به گزارش خبرآنلاین، وزیر خارجه کشورمان روز سه شنبه به مسکو رفت و با همتای روس خود درباره برجام، منطقه و مسائل راهبردی دو کشور رایزنی کرد. یکی از اهداف مهم این سفر تمدید قرارداد 20 ساله میان ایران و روسیه بود. در همین باره برخی ناظران عنوان کردند که تمدید راهبرد 20 ساله دو کشور تحت تاثیر همکاری 25 ساله ایران و چین است ضمن اینکه سه کشور با ائتلافی اقتصادی و جایگزین کردن روبل، یوان و ریال قصد دارند که دلار را از روابط تجاری خود حذف کنند. در همین باره با دکتر حسن بهشتی پور کارشناس ارشد ارواسیا گفتگو کرده ایم که در ادامه می خوانیم:
تحلیل شما از سفر ظریف به مسکو چیست و تمدید قرداد همکاری بیست ساله با روسیه دقیقا یعنی چه و آیا ارتباطی با قرارداد همکاری های ایران و چین دارد؟
متاسفانه، روابط ایران و روسیه همیشه وابسته و تابع روابط روسیه با آمریکا بوده است اما قرار داد همکاری ایران و چین یک موضوع نو و تازه است. و رابطه ی با چین هیچ تعارضی با روسیه یا هیچ کشور دیگری ندارد. چراکه اولا اقتصاد ایران، مکمل اقتصاد چین است. یعنی چین نیازمند به انرژی و ایران فروشنده ی انرژی است. اما ایران و روسیه هر دو تولید کننده انرژی هستند و باید به عنوان مثال در امور دفاعی از جمله امور دفاعی ایران با روسیه خیلی بهتر و گسترده تر همکاری داشته باشند. بنابراین من گمان نمی کنم که سفر آقای ظریف به مسکو برای ایجاد توازن بین روسیه و چین باشد.ایران اصلا سعی می کند که با کشور های مختلف همکاری و روابط خوبی داشته باشد مثل روابط با هند و ژاپن و کره جنوبی و چین که متاسفانه بعد از خروج آمریکا از برجام روابط ایران با ژاپن و کره جنوبی با مشکلاتی مواجه شد. منتها چینی ها آمدن و از قرار داد 25 ساله حداقل در مقام حرف وارد شدند و ایران باید از اینگونه مناسبات استقبال بکند.
از سفر آقای پوتین به تهران در دولت نهم این قرار داد همراه با وعده های مختلفی مطرح شد. این وعده ها مبنی بر یک همکاری دو جانبه با بازه زمانی 20 سال همراه با حجم مالی چهل میلیارد دلار بود. اما در حال حاظر مشاهده می کنیم که بالاترین سطح گردش مالی در این همکاری ها دو میلیارد دلار است که به هیچ وجه رقم خوبی نیست.
آیا کوتاهی از طرف روسی است؟!
طبیعتا تحریم های آمریکا خیلی موثرند چرا که شرکت های روسی یا خودشان زیر فشار تحریم های آمریکا هستنند یا اگر بخواهند با ایران همکاری کنند مشمول تحریم قرار می گیرند، به همین خاطر این بحث پیش آمد که مبادلات بین ایران و روسیه بر اساس روبل و ریال انجام بشود. در این میان بانک ها باید برای بازگانان ایرانی اعتبار روبل و برای بازرگانان روسی اعتبار ریال ایجاد بکنند که دلار از مبادلات این دو کشور خارج بشود اما چنین چیزی به هیچ وجه به دست نیامده است. اخیرا اعلام شد که برخی از بانک های روسیه می توانند مبادلات اقتصادی را با روبل و ریال انجام بدهند. خب اگر چنین اتفاقی بیافتد یکی از موانع توسعه ی همکاری های ایران و روسیه برداشته خواهد شد.مسئله ی بعدی بیمه است بیمه یکی از موضوعات مهمی است که اگر کالاهای ایرانی می خواهد به روسیه یا اوراسیا صادر شوند باید بیمه شده باشند و شرکت های بیمه گذاری که مورد توافق دو کشور هستند باید بتوانند فعالیت خود را در این زمینه آغاز کنند که متاسفانه که هنوز در ابتدای راه هستند.
مساله بعد این بحث هست که ایران در نظام تعرفه های اوراسیا یک سری پیشرفت هایی داشته است. اروسیا یعنی روسیه و قزاقستان و روسیه سفید و ارمنستان. روسیه یک سری استاندارد های خاصی برای کالاهای وارداتی خودش تعریف کرده که ایران باید این استاندارد ها را اجرایی کند تا کالاهایش بتواند صادر بشود. اگر چه نسبت به گذشته این مانع کم رنگ تر شده اما هنوز روسیه یک سری استاندارد های اختصاصی برای کالا های واراداتی تعریف کرده که ایران را برای اجرایی کردن این استاندارد ها به سختی می اندازد و این مانع هنوز بر سر راه همکاری های دو کشور ایستاده است.
آقای پوتین در چند سال گذشته شخصا به دنبال از بین بردن مشکلات میان ایران و روسیه بوده است اما در سطح بانک و بیمه و سرمایه گذاری نفتی از ترس تحریم ها و کار شکنی هایی که آمریکایی ها می کنند ؛همکاری ها کم بوده است. من نمی دانم منظور آقای ظریف از همکاری های 20 ساله چیست اما قبل تر توافق مبنی بر یک بازه ی زمانی ده ساله با حجم مالی چهل میلیارد دلاربود. اینکه چگونه می خواهند این مبادلات و همکاری ها را افزایش بدهند به ذهن من خطور نمی کند چراکه من فکر میکنم افزایش مبادلات بین دو کشور یک روند تدریجی است.
آیا الان که ارزش ریال به شدت سقوط کرده است ایجاد یک همچین بازار محلی خوش بینانه و غیر واقعی نیست؟
نکته نخست این است که روبل هم پول با ارزشی نیست در ثانی در معادلات بین دو کشور ارزش ریال با دلار سنجیده نمی شود. صادر کننده ی ایرانی، روبل و صارد کننده ی روسی، ریال دریافت می کند و این یک بازار محلی بسیار خوبی برای دو کشور فراهم خواهم کرد.
نکته ی سوم؛ هر چقدر هم که ارزش ریال پایین باشد؛ ارزش کالایی که پایین نمی آید و اساسا در معادلات بین دو کشور ارزش کالایی اهمیت بیشتری از ارزش پول برخوردار است و مهمترین معضل در ایجاد این بازار محلی ابتدا بانک ها و مبادلات ارزی و انرژی محور بودن هر دو اقتصاد است.
روسیه و چین باید مقابل قطعنامه های آمریکا علیه ایران می ایستادند که ایستادند. تنها کشوری که در نشست پیشین شورای امنیت به برجام انتقاد کرد آمریکا بود؛ تمامی چهارده عضو دیگر شورای امنیت مقابل آمریکا قد علم کردند و به سیاست های او در قضیه ی برجام شکایت کردند و زبان به گلایه باز گشودند. آمریکایی ها هیچ پیش بینی نمی کردند که در قضیه ی برجام این چنین آچمز شوند و حتی کشوری مثل جاماییکا به آن ها انتقاد کند و در نشست مهر ماه هم اگر ایران در برجام بماند چین و روسیه از ایران حمایت می کنند اما اگر ایران از برجام خارج شود این کشور هایی که امروز قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران را وتو می کنند کما فی سابق تغییر سنگر خود را عوض خواهند کرد.
گفتید که روابط ایران و روسیه همیشه وابسته به کیفیت رابطه ی روسیه یا ایران با آمریکا است. به نظر شما اگر سال آینده رقیب انتخاباتی آقای ترامپ بر کرسی ریاست جمهوری تکیه بزند چه تاثیری بر روابط ایران و روسیه خواهد داشت؟
بر پایه ریاضیات، شما می توانید یک معادله چند مجهولی را به شرط اینکه درجه یک باشد حل کنیم اما وقتی درجه دو بشود به هیچ وجه نمی شود حلش کرد. این فرض شما هم از همین معادله های چند مجهولی است که چندین عامل اثر گذار در آن دخیل است که ما نمی توانیم پیش بینی کنیم دقیقا چه پیش خواهد آمد و اصلا حل این معادله ارتباطی به ایران ندارد. ایران باید به دنبال منافع خودش باشد نه اینکه در بازی دیگر کشور ها مداخله کند. آقای ترامپ زمانی که در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد به تبانی با روس ها برای تقلب در انتخابات متهم گشت اما روابط روسیه با آمریکا الان از دوره ی آقای اوباما هم بدتر و وخیم تر است. اما قطعا اگر دموکرات ها رای بیاورند روابط آمریکا با روسیه وخیم تر از امروز خواهد شد چرا که فشار های حقوق بشری هم به تحریم های آمریکا افزوده خواهد شد.
