در اواخر ژانویه 2020 دولت چین دستور قرنطینه شهر 11 میلیون نفری ووهان و دیگر شهرهای واقع در استان هوبی را به منظور جلوگیری از گسترش هرچه بیشتر بیماری ناشی از کرونا ویروس (کووید-19) صادر کرد این بیماری علاوه بر گرفتن جان بیش از سه هزار نفر (تا زمان تهیه این گزارش)، برای دومین اقتصاد بزرگ دنیا ضررهای بسیاری داشته است.

بر اساس نوشته نیویورک تایمز، سختگیری های بیش از اندازه دولت چین بابت کنترل این بیماری باعث شده تا بسیاری از تجار چینی از وضع موجود شکایت داشته باشند هر چند که جامعه کسب و کار چین به خوبی می‌دانند که برای داشتن یک تجارت بی‌دردسر، نباید مخالفتی با سیاست‌های دولت داشته باشند، به تازگی برخی از تجار مطرح چین در یک موضع غیرمعمول بیان کرده‌اند که اگر محدودیت های اعمال شده برای مهار بیماری گسترده شود، عملا اقتصاد چین دچار خفقان می‌شود، به همین سبب عبارت «دیگر بس است» به تازگی بر سر زبان‌های جامعه تجار و اقتصاددانان بسیار شنیده می‌شود.

قرنطینه کردن شهر پرجمعیتی همانند ووهان و منع هرگونه فعالیت در خارج از منزل جزء رویدادهایی بود که برای اولین بار در تاریخ مدرن اتفاق می‌افتاد این اقدام دولت چین آنقدر تعجب‌برانگیز بود که سازمان جهانی بهداشت از آن به عنوان یک اتفاق بی‌سابقه در تاریخ بهداشت عمومی یاد کرد همچنین به صورت جداگانه اعلام نمود که قرنطینه کردن کامل شهری همانند ووهان را می‌توان به عنوان «یک علم جدید» در نظر گرفت.

متاسفانه پس از گمانه‌زنی های متعددی که در شبکه های اجتماعی در خصوص ورود این بیماری به ایران زده می شد روز پنجشنبه هفته گذشته اعلام شد این بیماری وارد کشور شده و اولین شهر مبتلا در این زمینه نیز شهر زیارتی قم اعلام شد با اعلام آمارهای بیشتری از تعداد مبتلایان در ایران، نظرات طرفداران لزوم قرنطینه کردن این شهر به منظور جلوگیری از شیوع هرچه بیشتر این بیماری در کشور شدت گرفت بر این اساس، در این نوشتار به صورت مجمل به دنبال بررسی مضار و منافع ناشی از قرنطینه شهرهای بزرگ به منظور جلوگری از شیوع بیشتر بیماریهای مسری می‌پردازیم.

چالشها و ضررهای قرنطینه شهرهای بزرگ و راهکارهای موجود

قرنطینه کردن شهرهای بزرگ همواره با موانع و چالش های بزرگی مواجه است این موضوع از کشور به کشور و فرهنگ به فرهنگ فرق می کند موضوعات مختلفی در این مقوله دخیل هستند گفتمان مختلف در موضوعات سیاسی - امنیتی، اقتصادی، فرهنگی، دینی و مذهبی، اجتماعی و ... در کشورها و جوامع مختلف دارای رویکردهای مختلفی به این موضوع خواهند داشت.

در بعد اقتصادی، شاید یکی از مهمترین مشکلات ایجاد شده در این زمینه افزایش نرخ بیکاری باشد. با قرنطینه شدن شهرها، فعالیت بسیاری از شرکت‌ها، کارخانه‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها تا اطلاع ثانوی متوقف و به حالت تعطیل درخواهند آمد از این رو بسیاری از شرکت‌ها (مخصوصا شرکت های کوچک و تازه تاسیس شده) دچار خسارات زیادی شده و برای جبران خسارت‌های وارده مجبور به اخراج بسیاری از کارمندان خود می شوند به عنوان مثال، شرکت معروف Ctrip بعنوان بزرگ‌ترین شرکت گردشگری چین، با بیش از هزاران کارمند و صدها شعبه در سراسر چین، با بسته شدن بسیاری از نمایندگی‌های خود بویژه در شهر ووهان، اعلام کرد که در نظر دارد ساعات کاری و حقوق کارمندان خود را تا بیش از 30 درصد کاهش دهد؛ تا از این طریق بتواند خسارات وارده از طریق شیوع این ویروس را جبران کند.

برخی دیگر از شرکت‌ها از کارمندان خود خواسته‌اند به مدت چند ماه به مرخصی بدون حقوق بروند بسیاری از شرکت های بزرگ دنیا مانند اپل، آمازون، کوکاکولا، نایک، دیزنی و غیره بیش از 4 درصد ضرر کرده اند اما دولت چین برای برطرف کردن این مشکل اعلام نموده که وام های بدون بهره به آنها پرداخت خواهد کرد همچنین اعلام شده که شرکتها در ازای هر استخدام صورت گرفته شده، مبلغی را به عنوان پاداش دریافت خواهند کرد مسئولین شهر شیان واقع در شمال غربی چین نیز اعلام کرده‌اند که برای شرکت هایی که به تولید محصولات پزشکی می‌پردازند مبلغ 285 دلار و تمامی شرکتهای صنعتی مبلغی حدود 330 دلار به ازای هر یک استخدام جدید یارانه می پردازند.

موضوع مهم دیگر به تهیه مواد غذایی مردم شهر قرنطینه شده باز می‌گردد در روزهای اولیه اعلام قرنطینه شدن چند شهر در چین، این شهرها با مشکلات اساسی در زمینه تامین مواد غذایی مورد نیاز مردم مواجه شدند ترس از آلودگی به ویروس و نیز برخی شرایط سخت قرنطینه‌ای تهیه مواد غذایی در سوپر مارکت‌ها و فروشگاه‌ها را با مشکل مواجه کرده بود بر این اساس، با دخالت و نظارت مستقیم رئیس جمهوری این کشور اقدامات مناسبی صورت گرفت و تامین مواد غذایی برای اقشار مختلف مردم تسهیل شد.

مساله مهم دیگری که در این زمینه حائز اهمیت است به موضوع آموزش، مدارس و دانشگاه‌ها مربوط می‌شود تعطیلی نظام آموزشی منجر به عقب افتادگی آموزشی دانش‌آموزان و دانشجویان می گردد یکی از دغدغه های اصلی این روزهای نسل جوان در چین، عقب ماندگی آموزشی است راهکار دولت چین در این زمینه برقراری کلاس های درس به صورت آنلاین بوده است و در این حالت دانشجویان و دانش آموزان بدون نیاز به رفتن خارج از خانه می‌توانند به تحصیل مشغول شوند اما متاسفانه برخی از دانشجویان و دانش آموزان بابت مشکلات اینترنتی و یا زمانی (به خصوص دانشجویان بین المللی) از برخورداری از این کلاس ها بی بهره مانده‌اند.

لازم به ذکر است که بسیاری از مشکلات فوق صرفا ناشی از قرنطینه کامل شهرها نیست و در صورت قرنطینه نسبی دیگر شهرها نیز مشکلاتی برای مردم بوجود خواهد آمد بطور مثال، مطابق دستورالعمل دولت های محلی، اشخاص خاصی در ورودی هر مجتمع مسکونی مستقر بوده و ضمن جلوگیری از ورود و خروج غیر ساکنین، میزان دمای بدن ساکنین نیز قبل از ورود به داخل مجتمع مسکونی، ادارات و یا فروشگاه ها سنجیده می شود.

علاوه بر ابعاد اقتصادی، ابعاد اجتماعی موضوع نیز قابل توجه است بطور مثال، یکی از شهروندان چینی در یک شبکه‌ خبری تلویزیونی اظهار داشت که ووهان همانند شهری شده که توسط زامبی ها به آن حمله شده است برنامه های طنز تلویزیون همگی توسط دولت ملغی اعلام شده‌اند و تنها چیزی که می‌توان به تماشای آن نشست همانا برنامه اخبار است او گفت که "مبهوت" شاید بهترین کلمه‌ برای توصیف شرایط کنونی وی باشد. «در اولین روز قرنطینه به دنبال خرید ماسک در بازار بودم، اما بعد از اینکه به چند داروخانه سر زدم، پی بردم که هیچ کدام از آنها ماسک ندارند. ترس و وحشت تمام وجودم را فرا گرفته بود. اما خوشبختانه در آخر پس از جستجوی فراوان توانستم چند عدد ماسک برای خودم و خوانواده‌ام پیدا کنم».

فرصت های ناشی از قرنطینه شهرهای بزرگ 

علیرغم مطالب فوق، دور از انصاف است اگر تنها از جنبه های منفی قرنطینه صحبت شود قرنطینه شهرها بنا به اقتضا دارای مزایا و فرصت هایی نیز می باشد که چنانچه در زمان و موعد مناسب اعمال شود، می تواند جلوی فاجعه بزرگتری را بگیرد شاید مهمترین فایده قرنطینه شهر ووهان، بعنوان کانون شیوع بیماری، توقف و کاهش شیب تند افزایش مبتلایان بود، به گونه ای که تعداد مبتلایان از روزی بیش از 700 نفر به روزی کمتر از 20 نفر رسیده است و این در صورتی است که برخی کارشناسان چنین وضعیتی را حداقل بعد از گذشت چند ماه قابل پیش‌بینی می‌دانستند. به عبارت دیگر، چین توانست از طریق اقدامات قرنطینه ای که تدبیر نمود، تنها با گذشت یک ماه به وضعیت مورد نظر برسد.

از دیگر نکات خوب قرنطینه می‌توان به کم شدن ترس و وحشت ناشی از این بیماری برای دیگر شهرها اشاره کرد برخی از شهروندان چینی علیرغم ابراز ناراحتی برای شرایط پیش روی مردم استان هوبی، اقدامات دولت چین را مورد تقدیر قرار دادند یکی از کاربران اینترنت چنین نوشته است که «برای نجات جان تمامی مردم دولت چین چاره ای به جز قرنطینه نداشت» و ضمن تقدیر و تشکر از اقدامات دولت، ابراز امیدواری کرده که مردم شرایط را درک کنند.

همچنین قرنطینه در صورت ضرورت شهر آلوده می تواند به دیگر کشورها، بویژه کشورهای همسایه کشور مورد نظر این موضوع را القاء نماید که در حال مدیریت و کنترل و عدم شیوع آن به دیگر مناطق و در نتیجه دیگر کشورهاست. بیماری مسری می تواند منجر به بسته شدن مرزهای دیگر کشورها به روی کشور مورد نظر شود و حتی برای بازگشت اتباع آن کشور به میهن خود ایجاد اشکال نماید.  

جلوگیری از ایجاد وحشت در میان مردم دیگر شهرها و نیز جلوگیری از رواج شایعات نیز از دیگر مزایای اقدام به موقع در قرنطینه کردن یک شهر است یک از داستان های غم انگیز قرنطینه ووهان داستان پسر بچه پنج شش ساله‌ای است که بعد از مرگ پدربزرگش از ترس بیماری حاضر به ترک خانه نشد و با خوردن بیسکویت توانست تا چند روز مقاومت کند، این خبر بعد از انتشار، خشم کاربران اینترنت را برانگیخت و کاربران شایعات را دلیل اصلی این واقعه غم انگیز توصیف کردند. بنا به گفته یکی از کاربران weibo (توییتر چینی)، ترس بیش از اندازه بابت شایعات دروغین باعث شده تا پدربزرگ این کودک به وی اجازه خارج شدن از خانه و باخبر کردن دیگران را ندهد.

به گزارش ایرنا، نتیجه آنکه قرنطینه شهرها از کشور به کشور و از فرهنگ به فرهنگ متفاوت است شاید این موضوع در کشورهای کوچک مفید فایده نباشد، چراکه شهرها در این گونه کشورها بسیار به هم نزدیک هستند و عملا امکان قرنطینه یک شهر وجود نداشته باشد این موضوع در اظهارات مقامات چینی هم وجود دارد و آنها اذعان کرده اند شاید تمامی تجارب چین برای دیگر کشورها مفید نباشد علاوه بر این کشورهای مختلف دارای فرهنگ های مختلفی هستند شاید در برخی از فرهنگ ها امکان قرنطینه کردن شهری وجود نداشته باشد و یا ملاحظات فرهنگی از سوی مقامات مسئول آن کشور در خصوص فایده و زیان قرنطینه وجود داشته باشد. شاید در این گونه فرهنگ ها، قرنطینه منطقه ای یا قرنطینه خانگی دارای کاربرد بیشتری باشد به هر صورت، آنچه که اهمیت دارد این است که هم مسئولین دولتی و هم کلیه اقشار مردم نسبت به سلامت خود و دیگران اهمیت قایل باشند چراکه سلامت افراد یکی از بزرگترین حق الناس هایی است که به گردن تک تک ما است.