عملاً برق مجانی دریافت کنند؟
هماکنون ما حدود ۵۹.۵میلیون مشترک برق خانگی داریم که ۸.۴میلیون از این مشترکین در بخش کممصرفها قرار میگیرند که بسته به جغرافیای سکونت آنها و الگوی تعرفه مصرف برق در ماههای گرم و غیر گرم و همچنین قرار گرفتن شهرها و روستاها در زمره مناطق گرمسیر، سردسیر و عادی، این تعداد مشترک در سطح کشور توزیع شدهاند. الگوی تعیین شده میزان مصرف بر اساس شاخصهای یادشده تفاوت میکند. اکنون حدود ۳۰درصد از ۸.۴میلیون مشترک خانگی که در الگوی موجود جزو کممصرفها قرار دارند، به دلیل کاهش میزان مصرف خود از تخفیف ۱۰۰درصدی برخوردار هستند و صورتحساب صفر برای آنها صادر میشود. بسته به تغییر رفتار مصرفکنندگان در هر ماه، ممکن است عده بیشتری در زمره مشترکان مجانی قرار گیرند یا این که مشترکان پرمصرف با اصلاح الگوی مصرف خود به جمع خوشمصرفها بپیوندند و پول برق کمتری بپردازند. بنابراین اگر مشترکانی که در بخش کممصرفها قرار میگیرند، بسته به موقعیت جغرافیایی و تعرفههای شهر و روستای محل سکونت خود، بتوانند مصرف خود را کم کنند میتوانند برق را با تخفیف ۱۰۰درصدی مصرف کنند. نکته اینجاست که هماکنون ۱۵درصد از مشترکان برق خانگی جزو پرمصرفها قرار میگیرند که آنها هم با اصلاح الگوی مصرف خود هزینه کمتری بابت مصرف برق پرداخت خواهند کرد.
مشترکان پرمصرف چگونه میتوانند مصرف خود را کاهش دهند تا هزینه کمتری بپردازند؟
وزارت نیرو ۲برنامه جدی برای این دسته از مشترکان دارد. برنامه نخست اطلاعرسانی به آنها درباره میزان مصرف ماهانه برق آنها و مقایسه آن با دورههای قبلی و آموزش رایگان آنها از طریق مراجعه خانهبهخانه کارشناسان شرکتهای خدمات ممیزی انرژی. این کارشناسان با رصد وضعیت مصرف برق، نحوه استفاده از وسایل پرمصرف برق را در ساعتهای غیر پیک به آنها آموزش میدهند و برنامه دیگر ما تشویق پرمصرفها به استفاده از مولدهای کوچک خورشیدی است. اگر امکان نصب این مولدها وجود داشته باشد، انتظار میرود مصرف برق آنها کمتر شود و به آنها یارانه سود تسهیلات دهیم. اقساط هم بهتدریج دریافت خواهد شد تا پرمصرفها به طیف خوش مصرفها بپیوندند.
تا چه اندازه امیدوارید که میزان مصرف برق خانگی کمتر شود و انرژی آزادشده در چه بخشهایی مصرف خواهد شد؟
پیشبینی میشود میزان مصرف برق خانگی که هماکنون یکسوم کل برق کشور را مصرف میکند با اجرای سیاستهای جدید در قالب طرح برق امید تا ۱۰درصد کاهش یابد. طبیعی است که با اعمال تخفیف ۱۰۰درصدی برای مشترکانی که طبق الگوی مصرف، برق مصرف کنند، درآمدهای وزارت نیرو از محل دریافت بهای برق خانگی کمتر شود. اما روی دیگر سکه این است که هزینههای کاهش یافته از محل اختصاص برق به سایر بخشهای صنعتی، کشاورزی و خدماتی و همچنین صادرات مازاد مصرف برق و افزون بر این کاهش نیاز به سرمایهگذاری برای تولید برق جبران خواهد شد.
رئیسجمهور اعلام کرده با مصوبه اخیر دولت تعداد ۳۰میلیون نفر از جمعیت کشور برق مجانی دریافت خواهند کرد. آیا چنین امکانی وجود دارد؟
تعداد جمعیت برآورد شده جزو ۸.۴میلیون مشترک برق خانگی کممصرف ۳۰میلیون نفر را شامل میشود و بیشتر این شهروندان جزو مشترکان برق روستایی به حساب میآیند. یعنی ۶۰درصد از ۸.۴مشترکان روستایی هستند و ۴۰درصد باقیمانده در مناطق شهری سکونت دارند. بر اساس برآوردهای وزارت نیرو میتوان با تشویق این ۸.۴میلیون مشترک برق خانگی به رعایت میزان مصرف بر اساس الگوهای تعیین شده در عمل برق رایگان در اختیار ۳۰میلیون نفر از شهروندان کشور قرار داد. باور و سیاست ما این است که منافع اقتصادی زیادی با اجرای طرح برق امید نصیب کشور خواهد شد و حساسیت خانوادهها نسبت به ارزش اقتصادی برق تولیدی کشور افزایش مییابد و همه در تلاش خواهند بود تا میزان مصرف برق خود را بهینه کنند تا از تخفیف بیشتری بهرهمند شوند. به نظر این رویداد مهمی است که هم ساختار مصرف برق را اصلاح میکند و هم وزارت نیرو میتواند برق موردنیاز بخشهای صنعتی، کشاورزی و خدماتی را که سالانه ۵درصد رشد دارد تأمین کند.
تصمیم دولت از چه زمان اجرا خواهد شد؟
این تصمیم دوم شهریور به تصویب دولت رسیده و در آن پیشبینی شده تا وزارت نیرو در کمتر از ۲ماه دستورالعمل اجرایی را نهایی کند تا به شرکتهای زیرمجموعه ابلاغ شود. ساختار اطلاعرسانی به مشترکان از طریق شرکتهای تابعه وزارت نیرو بهصورت پیامکی خواهد بود و حتی مشترکان میتوانند خودشان کنتورهای برقشان را کنترل کنند تا مصرفشان پایین بیاید. آموزش به خانوادهها هم بلافاصله شروع خواهد شد.
شایعه شده که هدف از طرح برق مجانی برای مستضعفان یک طرح عوامگرایانه و سیاسی است و حتی ممکن است شخص وزیر نیرو سودای ریاستجمهوری داشته باشد.
رشد مصرف برق خانگی بهطور میانگین در ۴۰سال گذشته سالانه ۷.۱درصد بوده و در سالهای گذشته بهتدریج از سرعت آن کاسته شده و در سال ۹۷به ۵.۲درصد و در سال گذشته به کمتر از ۳درصد و امسال هم به کمتر از یک درصد رسیده است. در صورت اجرای طرح برق امید انتظار میرود نیاز به سرمایهگذاری برای تولید ۴۲۰۰مگاوات برق آنهم در ساعتها و زمانهای محدود سال نباشد؛ بهویژه این که برای تولید ۴۲۰۰مگاوات برق نیاز به سرمایهگذاری ۶۰هزار میلیارد تومانی داریم. جالب این که ما سال گذشته مشترکان کممصرف را تشویق کردیم و بالغ بر ۱۰۷میلیارد تومان تخفیف دادیم و در بخش صنعت هم میزان تشویق و پاداش مشارکت در مدیریت مصرف برق ۳۵۰میلیارد تومان بوده است. ما در وزارت نیرو، مسئولیت تأمین مطمئن انرژی مورد استفاده مردم و بخشهای اقتصادی را داریم و یک سیاست روشنی را هم در بخش عرضه و هم در بخش مصرف از ۳سال پیش شروع کردهایم که نتایج آن به نفع مردم و کشور بوده و در یک وزارتخانه تخصصی و فنی مسئولیت ما، تصمیمگیری فنی و کارشناسی است و به برداشتهای حاشیهای کاری نداریم.