پویایی های بازار

قیمت نفت، نوسانات ناشی از وضعیت بازار را به همراه خود دارد. از هفته گذشته که برنت با قیمت 37.92 دلار هر بشکه معامله می شد در روز جمعه 30 خرداد به قیمت 42 دلار برای تحویل در ماه اوت رسید. نفت خام وست تگزاس اینترمدییت نیز از 35.63 دلار به 39.36 دلار رسید. از دلایل آن می توان به شروع مجدد فعالیت های صنعتی و حمل و نقل در چین، و بیشتر شدن خرید در میان طبقات پایین جامعه آمریکا اشاره نمود. در روز پنجشنبه بعد ازیک جلسه میان کارشناسان مجموعه اوپک+ قیمت برنت به 42.89 دلار و وست تگزاس اینترمدییت به 39.80 دلار رسید. برای اولین بار از ماه مارس 2020، قیمت فروش نفت در لحظه فعلی از قیمت فروش آن در ماه های آینده بیشتر شد.

تفسیر هفته

 
صندوق بین المللی پول در آخرین گزارش خود میزان تاثیر کوید 19 بر اقتصاد جهانی را ارزیابی کرده و بحران کنونی را بدون همانند در همه بحران های دیگر در تاریخ اقتصاد می داند. به نظر صندوق در بحران های اقتصادی و مالی گذشته، عموما سرمایه گذاری در فعالیت های اقتصادی بخصوص بخش تولید و صنعت کاهش می یافت، در حالیکه این بار تاثیر بحران بر بخش خدمات بیشتر از بخش صنعت بوده، همچنین اقتصادهای توسعه یافته و اقتصادهای نوظهور توامان در رکود رفته اند. در ابتدای قرنطینه در اروپا، صندوق پیش بینی کرده بود که تاثیر ویروس کرونا کاهش 3 درصدی در اقتصاد جهانی است. در حالیکه در عین حال که تا اندازه ای قرنطینه ها برداشته شد، صندوق می گوید که تاثیر بیماری کرونا بیشتر از مقدار پیش بینی قبلی است.

 
خرده فروشی در ایالات متحده آمریکا که در ماه آوریل به کمترین مقدار خود در سالهای اخیر رسیده بود، مجددا در ماه مه بهبود یافت. یک گزارش در دانشگاه هاروارد نشان می دهد که دهک ثروتمند آمریکا از خرج کردن امتناع کرده و دهک های پایین جامعه از هرآنچه درآمد دارند، مانند قبل از بحران کرونا هزینه می کنند.

 
در هفته گذشته هند و چین در مرزهای خود برای اولین بار پس از 45 سال در ارتفاعات هیمالیا با یکدیگر به زدوخورد پرداختند. 20 نفر از سربازان هندی و تعداد نامعلومی از چین در منطقه لدخ در شمال کشمیر کشته شدند. در 1962 دو کشور با یکدیگر جنگیدند ونهایتا خط کنترل واقعی (LAC) نیروهای دو کشور را در طول 500 کیلومتر از هم جدا ساخت. هر دو کشور به خط کنترل واقعی اعتراض دارند و تا کنون 22 دور مذاکره دراین زمینه انجام شده است. اکنون نگرانی وجود دارد که دو کشور دارای بیشترین جمعیت در جهان با یکدیگر درگیر شوند. در دهه دوم قرن بیست و یکم، توازن بین این دو کشور کاملا تغییر یافته است. هند به آمریکا نزدیک شده و توافق استراتژیک 2002 دو کشور را به متحد یکدیگر تبدیل ساخته است. چین در آسیای جنوبی، شرقی و غربی کاملا منافع خود را توسعه داده، با پاکستان روابط نزدیکی داشته و بندر گوادر در دریای عمان را در اختیار دارد. سهم دو کشور از تجارت جهانی به اندازه ای بزرگ شده که مجادلات دو کشور به رشد اقتصادی جهان لطمه می زند. نقشه زیر وضعیت چین و هند و پاکستان را در مناطق مرزی با یکدیگر نشان می دهد.

علیرغم پیامدهای شیوع بیماری کووید-19 و کاهش تحرک اقتصادی، مطابق آمار دولت چین تولید فولاد در ماه مه امسال نسبت به مه سال قبل 4.2 درصد افزایش یافته و به 92.27 میلیون تن رسیده است. همچنین دولت چین در نرخ ذخیره مورد نیاز برای بانک ها (RRR) کاهش قابل توجهی انجام داد تا نقدینگی بیشتری دراختیار بنگاه های اقتصادی باشد.

 
علیرغم هشدارهای بخش های بهداشتی کشورها، آژانس بین المللی انرژی عقیده دارد که در پایان ماه مه، افرادی که در جهان همچنان در حالت قرنطینه بودند، 4 میلیارد نفر بودند. این آژانس پیش بینی می کند که این رقم به 2.8 میلیارد نفر در ماه ژوئیه می رسد. گرچه حمل و نقل همچنان در کشورهای مختلف متوقف و یا محدود است، اما بقیه کسب و کارها به تدریج به فعالیت مجدد روآورده و این خود علامتی است که تقاضا برای نفت مجددا بیشتر خواهد شد. به همین دلیل آژانس، پیش بینی خود مبنی بر کاهش مقدار تقاضای نفت خام در 2020 را تعدیل کرده و از 9.3 میلیون بشکه در روز به 8.6 میلیون بشکه در روز رسانده است. در بخش عرضه نیز گرچه همه کشورها تولید خود را در ماه های اول 2020 کاهش دادند، اما اکنون مشخص شده که کشورهایی که بیرون از توافق اوپک پلاس بوده اند، بیشتر کاهش داده اند. بعنوان مثال دو کشور آمریکا و کانادا، و بقیه بیرون از اوپک+ در ماه آوریل 3 میلیون بشکه در روز کمتر از ماه ژانویه 2020 تولید کرده اند. ژانس آاااآژانس می گوید که در ماه مه کلا 12 میلیون بشکه در روز از عرضه جهانی نسبت به ماه قبل از آن کاسته شده است. در ماه ژوئن عربستان اعلام کرد که بصورت داوطلبانه یک میلیون بشکه دیگر از تولید خود کم خواهد کرد. دو متحد عربستان در منطقه خلیج فارس نیز اعلام کردند که در تولید خود کاهش خواهند داشت. پس عربستان در ماه جاری 4.4 میلیون بشکه در روز کمتر از ماه آوریل تولید می کند. در کل سال، آمریکا بیشتر از بقیه از تولید نفت خود کاسته است. بصورت متوسط تولید نفت آمریکا در 2020، 2.8 میلیون بشکه در روز کمتر از 2019 خواهد بود. مهمترین دلیل آن سقوط قیمت نفت و اقتصادی نبودن تولید نفت شیل می باشد. بصورت متوسط در کل سال 2020 عربستان تنها 900 هزار بشکه در روز از تولید نفت خود در 2019 کمتر تولید می کند.

 
شرکت نفت بی پی گزارش آماری 2020 خود را منتشر کرده است. آخرین داده ها و اطلاعات مربوط به قبل از شیوع بیماری کووید-19 می باشد. مصرف انرژی های اولیه در 2019 نسبت به 2018 تنها 1.3 درصد رشد داشته، در حالیکه این عدد در 2018، 2.8 درصد بوده است. میزان انتشار گاز کربن در 2018 و 2019 بیشتر از متوسط ده ساله اخیر بوده است. سهم انرژی های تجدیدپذیر در 2019 قابل توجه بوده و 40 درصد از رشد مقدار انرژی های اولیه در 2019 متعلق به مجموعه انرژی های تجدیدپذیر بوده است. گاز طبیعی در 2019، دو درصد بیشتر از 2018 در سراسر جهان مصرف شده است. سهم گاز در انرژی های اولیه به 24.2 درصد رسید که بیشترین مقدار مصرف یکی از انرژی های اولیه است. مصرف نفت خام در 2019 رشد کمی به اندازه 0.9 درصد داشته است. تقاضا برای نفت خام بعلاوه میعانات گازی و سوخت زیستی برای اولین بار از مقدار 100 میلیون بشکه در روز گذشت. رشد مصرف انرژی در 2019 بیشتر متعلق به چین است (75 درصد از مقدار اضافه شدن مصرف انرژی در 2019) و بیشترین کاهش مصرف در آمریکا و آلمان اتفاق افتاده است.

 
مجموعه اوپک پلاس تا روز جمعه گذشته 87 درصد به تعهدات خود مبنی بر کاهش تولید پایبند مانده است. در یک جلسه مجازی در روز پنج شنبه عراق و قزاقستان قول دادند که باتوافق اوپک+ بیشتر همکاری کنند. گفته میشود صادرات عراق در ماه ژوئیه به کمتر از 2.5 میلیون بشکه در روز برسد.

 
گزارش دبیرخانه اوپک حاکی از آن است که پیش بینی رشداقتصادی در دنیا در 2020، 3.4 درصد کمتر از سال قبل است. در حالیکه در 2019، اقتصاد جهانی نسبت به سال قبل خودش 2.9 درصد رشد داشت. پیش بینی می شود رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا با کاهش 5.2 درصدی در 2020 روبرو باشد. در منطقه یورو 8 درصد کاهش نسبت به 2019 را شاهد خواهیم بود. اقتصاد ژاپن 5.1 درصد کوچکتر شده و چین که در 2019، 6.1 درصد رشد داشته در 2020 تنها 1.3 درصد اقتصادش بزرگتر خواهد شد. هند هم حدود 1 درصد کاهش نشان خواهد داد. برزیل 6 درصد و روسیه 4.5 درصد کاهش نشان خواهند داد. تقاضای نفت در کل جهان 9.1 میلیون بشکه کمتر از 2019 خواهد بود. عرضه جهانی نفت در 2020 نیز 3.2 میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت. کشورهای نروژ، برزیل، گویان، و استرالیا تنها کشورهایی هستند که تولیدشان در 2020 نسبت به سال قبل افزایش خواهد یافت. در این میان کشورهای اوپک که در 2018، 30.8 میلیون بشکه در روز و در 2019 مقدار 29.4 میلیون بشکه در روز تولید داشتند، پیش بینی دبیرخانه اوپک آن است که تقاضا برای نفت اوپک در 2020 تنها 23.6 میلیون بشکه در روز خواهد بود.

 
در سالهای گذشته عربستان سعودی سند چشم انداز خود را منتشر کرد. چشم انداز 2030 در پس از سقوط قیمت نفت در اواخر 2014 و روی کار آمدن ملک سلمان و فرزندش محمد بن سلمان در 2016 رونمایی شد. هدف اصلی این برنامه کاهش وابستگی به نفت و تقویت بخش خصوصی عربستان است. 4 سال پس از اقدام برای رسیدن به اهداف سند چشم انداز، ارزیابی این برنامه توسط موسسه آتلانتیک انجام شده است. هم اکنون عربستان و سیاست گذاران آن زیر ذره بین گروه های حقوق بشری و ناظران هستند. به دلیل دستگیری تعداد قابل توجهی از شاهزادگان و ثروتمندان و حبس آنها در هتل ریتز ریاض، قتل قاشقچی روزنامه نگار واشنگتن پست در کنسولگری عربستان در استانبول، و جنگ بی پایان و پر تلفات در یمن، عربستان از بعد سیاسی وضعیت مناسبی در جهان ندارد. عدم قطعیت های متعددی نیز در پیش روی ریاض است. از جمله بحران کووید-19 و پیامدهای آن بر صنعت توریسم و سفرهای زیارتی، سقوط قیمت نفت، رکود در تجارت جهانی. بهره وری دولت و بخش خصوصی عربستان نیز پایین است. صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده که تولید ناخالص داخلی عربستان در 2020، 2.3 درصد نسبت به سال قبل کاهش می یابد. جدول زیر وضعیت برخی از شاخص های اقتصادی عربستان در 2016، مقدار آن شاخص در 2019 و مقدار آن در سند چشم انداز را نشان می دهد.

  
خط لوله نورداستریم2 تا 93 درصد ساخت آن انجام شده است. نورداستریم۲ می تواند سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به آلمان برساند و واردات این کشور از روسیه را دو برابر کند. در ماه آذر 1398 دانمارک بالاخره به شرکت انرژی دولتی گازپروم روسیه اجازه داد خط لوله جنجالی صادرات گاز را از مسیر آبهای این کشور احداث کند. موافقت دانمارک آخرین مانع رگولاتوری بزرگ را برای گازپروم به منظور تکمیل خط لوله نورد استریم2 به طول ۱۲۳۰ کیلومتر از کف دریای بالتیک از روسیه تا آلمان رفع کرد. واشنگتن به دلیل نگرانی نسبت به افزایش وابستگی اروپا به انرژی روسیه، با این پروژه مخالفت کرده است و دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا به آلمان توصیه کرده به جای گاز روسیه، واردات گاز طبیعی مایع آمریکا را افزایش دهد. روسیه و آلمان قویا حرکت آمریکا مبنی بر تحریم شرکت های فعال در ساخت خط لوله از جمله چند شرکت سویسی را محکوم نمودند. در 2018، مقدار 59 میلیارد متر مکعب توسط نورداستریم1 حمل شده است.

 
شرکت های بزرگ نفت و گاز مقدار مصرف منابع مالی خود را در سال جای کاهش می دهند. 9 شرکت بزرگ برای فعالیت های خود بودجه ای برابر با 175 میلیارد دلار در نظر گرفته بودند. اما اکنون اعلام کرده اند که 22 درصد از این مقدار یعنی 38 میلیارد دلار کمتر هزینه می کنند.