حضور محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در مجلس و سخنان برخی از نمایندگان موضوع فیلترینگ و به‌خصوص فیلترینگ اینستاگرام را دوباره به رسانه‌ها کشانده است. در این زمینه چند نکته به نظر می‌رسد:
*بدون شک فیلترینگ با شکلی که اکنون اجرا می‌شود حاصلی جز اذیت و آزار مردم ندارد. شکل کنونی اجرای فیلترینگ باعث شده است تعداد بسیار زیادی از سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی فیلتر شوند که برخی از فیلتر کردن برخی از آنها هیچ توجیه معقولی ندارد.
ماجرا بسیار ساده است. کافی است نام یک سیاستمدار خارجی را جستجو کنید و یکی یکی نتایج جستجو را امتحان کنید. شاهد خواهید بود که تعداد زیادی از نتایج جستجو فیلتر است. نتایجی که عموما رسانه‌های بین‌المللی خارجی‌زبان هستند و به‌عنوان رسانه معاند طبقه‌بندی نمی‌شوند.
*آزار مردم تنها مشکل فیلترینگ به سبک کنونی نیست بلکه باید گفت فیلترینگ باعث محدودیت دسترسی نشده و عملا اهداف آن محقق نشده است. تجربه فیلترینگ تلگرام پس از دو سال اکنون پیش روی ماست. آیا فیلترینگ تلگرام باعث شد مردم از پیام‌رسان‌های داخلی استفاده کنند؟ آیا استفاده از تلگرام به‌طرز محسوسی کم شد؟
- بیشتر بخوانید: از تجارب گذشته درس بگیریم
*فیلترینگ به روش کنونی هیچ حاصلی جز اجبار مردم به قانون‌شکنی و استفاده از وی‌پی‌ان و فیلترشکن‌ها ندارد. بدترین اتفاق برای یک حکومت این است که عموم مردم را به سرپیچی از قوانین فرابخواند. شرایطی که اکنون پیش آمده باعث شده است عموم مردم برای کاربری ساده مجبور به استفاده از فیلترشکن و تخطی از قانون شوند.
از سویی چنین فیلترینگ گسترده‌ای انجام می‌شود و از سوی دیگر مرکز ملی فضای مجازی به‌دنبال ارائه وی‌پی‌ان قانونی به برخی از اصناف و گروه‌های اجتماعی می‌رود. سیاستی که جای تعجب بسیار دارد!
*فیلترینگ موجب شده است گردش اقتصادی سرسام‌آوری برای فروشندگان وی‌پی‌ان و شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت ایجاد شود. حدود یک‌سال پیش وزیر ارتباطات در مجلس مدعی شد تجارت فروش فیلترشکن و وی‌پی‌ان در کشور ما چندصدمیلیاردی است. از طرفی دیگر استفاده از فیلترشکن و وی‌پی‌ان موجب می‌شود حجم ترافیک بیشتری مصرف شود و شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت هم از این طریق سود می‌برند.
*معضل بسیار مهم دیگر وی‌پی‌ان‌های رایگان هستند. این مدل وی‌پی‌ان‌ها به عنوان واسط تبادل اطلاعات قرار می‌گیرند و می‌توانند تمامی اطلاعات مبادله شده را رصد کنند که به معنای رصد تمامی ارتباطات اینترنتی کاربران است. به‌علاوه این فیلترشکن‌ها عموما به‌دلیل سطح دسترسی بالا به دستگاه مورد استفاده کاربر، یک باگ بزرگ امنیتی در هر دستگاه هستند.
ارائه‌کنندگان فیلترشکن‌های رایگان معمولا درخواست دسترسی زیادی از کاربر دارند و داده‌هایی که از این طریق ممکن است جمع‌آوری شود یک بیگ‌دیتای بزرگ از مردم کشور است. مضاف بر این امکان حملات سایبری به‌مانند آنچه در موضوع استاکس‌نت دیدیم منتفی نیست.
*با مرور آنچه گفته شد و به گواهی آمارها به این نتیجه می‌رسیم که راهبرد فیلترینگ در فضای مجازی نیاز به بازنگری اساسی دارد. اگر نمایندگان مجلس یازدهم به فکر صلاح مُلک و ملت هستند به فکر بازنگری در این زمینه باشند و به‌جای سخن‌گفتن از رهاشدن فضای مجازی که طبعا فیلترینگ بیشتر را به ذهن متبادر می‌کند از ظابطه مند کردن حضور و فعالیت در فضای مجازی سخن بگویند.
قانونمند کردن فعالیت در این فضا به‌معنای اجرای مدلی است که هم به اهداف تعیین‌شده برسد و هم باعث آزار مردم نشود. شنیده‌های شخصی نگارنده حاکی از آن است که طرح‌های مختلفی برای مدیریت و هدفمندکردن آن توسط پژوهشگران متدین پیشنهاد شده که خوب است این طرح‌ها بررسی و اجرا شوند.
*در نهایت باید توصیه‌ای خیرخواهانه از منظر سیاسی به مجلس یازدهم داشته باشیم. مجلس یازدهم در افکارعمومی به‌عنوان مجلسی اصولگرا شناخته می‌شود. اصولگرایان همواره از جانب اصلاح‌طلبان متهم شده‌اند که مخالف آزادی‌های اجتماعی هستند. نمونه مشهور این اتهام جمله مشهور حسن روحانی در انتخابات ۹۶ بود که گفت «اینها اگر پیروز شوند در پیاده‌روها دیوار می‌کشند.»
وقتی شما در مجلس یازدهم در مظان چنین اتهامی هستید باید تلاش کنید خود را از آن اتهام مبرا کنید نه‌اینکه در ابتدای مجلس با سخنان نسنجیده، خود را دوباره مورد اتهام قرار دهید. اگر مدعی هستید این اتهام وارد نیست و رقبای سیاسی با آن کاسبی رای میکنند؛ ضمن دفاع از قانونمندی فعالیت در فضای مجازی از آثار منفی فیلترینگ بی خاصیت و پر ضرر انتقاد کنید تا کمی از رنج مردم کم شود.
