بیانیه گام دوم از نگاه یک پدر صادر شده است؛ ولی در مقام رهبر

به گزارش الف در این نشست، «دکتر علی باقری»، معاون امور بین‌الملل و حقوق بشر قوه قضائیه به بیان نکات خود پیرامون بیانیه گام دوم انقلاب پرداخت. دکتر باقری گفت: «بیانیه گام دوم از نگاه یک پدر صادر شده است؛ ولی در مقام رهبر. در متن بیانیه تحکمی وجود ندارد و بر آن یک نگاه دلسوزانه پدرانه حاکم است ولی فرزندان باید بفهمند که مسیر طرح شده در این بیانیه چیست». معاون قوه قضائیه در ادامه گفت: «بحث‌های بیانیه گام دوم صرفاً از سوی یک مدرس درس خارج صادر یا یک مرجع تقلید مطرح نشده. این بیانیه توسط نائب امام زمان ^{عج الله تعالی فرجه} که الآن در مقام ولایت امر است صادر شده است».

دکتر باقری در ادامه ضمن تشریح شرایط و زمینه‌های صدور بیانیه گفت:«بیانیه گام دوم در یک شرایط جنگی صادرشده است. بیانیه در شرایط جنگ همه‌جانبه دشمن علیه ما صادر شده است. امام راحل در زمان حیات خود مدام تأکید می‌کرد که جنگ مسئله اصلی است. الآن هم رهبری دائم بر روی جنگ دشمنان علیه ملت ایران تأکید می‌کند. رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم سه صحنه جنگی را ترسیم می‌کند. این سه صحنه عبارت‌اند از: «صحنه جنگ در عرصه روایت‌ها»، «صحنه جنگ در عرصه باورها» و «صحنه جنگ در عرصه حکمرانی».

معاون امور بین‌الملل و حقوق بشر قوه قضائیه در ادامه از ویژه‌نامه بیانیه گام دوم انقلاب نشریه «تأملات رشد» مجموعه مرکز رشد دانشگاه امام صادق ^{علیه‌السلام} رونمایی کرد.

تحقق بیانیه باید در سه سطح «فردی»، «سازمانی» و «تخصصی» پیگیری شود

همچنین در این نشست دکتر صالحی، دبیر «ستاد پیگیری بیانیه گام دوم» با تقدیر از اثر تولید شده در حوزه بیانیه گام دوم انقلاب گفت:«تحقق بیانیه باید در سه سطح «فردی»، «سازمانی» و «تخصصی» پیگیری شود». وی مهم‌ترین محورهای بیانیه در عرصه فردی را موضوع «معنویت، اخلاق» و «الگوهای مفهومی مستخرج از بیانیه» دانست و اضافه کرد: «در سطح سازمانی باید ساختار، فرایندها و برنامه‌های نهادهای مختلف نظام بر اساس بیانیه مورد بازنگری قرار گیرد». دبیر ستاد پیگیری بیانیه گام دوم انقلاب، ضمن تأکید بر ضرورت استخراج دلالت‌های تخصصی بیانیه بیان کرد: «نخبگان جامعه و متخصصین امر باید دلالت‌های بیانیه در عرصه‌های مختلفی مانند اقتصاد، تعلیم و تربیت، فرهنگ و ... را استخراج نمایند.

صالحی در ادامه سخنان خود بر ضرورت اقامه کردن بیانیه به‌مثابه کل واحد تأکید و در انتها بیان کرد: «اقامه بیانیه گام دوم به این معناست که هر فردی برای هدف نهایی که همان پیشرفت کشور است اقدام کند و در نهایت یک روح کلی و جمعی برای تحقق این هدف شکل بگیرد».

 

سیر تکامل انقلاب را می‌توان از جریان‌هایی مقابل آن فهم کرد

در ادامه این نشست، علی جعفری هرستانی، پژوهشگر هسته مکتب امام خمینی^{رحمه‌الله‌علیه} مرکز رشد دانشگاه امام صادق^{علیه‌السلام} با محوریت معرفی ویژه‌نامه بیانیه گام دوم در «نشریه تأملات رشد»، به بیان نکات خود پرداخت. جعفری هرستانی ضمن توضیح این موضوع که سیر تکامل انقلاب اسلامی را می‌توان از جریان‌های مختلفی که در تقابل با آن قرار داشته‌اند فهم کرد، گفت: «ما در تاریخ انقلاب سه مرحله از این تقابل را می‌بینیم؛ وقتی امام خمینی^{رحمه‌الله‌علیه}، اسلام ناب محمدی را در مقابل اسلام آمریکایی مطرح کردند نخستین تقابل شکل گرفت. در مرحله بعد با پیروزی انقلاب اسلامی تقابل دوم، یعنی جنبش‌های به اصطلاح اسلامی افراطی در منطقه به وجود آمد. در مرحله سوم و در شرایطی که انقلاب اسلامی، نظام‌سازی خود را انجام داد و در این عرصه به یک الگو برای سایر ملت‌ها تبدیل شد، جریان داعش با ایده دولت‌سازی اسلامی در مقابل انقلاب اسلامی بروز و ظهور پیدا کرد. در واقع آنچه رهبر انقلاب در تبیین گام‌های انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم بیان کردند، یعنی تحقق انقلاب اسلامی، نظام‌سازی و دولت‌سازی در واقع توصیفی از سیر تکوینی انقلاب اسلامی است».

علی جعفری هرستانی در ادامه به توضیح بخش‌های مختلف ویژه‌نامه بیانیه گام دوم انقلاب نشریه «تأملات رشد» پرداخت و گفت: «بر اساس مراحل سه‌گانه انقلاب اسلامی، نظام‌سازی و دولت‌سازی، در قسمت اول نشریه و در نوشته «استاد محمدرضا عابدینی»، به موضوع حقیقت انقلاب اسلامی، صورت و سیرت آن پرداخته شده است. رابطه امام و امت موضوع مهم دیگری است که در نگاشت «استاد محمدمهدی میرباقری» به خوبی تئوری پردازی شده است. بر اساس همین طرح‌های تئوریک که در بخش نخست نشریه یعنی فصل «هستی‌شناسی و عظمت پدیده انقلاب اسلامی» تبیین شده است، بخش بعدی این نشریه به تبیین «راه طی شده انقلاب اسلامی» پرداخته است. در این قسمت از نشریه از منظر نگاه رهبری موضوعاتی مانند «تحلیل انفتاح فرهنگی رخ‌داده در انقلاب اسلامی»، «شاخص‌های فرهنگی» و «میزان تحقق عدالت در انقلاب اسلامی» مورد واکاوی قرار گرفته است. در قسمت سوم نشریه با عنوان «خط انقلاب ادامه دارد»، بر آنچه بیانیه گام دوم تلاش می‌کند برای گام دوم انقلاب رقم بزند تأکید می‌شود و لذا به موضوعاتی مانند «بازاریابی و ترویج بیانیه گام دوم» و «منطق اقدام» این بیانیه پرداخته شده است. در قسمت پایانی این نشریه هم در قالب سه نگاشت تخصصی بر روی موضوع «امید» تأکید شده است.

 

در بخش دیگری از این نشست، چهار بحث تخصصی پیرامون بیانیه گام دوم انقلاب توسط پژوهشگران مرکز رشد دانشگاه امام صادق ^{علیه‌السلام} ارائه شد. نخستین بحث تخصصی این نشست توسط دکتر مجتبی باباخانی، پژوهشگر هسته مکتب امام خمینی مرکز رشد دانشگاه امام صادق ^{علیه‌السلام} با عنوان «بررسی نقش جوان مؤمن انقلابی در مسیر تحقق گام دوم انقلاب اسلامی مبتنی بر نظریه خواص پیشبرنده» ارائه شد.

خواص هر جامعه عناصر محرک آن محسوب می‌شوند

دکتر مجتبی باباخانی در این ارائه به چرایی مخاطب قرار گرفتن جوانان در بیانیه گام دوم انقلاب و امید رهبر معظم انقلاب به چهل‌ساله دوم حرکت انقلاب اسلامی پرداخت. وی با تبیین «نظریه خواص پیشبرده» برگرفته از بیانات رهبر انقلاب، جامعه را دارای دو بخش «خواص» و «عوام» دانست که تمایز اصلی آنان، برخورداری یا عدم برخورداری از قدرت تشخیص شرایط و تصمیم‌گیری آگاهانه است، لذا خواص، پیشرو و پیش‌برنده جامعه هستند و عوام، پیرو تصمیمات و حرکت خواص. این پژوهشگر در ادامه گفت: «بر اساس این نظریه، در هر جامعه‌ای، خواص آن جامعه عناصر محرک محسوب می‌شوند و چگونگی عمل آنان، سرنوشت جامعه را رقم می‌زند؛ اما خودِ «خواص جامعه دو جبهه‏اند: خواصِ جبهه حق و خواص جبهه باطل» که چگونگی عملکرد خواص طرفدار حق در جامعه اسلامی، عنصری تعیین کننده در سرنوشت جامعه است. این پژوهشگر هسته مکتب امام خمینی^{‌رحمه‌الله‌علیه}، پیشبرندگی خواص جریان حق در جامعه بدان معنا دانست که چنانچه بتوان نسلی پرورش داد که بتوانند در جایگاه خواص جریان حق قرار گرفته و با ایستادن در مقابل خواهش‌های دنیایی و نفسانی، در مقاطع حساس به درستی تصمیم بگیرند، جامعه جهشی جدی به سوی آرمان‌های انقلابی خود خواهد داشت. به اعتقاد وی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حضرت امام‌^{رحمه‌الله‌علیه} و رهبر معظم انقلاب، راهبردهایی در جهت تربیت نسل جوان مؤمن انقلابی اتخاذ نمودند که القاء خودباوری و هویت‌بخشی به جوانان از یک سو و ارتقاء داشته‌های درونی و تخصصی از سوی دیگر، منجر به شکل‌گیری تدریجی نسلی پیشرو گردید.

قلب بیانیه، ایجاد فضایی برای ارزشیابی انقلاب و ارائه رهنمودهایی برای حرکت آینده آن است.

دومین بحث تخصصی این نشست توسط رضا پاینده؛ پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق^{علیه‌السلام}، با عنوان «تپش تشنه و رخ سیراب؛ روایتی از هم منزلی الگوی پیشرفت و بیانیه گام دوم» ارئه شد. عنوان مقاله او برگرفته از دیوان عراقی است که روایی از هم زبانی تشنه و سیراب است. وی در ابتدای ارائه، ساختار و بافتار سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی را در کنار یکدگیر مقایسه کرد و از منظر عناصر، ادبیات، پیوستگی، یکپارچگی، نظریه، نوآوری، منطق، کانون و غایت، این دو سند را توأمان تحلیل کرد. او در ادامه افزود: «در سال 97 شاهد دو متن کلان و بی‌سابقه ملی بودیم که از جهات گوناگونی قابلیت تفسیر هم‌زمان دارند. بیانیه گام دوم مقارن با سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی به صورت رسمی در بهمن 1397 منتشر گردید. کمی پیش از آن در مهرماه 1397، پیش‌نویس اولیه سند الگوی پایه پیشرفت نیز جهت بررسی و همفکری نخبگان و کارشناسان ابلاغ شد. شاید بتوان بیان کرد این دو متن از منظر کلان، مهم‌ترین متن‌های ناظر به حکمرانی کشور در سال 1397 بودند که بی‌شک اثراتی را بر سال‌های پس از خود بر جای خواهند گذاشت».

این پژوهشگر حوزه نوآوری، در بخش پایانی صحبت خود بیان داشت: «قلب بیانیه، ایجاد فضایی برای ارزشیابی انقلاب و ارائه رهنمودهایی برای حرکت آینده انقلاب از زبان راهبر امت است. در حالی که قلب الگو، تدابیری نخبگانی برای ترسیم جهت‌گیری کلان کشور برای پنجاه سال آینده است. به نظر می‌رسد، بیانیه در نقش شامل و الگو در نقش مشمول ایفای نقش می‌کند. بیانیه، ریل حرکت، و الگو واگن‌های حرکت است. بیانیه، بستری مستعد و حاصلخیز برای رشد و نمو آینده ایران تصویر می‌کند و الگو به دنبال بذرهایی برای تعالی متناسب با اقلیم ایران است. بیانیه حاکم بر الگو و الگو محکوم به بیانیه است. الگو اگر مستند و مستدل به بیانیه نباشد، همچون اولین نسخه منتشره، بی‌نظریه و بدون نقطه مختصات است. اگر الگو را بردارِ حرکت تصور کنیم که مقدار، شیب و جهت حرکت را مشخص می‌کند، بیانیه در نقش مبدأ نمودار است».

قالب، مسئله، مخاطب و محتوای این بیانیه نسبتی مستقیم با امید دارند

سومین بحث تخصصی این نشست توسط محمد قائمی راد؛ پژوهشگر هسته مکتب امام خمینی ^{رحمه‌الله‌علیه} مرکز رشد با عنوان «واکاوی امید در منظومه فکری امام خامنه‌ای» ارائه شد. وی با اشاره به جایگاه کلیدی امید در بیانیه گام دوم، گفت: «قالب، مسئله، مخاطب و محتوای این بیانیه نسبتی مستقیم با امید دارند.» قائمی راد هم‌چنین افزود که برای فهم جایگاه امید در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب، نیاز به فهم جایگاه ایمان است و در همین راستا، ایمان را بر اساس کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی به عنوان گروش قلبی به یک تفکر تعریف کرد که سه ویژگی دارد: اولاً آگاهانه است، ثانیاً متعهدانه است و در نهایت، موسمی نیست و استقرار دارد. وی بیان داشت: «امید نیز به عنوان یک گروش قلبی برخواسته از باور به پیروزی، باید آگاهانه، متعهدانه و مستقر باشد». این پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق^{علیه‌السلام}، به تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم صادق و آگاهانه بودن امید پرداخته و برخی از دلایلی که انسان را به امیدواری آگاهانه می‌رسانند، اشاره کرد. وی در نهایت با تأکید بر این که امید، زمانی که چنین آگاهانه و همراه با تعهد و عمل باشد، در قلب استقرار پیدا می‌کند افزود: «شرط رسیدن به پیروزی یک جامعه، حضور مردم است و آنچه که مردم را به صحنه می‌آورد، امیدواری و اطمینان است.»

وضعیت عدالت در تراز مطلوب نظام اسلامی نیست؛ اما رشد خیره‌کننده داشته است

در ادامه ارائه‌های تخصصی این نشست، حسین سرآبادانی؛ پژوهشگر هسته عدالت‌پژوهی مرکز رشد، به ارائه نگاشت تخصصی خود با عنوان «تأملی بر کارنامه انقلاب اسلامی در حوزه عدالت اجتماعی» پرداخت. وی با اشاره به دو اصل مهم در شناخت و تحلیل انقلاب اسلامی گفت: «در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی، اولا ماهیت انقلاب یک فرآیند مستمر تغییر و اصلاح اجتماعی است نه یک پروژه دفعی و ثانیاً تعریف هویت و شاکله اصلی این انقلاب، به جهت‌گیری‌ها و آرمان‌های آن است».

پژوهشگر هسته عدالت‌پژوهی مرکز رشد در ادامه با اشاره به اصول قضاوت منصفانه از عملکرد انقلاب اسلامی در تحقق عدالت اجتماعی، افزود: «در بررسی عملکرد انقلاب در تحقق عدالت، به سه محور مهم باید توجه کرد: اول آنکه اول: نقطه شروع حرکت عدالت‌خواهی ما در ابتدای انقلاب چه بود؟ به عبارتی مبدأ حرکت ما دارای چه مختصاتی از حیث عدالت اجتماعی بود. دوم آنکه، شرایط پیرامونی حرکت ما در چهار دهه گذشته چه بوده است؟ فعالیت در سایه حضور یک دشمن استکباری فعال با انواع فشارهای بیرونی که آخرین نمونه بارز آن، تحریم‌های ظالمانه اقتصادی است، اقتضائات خاصی در ارزیابی ما ایجاد می‌کند و درنهایت آنکه سرمایه و توشه حرکت ما در مسیر اقامه عدالت اجتماعی چقدر بوده است؟ آیا نظریه درست در باب عدالت اجتماعی، نیروی انسانی کارآمد و متعهد برای پیگیری و اقامه آن در حد مطلوب داشته‌ایم یا خیر. بررسی این پرسش‌ها، ارزیابی ما را از چگونگی مقایسه و تحلیل در حوزه عدالت به انصاف نزدیک‌تر می‌کند». وی در ادامه با اشاره به سیر تاریخی بیانات رهبر انقلاب در تحلیل وضعیت کشور در حوزه عدالت، به متن بیانیه گام دوم و ارزیابی رهبر انقلاب از این موضوع اشاره کرد. وی ادامه داد: «به نظر می‌رسد در منظر رهبر انقلاب، وضعیت عدالت در تراز مطلوب نظام اسلامی نیست؛ اما رشد خیره‌کننده در مقایسه با ابتدای انقلاب داشته است».