هر روز ساعت 20 در طول هفته قرائت زیارات امین‌الله، دعای هفتم صحیفه سجادیه، خمس عشر، یستشیر، سمات، مناجات ماه رجب و دعای توسل هر سه‌شنبه از شبکه قرآن و معارف سیما و برخی شبکه های دیگر از مشهد مقدس، قم و جمکران روی آنتن رفت. برنامه سحرگاهی تسبیح از اول ماه رجب برای مناجات خوانی و ارتباط با خدا برای بندگان شب زنده‌دار در شبکه قرآن روی آنتن رفت و هر سه‌شنبه برنامه دعای توسل از شبکه‌های تلویزیون پخش شد.
جواد شیخ اکبری دبیر شورای معارف سیما و رئیس شبکه قرآن درباره روند پخش هیئت و زیارت مجازی از تلویزیون خصوصاً در ایام ماه مبارک رمضان چندی پیش گفته بود: پیش‌بینی کرده‌ایم تا زمانی که شرایط این طور ادامه پیدا می‌کند؛ البته برای ماه مبارک رمضان هم آمادگی داریم. برای ارتباط زنده با حرم‌ها رایزنی‌ها را صورت دادیم و این پوشش حرم‌ها به طور ثابت در شبکه قرآن پخش می‌شود و دیگر شبکه‌ها هم شاهد آنیم. از حرم حضرت معصومه(س)، حضرت عبدالعظیم و امام رضا(ع) و حتی در پیگیری‌ها و رایزنی‌هایی که با صداوسیمای عراق داشتیم ارتباط با عتبات عالیات را روی آنتن داشته باشیم.
او در خصوص ارتقاء برنامه‌های معارفی و مذهبی و دینی تلویزیون در سال 1399، تأکید کرد: ما ابلاغی که اواخر امسال به تمام شبکه‌های سیما داشتیم، ضرورت دارد هر شبکه‌ای برنامه‌ای با محوریت قرآن در سال 1399 در دستور کارش داشته باشد. فقط برنامه‌های قرآنی تلویزیون وابسته به شبکه قرآن نباشد و در همه شبکه‌های سیما محوریت قرآن و بحث‌های معارفی تلویزیون را به صورت پررنگ ببینیم. برنامه‌های مستقل درباره معارف قرآن و اهل‌بیت باید راه‌اندازی شود و ابلاغ شده است. البته همه ظرفیت‌هایشان را به میدان آورده‌اند و برای ما قانع کننده نیست و دنبال بیش از این هستیم.
وی خاطرنشان کرد: برنامه‌های شاخصی در تلویزیون فعالیت دارند مثل برنامه "سمت خدا" که جزو برنامه‌های پرمخاطب صداوسیما محسوب می‌شود. این میزان بیننده نشان می‌دهد مردم تشنه مباحث معارفی‌اند و هرچه کار کنیم کم است. تلاش‌مان این است سال 1399 یک مقدار برنامه‌های معارفی به لحاظ کیفیت،کمیت و مدت در شبکه‌های سیما افزایش پیدا کند.
شیخ‌اکبری درباره ساخت مسابقات و برنامه‌های جدید قرآنی، گفت: ما طرحی را شروع کردیم و کارهای مقدماتی از سال قبل آغاز کردیم اما به دلیل موضوع "کرونا" فعلاً این برنامه متوقف شد و ما دو سه برنامه استعدادیابی قرآنی طراحی کردیم ویژه در حوزه حفظ قرآن خواهیم داشت. برنامه "اسراء" با ساختاری جدید نوروزی شده و برنامه دیگری داریم با محوریت اصلاح "ذات‌البین" با مشارکت مردم داریم که برنامه جذاب و متفاوتی است.
** جزئیات رمضانی‌های تلویزیون به روایت دبیر شورای معارف سیما
تمرکز بر توصیه‌های معنوی و راهکارهای رفع بلا در تلویزیون
دبیر شورای معارف سیما و رئیس شبکه قرآن در گفت‌وگویی مجازی با خبرنگاران به جزئیات برنامه‌های رمضانی تلویزیون پرداخت. او تصریح کرد: ما به خاطر شرایط خاصی که در کشور حاکم شده بسیاری از جلسات، هیئت‌ها و اماکن مذهبی تعطیل شده‌اند تقریباً برنامه‌ریزی‌ها از همان آغاز بیماری شروع شد و در کنار آن توصیه‌های پزشکی و بهداشتی، توصیه‌های معنوی و راهکارهای رفع بلا که مطرح می‌شد روی این موارد در رسانه‌ملی متمرکز شدیم و به طور برجسته به آنها پرداختیم. چرا که آیات و روایاتی خاص رفع بلا و گرفتاری داریم و در رأس آنها دعا سفارش می‌شود؛ همچنین صدقه، قربانی کردن و توسل اهمیت و ضرورت دارد. از همان روزهای نخست، پویش قرائت سوره حمد را در شبکه قرآن به راه انداختیم که با مشارکت بیش از 200 هزار نفر در این پویش شرکت کردند. این استقبال بی‌نظیر نشان‌دهنده آن است که مردم نسبت به موضوعات معنوی اهتمام ویژه دارند.
قرائت هر شب دعای توسل و حضور فعال در اعتکاف
وی افزود: شبکه‌های تلویزیون هر سه‌شنبه شب دعای توسل را همزمان روی آنتن برده‌اند و دعای "الهی عظم‌البلاء" را به صورت هماهنگ ساعت 20:55 پخش کردند. در کنار این فعالیت‌ها، سه روز اعتکاف از آستان امام رضا(ع) و حضرت عبدالعظیم حسنی برنامه‌هایی را به طور ویژه چه سخنرانی و چه مناجات درنظر گرفتیم و روز 15 رجب اعمال ام داود را شبکه‌های اصلی به طور کامل پوشش دادند. در کنار این توصیه‌های پزشکی و بهداشتی، برنامه "این شب‌ها" شبکه یک سیما ویژه ایام رجب روی آنتن رفت. برنامه "سمت خدا" از همان روزهای اول منعطف به موضوعاتی شد که دغدغه‌های مردم در این اوضاع احوال است. شبکه 5 سیما برنامه "تا نیایش" را روی آنتن داشت و در این کارهای رسانه‌ای، هیئت‌های بدون مستمع را هم با همکاری هیئت رزمندگان اسلام و ستایشگری مداحان صاحب‌نام به پخش رساندیم.
پخش احیاء نیمه شعبان برای اولین بار در تلویزیون
شیخ اکبری با اشاره به پخش اولین بار احیای نیمه شعبان در تلویزیون، افزود: تلویزیون ایام ماه شعبان را با دعای فرج و صلوات شعبانیه (مناجات شعبانیه) پیش برد تا اوج آن که به نیمه شعبان رسید. در این شب و روز بزرگ، ندای مهدی یا ادرکنی در سراسر ایران شنیده شد و برای اولین بار احیای نیمه شعبان را روی آنتن شبکه‌های سیما داشتیم. نکته دیگر تعطیلی حرمین شریفین بود که با هماهنگی آستان قدس امام رضا(ع)، پویش "از راه دور به تو سلام" را راه انداختیم و در برنامه "حریم امن" هر شب در شبکه قرآن به آن پرداختیم. از ابتدای ماه شعبان و ان‌شاالله تا پایان این ماه مبارک، پخش زنده مناجات شعبانیه را در دستور کار داریم. مصداق بارز آن شبکه یک سیما است که از نیمه شعبان به بعد، مناجات شعبانیه را هر شب به طور زنده از حرم حضرت امام خمینی(ره) روی آنتن می‌برد.
ساخت و تولید میان‌برنامه‌های معنوی برای آرامش‌بخشی
وی با اشاره به ساخت و تولید میان‌برنامه‌هایی برای آرامش‌بخشی به جامعه، تأکید کرد: یکسری میان‌برنامه با سخنرانی خطبای صاحب‌نام برای آرامش‌بخشی به جامعه با فضای معنوی تولید شد که البته بعضاً در میان برخی از این میان‌برنامه‌ها، به برخی از شبهات دینی طرح شده هم پاسخ داده شد. زحمت برخی از این میان‌برنامه‌ها را دوستان ما در "سمت خدا" متحمل شدند و بخشی را هم شبکه قرآن به تولید رساند. وقتی بازتاب القای مفاهیم دینی و فضای معنوی خصوصاً تأثیر دعا را در جامعه دیدیم این مسیر را با توسعه و گستره بیشتری ادامه دادیم؛ حتی برنامه‌ای تحت عنوان "خانه‌های فاطمی" تولید شد که در آن به پویش قرائت حدیث شریف کساء پرداختیم. البته از این ظرفیت بهره بردیم و به طور زیرنویس در اختیار شبکه‌ها قرار دادیم تا از این ظرفیت بهره ببرند.
وظیفه سنگین رسانه‌ملی در رمضان امسال
دبیر شورای معارف سیما در خصوص وظیفه سنگین رسانه‌ملی در رمضان امسال، گفت: اوج برنامه‌های معارفی تلویزیون در ماه مبارک رمضان است خصوصاً امسال که به تعبیر رهبر معظم انقلاب فرمودند مردم در خانه‌هایشان از عبادت غافل نشوند. همچنین تأکید کردند از برنامه‌ها و سخنرانی‌های که تلویزیون پخش می‌کند استفاده کنند. این دست از موضوعات و اتفاقات، وظیفه رسانه‌ملی را نسبت به سنوات قبل سنگین‌تر می‌کند. امسال ملاحظات ویژه‌تری وجود دارد؛ اتفاقاتی که تا قبل از این بیماری و قرنطینه و شرایط امروز جامعه، با آن روبرو نبوده‌‍‌ایم. علاوه بر ضرورت انس با معنویت و آرامش‌بخشی، توجه خاص و ویژه بر همدلی و همدردی با کسانی است که ناشی از این بیماری شغل و درآمدشان را از دست داده‌اند. مقام معظم رهبری تأکید کردند ماه رمضان باید به رزمایش مواسات، همدلی و کمک مؤمنانه تبدیل شود. متناسب با این محور و رویکرد ویژه، برنامه‌ها شکل می‌گیرند.
وی در خصوص سه کلید واژه ایمان، استقامت و پیروزی، اظهار کرد: در کنار محوریت مواسات و همدلی، توجه به سه کلید واژه مهم ضرورت دارد؛ ایمان، استقامت و پیروزی. به شبکه‌ها ابلاغ کرده‌ایم در برنامه‌های معارفی‌شان روی این سهه مفهوم تمرکز کنند؛ مفاهیمی که بشریت را به سرمنزل مقصود می‌رسانند. موضوعات فرعی هم همچون کمک به محرومان و مستمندان، اطعام و اکرام، شکر و سپاسگزاری، قناعت، توکل و اعتماد به یاری خدا، مهرورزی، عفو و گذشت، صبر و شکیبایی، خویشتنداری، ثبات قدم، آرامش خاطر و سکینه قلب و... را باید در کنار تمام محورها و موضوعات برنامه‌های شبکه‌های سیما طراحی کنند.
** تشریح برنامه‌های رمضانی
شبکه یک
شیخ اکبری در تشریح جزئیات برنامه‌های رمضانی تلویزیون، تأکید کرد: شبکه یک در سحرگاه با "ماه خدا" و اجرای حسن سلطانی به استقبال روزه‌داران می‌رود؛ این برنامه هر روز از 3 بامداد پخش می‌شود. در هنگام اذان ظهر، برنامه آفتاب شرقی را با همان محورهایی که اشاره شد خواهیم داشت. ویژه برنامه افطار شبکه 1، "دعوت" با اجرای حجت‌الاسلام برمایی است که در کنار توجه به خانواده، روی مباحث و فعالیت‌های جهادی و رزمایش همدلی، متمرکز خواهند شد. ساعت 12 تا 1 بامداد مناجات‌خوانی از مشهد با مداحی مهدی سماواتی، سیدرضا نریمانی و سعید حدادیان روی آنتن می‌رود. در کنار آن میان‌برنامه‌های کوتاه آن چه باید درباره احکام بدانیم، در لا به لای پخش برنامه‌ها تنظیم شده‌اند. در هنگام سحر پخش ترتیل‌خوانی را از مشهد مقدس داریم. درس‌هایی از قرآن حجت‌الاسلام قرائتی هم از ساعت 18 روی آنتن می‌رود.گفت‌وگوی تولیدی درباره رزمایش همدلی با حجت‌الاسلام رفیعی داریم که هر روز در برنامه "ماه خدا" گنجانده شده است. در بخش استفاده از سخن بزرگان هم، پخش سخنان آیت‌الله خوشوقت را با موضوع "سیری در صحیفه" خواهیم داشت.
شبکه دو و سه
وی افزود: برنامه "خوان‌نیاز" برنامه سحر شبکه 2 سیما است. "کوی محبت" را در مناسب‌ها دارد و ترتیل‌خوانی از ساعت 10:30 تا 11:30 صبح روی آنتن می‌رود. سخنرانی شیخ حسین انصاریان هر روز بعد از اذان ظهر پخش می‌شود؛ در تلاشیم ضبط های جدیدی از سخنان ایشان داشته باشیم. مناجات‌خوانی محمود کریمی هر روز از مشهد مقدس ساعت 1 بامداد روی آنتن خواهد رفت. برنامه "ماه من" با اجرای نجم‌الدین شریعتی پخش می‌شود؛ "سمت خدا" تولیدی خواهد بود والبته با وجود مشکلات رفت و آمد کارشناسانش، در تلاشیم چند روز این برنامه را زنده روی آنتن داشته باشیم. ویژه برنامه افطار شبکه 3 هم "مثل ماه" است؛ صبح‌ها سخنرانی حجت‌الاسلام رفیعی از ساعت 10:30 تا 11:30 صبح پخش می‌شود. مناجات‌خوانی میثم مطیعی را ساعت 12:30 بامداد احتمالاً از مسجد امام صادق(ع) خواهیم داشت و ترتیل‌خوانی شبکه 3 هم هر روز ساعت 14:30 از حرم حضرت معصومه(س) پخش می‌شود.
"چراغانی" برای تولد امام حسن و "سیاه‌پوش" ویژه شب‌های قدر
دبیر شورای معارف سیما با اشاره به ابتکار ساخت میان‌برنامه‌های کوتاه معارفی شبکه 3، افزود: ابتکار شبکه 3 تولید یکسری میان‌برنامه‌های کوتاه معارفی است که با موضوع صحیفه سجادیه ساخته‌اند. چرا که ساخت و تولید چنین آثاری دشوار است و اما مخاطب بسیار علاقه‌مند شنیدن و دیدن چنین آثار کوتاه، مفید و تأثیرگذار است. خصوصاً بینندگان شبکه 3 که عمدتاٌ جوانند. برنامه "چراغانی" دیگر ویژه برنامه مناسبتی شبکه 3 سیما است؛ خصوصاً با دستورالعمل ویژه امسال برای میلاد امام حسن مجتبی (ع) که حدوداً 4 روز ویژه برنامه درنظر گرفته‌ایم این برنامه هم ویژه‌هایی در دستور کار دارد. برنامه "سیاه پوش" را شبکه 3 برای شب‌های قدر دارد.
ویژه‌برنامه‌های رمضانی شبکه 4 سیما
وی با اشاره به برنامه‌های شبکه چهار سیما در ایام رمضان، گفت: شبکه 4 ویژه برنامه سحرش را به نام "صحوری" روی آنتن دارد؛ برنامه‌ای که مناجات دعای سحرش را حجت‌الاسلام میرزا محمدی می‌خواند و با محوریت "انسان،جامعه و تمدن" برنامه‌سازی می‌کند. شبکه 4 مستند جذابی به نام "زندگی پس از زندگی" را ویژه افطار روی آنتن دارد. مصاحبه با افرادی که به کما رفته‌اند و برگشته‌اند. پیگیر پخش سخنرانی آیت‌الله جوادی آملی در زمینه جزء 30 هستیم که بعد از افطار پخش شود. البته برای شبکه یک هم به دنبال ضبط جدید از آیت‌الله جوادی آملی هستیم؛ حتی نامه‌ای برای مراجع عظام تقلید ارسال و آمادگی سیما را برای ضبط و پخش گفت‌وگوهای کارشناسانه‌شان اعلام کردم. سخنرانی آیت‌الله فاطمی‌نیا که درباره سیری در صحیفه سجادیه است و مربوط به سال قبل می‌شود صبح‌ها از شبکه 4 روی آنتن می‌رود.ترتیل‌خوانی را از ساعت 12 تا 1 ظهر در امامزاده صالح پخش می‌شود و ویژه برنامه اندیشه‌ای هم شبکه درنظر گرفته که به به نام "سوره" است. گفت‌وگو با قرآن‌پژوهان معاصر که تم و فضای انتقادی هم دارد.
شبکه 5 سیما و رمضان 1399
شیخ اکبری با اشاره به برنامه‌های رمضانی شبکه 5 سیما، خاطرنشان کرد: شبکه 5 امسال سحر خود را به مشهد مقدس برده و با "خلوتگه عارفان" و اجرای صابر خراسانی به استقبال روزه‌داران می‌رود. "تا نیایش" ادامه پیدا می‌کند و ویژه برنامه افطار با همان موضوعات اشاره شده و در قالب برنامه "عقیق" پخش می‌شود. سخنرانی‌های حجت‌الاسلام پناهیان هر روز ساعت 15 و در دو باکس هم تکرار آن پخش می‌شود. برنامه ترتیل‌خوانی ساعت 13:45 از حرم حضرت عبدالعظیم و یک برنامه مشترک شبکه 5 و هیئت رزمندگان سلام قبل از سحر، سخنرانی و مناجات‌خوانی را داریم. برنامه "جشن رمضان" با محور مواسات و همدلی در کنداکتور شبکه 5 قرار گرفته و البته دیگر شبکه‌های سیما هم برنامه‌های ویژه ایام تدارک دیده‌اند.
برنامه‌های رمضانی شبکه قرآن
وی با اشاره به برنامه ویژه شبکه قرآن و معارف سیما در ایام رمضان اشاره کرد و گفت: شبکه قرآن آیتم‌های ویژه‌تری برای قرآن درنظر گرفته و مناجات‌خوانی هم تدارک دیده است. سخنرانی‌های مذهبی را در 4 باکس دارد؛ مصداق بارز آن آیت‌الله ناصری است که طبق هماهنگی‌های به عمل آمده، دنبال ضبط کارهای 15 دقیقه‌ای برای پخش هستیم. در حال حاضر با موسسه آقا مجتبی تهرانی رایزنی کرده‌ایم که 30 سخنرانی پخش نشده ایشان را بتوانیم با اصلاح رنگ و نور را روزانه ساعت 16 روی آنتن ببریم. البته ساعت 1:30 بامداد به صورت سه دهه، آیت‌الله سیدمهدی میرباقری، شیخ حسین انصاریان و در دهه سوم از سخنرانان مختلف بهره ببریم. ویژه برنامه افطار شبکه قرآن، برنامه "ضیافت" است که به بررسی سیره علما می‌پردازد. ترتیل‌خوانی از 3 باکس، تدارک دیده‌ایم؛ از حرم امام رضا(ع)، حرم امام خمینی(ره) و مسجد مقدس جمکران. باکس مناجات‌خوانی از ساعت 12 تا 1 بامداد توسط حجت‌الاسلام میرزا محمدی از جمکران خواهد بود و احتمالاً مهدی سلحشور را در دهه پایانی روی آنتن داریم. در ویژه برنامه "عطر رمضان" که در باکس شبانگاهی شبکه قرآن قرار می‌گیرد به موضوع کمک مؤمنانه می‌پردازیم.
شب‌های قدر تلویزیون
رئیس شبکه قرآن تأکید کرد: برنامه شب‌های قدر را با اماکن مقدسه رایزنی کرده‌ایم که در آنجا توسط مداحان و سخنرانان صاحب‌نام داشته باشیم. هم بهترین نغمات را مخاطب بشنود و هم آن حال و هوای حرمین شریفین برایش تداعی شود. کار رسانه سخت است که مداح و سخنران را بدون مستمع جلوی دوربین قرار دهد و همزمان در خانه، آن حس و حال معنوی برای مخاطب شکل بگیرد. به لطف خدا و عنایت اهل‌بیت، ماه رمضان به بهترین شکل اتفاق خواهد افتاد.
آیا شورای معارف سیما بر برنامه‌سازی و سریال‌سازی‌ها نظارت دارد؟
شیخ اکبری دبیر شورای معارف سیما در خصوص نظارت شورای معارف سیما بر برنامه‌سازی و سریال‌سازی خصوصاً مناسبت‌های دینی و مذهبی، تأکید کرد: الان تقریباً ارتباطی میان شورای معارف سیما، مرکز سیمافیلم و گروه‌های هنرهای نمایشی وجود ندارد. ما هم دنبال این هستیم که حتماً برنامه‌ها و سریال‌های معارفی یک ناظر محتوایی همچون گذشته داشته باشند؛ پیگیر این موضوع هستیم که تحقق پیدا کند.
سریال رمضانی شبکه قرآن
او در خصوص پخش سریال رمضانی شبکه قرآن، گفت: در حال حاضر سریال "یوسف پیامبر" را روی آنتن داریم و بعد از آن اصحاب کهف جایگزین خواهد شد؛ به گونه‌ای این مجموعه نمایشی رمضان شبکه قرآن و معارف سیما خواهد بود.
سریال‌های قرآنی و معارفی تلویزیون
دبیر شورای معارف سیما در خصوص سریال تولیدی شبکه قرآن، خاطرنشان کرد: ما به مرکز سیمافیلم پیشنهاد داده‌ایم که براساس قصص قرآنی کار کنیم و پیش برویم. می‌دانید که حوزه سریال‌های فاخر و الف ویژه صداوسیما هم به این سریال‌ها اختصاص پیدا کرده و سریالی مثل "سلمان" از این دست مجموعه‌های تلویزیونی معارفی و دینی تعریف شده است. اما کم‌اند و ما را قانع نمی‌کند؛ زیرا ظرفیت مباحث معارفی، آیات و روایات، قصص قرآنی و اهل‌بیتی، کارهای نمایشی عدیده‌ای را می‌طلبد که امیدوارم در دستور کار دست‌اندرکاران و سازندگان قرار بگیرد.
