«از بانوان نویسنده چه خبر؟»؛ ترجمه لیدا طرزی؛ نشر نیستان زنان دیرتر از مردان اما بهتر از آنها می‌نویسند

لیدا طرزی،   3981028044

همه ما می دانیم که زنان نوشتن را دیرتر، ویا بهتر است بگویم پنهان تر، از مردان آغاز کردند ولی همین شروع دیر هنگام در جهان غرب، که موضوع بحث ماست، جز در موارد استثنایی، با نگارش رمان همراه بود

زنان دیرتر از مردان اما بهتر از آنها می‌نویسند

« از بانوان نویسنده چه خبر؟»

(مجموعه داستان)

انتخاب و ترجمه: لیدا طرزی

ناشر: نیستان، چاپ اول 1398

۱۰۰ صفحه ، ۲۲۰۰۰  تومان 

 

*****

همه چیز از ایده ی ترجمه و چاپ مجموعه ای از داستانهای کوتاه از نویسندگان نامدار جهان شروع شد. سه جلد این مجموعه با عناوین: از جناب پو چه خبر؟ ، از جناب غول چه خبر؟ ، و از جناب جی. جی. چه خبر؟ به همت نشر محترم کتاب نیستان به چاپ رسید و تصمیم بر آن شد که جلد چهارم به آثار چند بانوی نویسنده اختصاص یابد. ولی انتخاب نویسندگان هم سهل بود و هم نبود.  

همه ما می دانیم که زنان نوشتن را دیرتر، ویا بهتر است بگویم پنهان تر، از مردان آغاز کردند ولی همین شروع دیر هنگام در جهان غرب، که موضوع بحث ماست، جز در موارد استثنایی، با نگارش رمان همراه بود. با این حال، از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم که قالب داستان کوتاه جایگاه خود را در ادبیات مدرن و پست مدرن تثبیت کرد ما با خیل نویسندگان زنی روبرو شدیم که دیگر فارغ از جنسیت شان می خواستند و می توانستند در انواع قالبهای هنری قلم بزنند.

کاترین آن پورتر، کاترین منسفیلد، ویلا کتر، شرلی جکسون، ویرجینیا وولف، سیلویا تاون سند وارنر، الیزابت بوئن و دوروتی پارکر نویسندگانی هستند که داستانهای کوتاه شان برای حضور در مجموعه  از بانوان نویسنده چه خبر؟ انتخاب شد. وجه مشترک این نویسندگان این است که همگی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم می زیستند. این دوره دوره ظهور تحولات شگرف و اساسی در باورها، فرهنگ و سیاست در جوامع غربی است. دوره اعطای آزادیهای مدنی و سیاسی به زنان. آزادیهایی چون برخوردار بودن از حق رای، برخورداری از حق تحصیلات عالی، و کسب منزلت اجتماعی. دوره خودشناسی و خودباوری برای زنان. دوره گفتن از آمال و آرزوهای شخصی. دوره فاش کردن غم ها و دلزدگی ها. دوره رهایی از چگونه گفتن. دوره دیگرگونه گفتن و بقول ویرجینیا وولف دوره زنانه گفتن. دوره از سر گذراندن دو جنگ ویرانگر. دوره اضطراب.

در نوشته حاضر تصمیم داشتم به تحلیل مختصر داستانهای مجموعه بپردازم ـ معرفی بسیار اجمالی نویسندگان و آثارشان در پیشانی هر داستان آمده است ـ ولی به جای آن فکر کردم شاید خواندن نظرات ویرجینا وولف، نویسنده پیشگام و تاثیرگذار جنبش مدرنیسم، درباره نسبت زن و داستان لطف بیشتری داشته باشد. 

آنچه در ادامه می خوانید ترجمه بخشهایی از اثر بسیار مشهور این نویسنده است با عنوان: "اتاق شخصی". 

این مقاله ی داستان گونه که نخستین بار در سال 1929 منتشر شد، متن دو سخنرانی وولف است که در سال 1928 در جمع دانشجویان دختر کالج های نیوهام و گیرتون دانشگاه کمبریج ایراد شده است. موضوع سخنرانی " زنان و داستان " بود.   

وولف سخنان خود را با این جمله آغاز می کند: ممکن است بگویید ما از تو خواسته بودیم درباره زن و داستان حرف بزنی. ولی این موضوع چه ربطی به اتاق شخصی دارد؟

بعد با معرفی یک راوی خیالی با نام مری بتون در صدد کشف حقیقت برمی آید. راوی هزار سوال دارد. به کتاب تاریخ انگلستان اثر پرفسور تریولین مراجعه می کند و از جناب مورخ می پرسد: مگر زنان انگلیسی در قرن شانزدهم در چه شرایطی می زیستند؟ بگذارید از زبان خود وولف بشنویم:

به سراغ کتاب تاریخ انگلستان رفتم و به وضعیت زنان نظر انداختم. زن در تاریخ انگلستان رفیع ترین جایگاه را دارد ولی در عمل مطلقا بی اهمیت است. در همه غزلهای عاشقانه حاضر است ولی در تاریخ نشانی از او نیست. در قصه ها عنان زندگی شاهان و فاتحان عالم به دست اوست ولی در واقعیت برده مردان است. در ادبیات حکیمانه ترین سخنان بر زبانش جاری میشود ولی در زندگی واقعی بیسواد است. به راستی زن در عصر الیزابت در چه سنی باید ازدواج می کرد؟ چند فرزند باید به دنیا می آورد؟ خانه و کاشانه اش چه شکلی بود؟ آیا اتاقی برای خودش داشت؟ 

پیش از قرن هجدهم هیچ گزارش و یا شواهد تاریخی از زندگی زنان در دست نیست. چرا زنان در عصر الیزابت شعر نمی سرودند؟ آموزشهایشان در چه سطحی بود؟ آیا اصلا به آنها یاد می دادند که بنویسند؟ آیا اتاقی از آن خودشان داشتند؟ از ساعت هشت صبح تا هشت شب چه می کردند؟ ظاهرا هیچ دارایی شخصی و پولی نداشتند. چه می خواستند یا نه باید در سن پانزده یا شانزده سالگی با هر مردی که والدین شان انتخاب می کردند ازدواج می کردند. اگر شرایط زندگی زنان را در قرن شانزدهم در نظر بگیریم درک می کنیم که هیچ زنی نمی توانست در آن روزگار شعر بنویسد. بااین حال اگر زن صاحب عنوانی شعر می سرود بسیار بیش از نویسندگان گمنام مورد تشویق قرار می گرفت...  

خوشبختانه از اواخر قرن هجدهم تغییری اتفاق افتاد که اگر قرار بود من تاریخ را از نو بنویسم اهمیتی بیش از جنگهای صلیبی برایش قایل می شدم. 

زنان طبقه متوسط جامعه انگلستان دست به کار نوشتن شدند. آنها دریافتند که می توانند از راه نوشتن و ترجمه پول درآورند و حتی خانواده هایشان را نجات دهند. نویسندگان بزرگی همچون جین آستن، خواهران برونته، و جورج الیوت بر شانه همان زنان گمنام ایستاده اند همچنان که شکسپیر بر شانه مارلو ایستاده و مارلو بر شانه چاسر و چاسر بر شانه شاعران از یاد رفته ای که راه را برای هنرمندان پس از خود هموار کردند. شاهکارهای هنری به تنهایی و در تنهایی خلق نمی شوند. آنها محصول سالها هم نشینی هستند، هم نشینی بدنه مردم. به عبارتی پشت هر صدای واحدی تجربیات توده مردم خوابیده است...

سرانجام به قرن نوزدهم رسیدم و با خوشحالی دریافتم که آثار زنان نویسنده روی قفسه های کتابفروشی ها خودنمایی می کنند. ولی چرا تقریبا همه شان رمان بودند؟ قاعدتا این پیشگامی باید از آن شعر می بود!

به راستی وجه مشترک جورج الیوت و امیلی برونته چه بود؟ احتمالا چهار نویسنده زن مطرح این دوره که تنها وجه مشترک شان فرزند نداشتن شان بود، هرگز نتوانسته بودند همدیگر را در یک اتاق ملاقات کنند ولی بطرز غریبی هر چهار نفرشان وقتی دست به قلم می شدند رمان می نوشتند. آیا برای آنکه همگی به طبقه متوسط تعلق داشتند و در قرن نوزدهم خانواده های طبقه متوسط فقط یک اتاق نشیمن داشتند؟ زنان نویسنده باید در همان اتاق نشیمن مشترک آثارشان را می نوشتند. در این شرایط نوشتن داستان از نوشتن شعر یا نمایشنامه آسانتر بود و تمرکز کمتری می خواست. از سوی دیگر نویسندگان زن اوایل قرن نوزدهم تنها به مشاهده یا تحلیل عواطف می پرداختند و این تاثیر قرنها هم نشینی در همان اتاق مشترک بود. احساسات دیگران روی آنها تاثیر می گذاشت و روابط شخصی همیشه مقابل چشمانشان بود. از اینرو تنها رمان می نوشتند. ولی طبق شواهد دونفر از چهار زن نامبرده ذاتا رمان نویس نبودند. امیلی برونته باید نمایشنامه های شاعرانه می نوشت و جورج الیوت باید به نگارش تاریخ یا زندگینامه می پرداخت. با این حال آنها هم رمان نوشتند واز قضا رمانهای خوبی هم نوشتند!

به راستی اگر جین آستن ناچار نبود دست نوشته هایش را از چشم دیگران پنهان کند رمان غرور و تعصب چیز بهتری از آب درمی آمد؟ ولی هیچ نشانی از آسیب محیط در این اثر دیده نمی شود واین احتمالا بزرگترین اعجاز این کار است که زنی حوالی سال 1800 بدون نفرت، تلخی، ترس، اعتراض و موعظه رمان بنویسد. با این همه باید پذیرفت که شاهکارهایی چون میدل مارچ، اما، و بلندیهای بادگیر توسط زنانی نوشته شده اند که تجربه اندکی از زندگی داشتند و صد البته پول بسیار ناچیزی...

از آنجا که داستان به زندگی واقعی مربوط است، پس ارزشهای آن هم به درجاتی همان ارزشهای زندگی واقعی هستند. ولی ارزشهای زنان با ارزشهای مردان فرق می کنند. مثلا منتقدان کتابی را که به جنگ می پرداخت کتاب مهمی قلمداد می کردند ولی اثری را که از احساسات یک زن در اتاق پذیرایی سخن می گفت کار بی اهمیتی می دانستند. به عبارتی زنها باید به چیزهای دیگری به جز آنچه فکر می کردند فکر می کردند. آنها باید ارزشهایشان را مطابق نظرات دیگران تغییر می دادند. تنها جین آستن و امیلی برونته به این کار تن ندادند. تنها این دو نفر این آموزه ازلی و ابدی را نادیده گرفتند که: این را بنویس! به آن فکر کن!  

با این حال تاثیرات منفی انتقادها و سرزنش ها در قیاس با مشکل دیگر زنان وزن چندانی نداشت. زنان نویسنده هیچ سنت نگارشی که بتوانند به آن مراجعه کنند نداشتند. کمک خواستن از مردها بی فایده بود. آنها هرگز به زنها کمک نمی کردند. ذهن آنها بسیار متفاوت بود. زنان به هنگام نوشتن جمله مشترکی پیدا نمی کردند. از آنجا که آزادی بیان جوهر هنر است، نبود چنین سنتی و نداشتن ابزار مناسب تاثیر شگرفی بر آثار زنان می گذاشتند. قالبهای موجود ساخته و بافته مردان بودند و این تنها رمان بود که جوان بود و در دست زنان نرم و هموار...

دوست دارم حرفهایم را در قالب یک داستان به پایان ببرم. پیشتر اشاره کردم که تصور کنید شکسپیر خواهری داشت که در نبوغ با او برابری می کرد. ولی افسوس که دخترک را هرگز به مدرسه نفرستادند، هیچ وقت نتوانست دستور زبان و منطق یاد بگیرد، پیش از پایان نوجوانی به اجبار ازدواج کرد و سرانجام پس از فرار از منزل جوانمرگ شد. دخترک هیچ گاه چیزی ننوشت. ولی بنظر من آن شاعری که هرگز چیزی ننوشت هنوز زنده است. در وجود من و شما و هزاران زن دیگری که امشب اینجا نیستند زنده است. زیرا شاعران بزرگ هرگز نمی میرند. فقط باید به آنها توان حضور در جامعه را بدهید. اگر همه ما یک قرن دیگر هم زندگی کنیم، منظورم همان زندگی معمولی است که از قضا همان زندگی واقعی است، و درآمد کافی و اتاقی از آن خودمان داشته باشیم، اگر آزادی و جسارت نوشتن حاق افکارمان را داشته باشیم، اگر بتوانیم آدمها را نه در ارتباط با هم بلکه در ارتباط با واقعیت ببینیم، و همینطور آسمان را و درختان را و سایر اشیا را، اگر با این واقعیت روبرو شویم که هیچ بازویی نیست که به آن تکیه کنیم بلکه باید تنها راه بیفتیم، در آن صورت است که خواهر مرده ی شکسپیر دوباره جان می گیرد و می تواند شعرش را زندگی کند و بنویسد. اگر ما برای او کاری می کردیم حتما می آمد. بنابراین کار کردن، حتی در فقر و گمنامی، ارزشمند است. 

 

yektanetتریبونخرید ارز دیجیتال از والکس

پربحث‌های هفته

  1. نارضایتی عباس موزون از زمان پخش برنامه زندگی پس از زندگی

  2. نظرات برگزیده مخاطبان الف: باید نگران دوقطبی حجاب در جامعه باشیم/ امربه معروف و نهی از منکر شرایط و مراتب دارد/ در ایران با یک جامعه یکدست و یکرنگ مواجه نیستیم

  3. فایل صوتی لو رفته از «عبدالله مهتدی» درباره آرزوی تجزیه ایران

  4. سکوت عقل و فریاد هشتگ ها!

  5. تنها راه پیش پای اقتصاد ایران

  6. بیانیه حوزه علمیه امام خمینی (ره) درباره حواشی انتقال مالکیت یک باغ به آیت‌الله صدیقی

  7. فقر، بزرگی ما را می‌بلعد!

  8. پیشنهاد عجیب افزایش ۲۲درصدی دستمزد کارگران برای ۱۴۰۳ از سوی وزیر کار

  9. پاسخ روابط عمومی مجلس به علم‌الهدی درباره لایحه حجاب/ آیا نیکزاد با قالیباف رقابت می‌کند؟/ روایت کیهان از فایل صوتی جدید ظریف

  10. درخواست صدیقی از دادستانی درباره زمین‌خواری در ازگل/ واکنش دولت به شایعه برکناری مخبر

  11. دیر اما قابل‌توجه ...

  12. هدف قراردادن کشتی اسرائیلی و ناوشکن آمریکایی توسط ارتش یمن

  13. به زودی در این زمین مسکن ملی احداث می شود !

  14. تمجید «عبدالحمید» از حکومت طالبان!

  15. دستگیری عاملان انتشار فیلم درمانگاه قم | نخستین اعترافات متهمان

  16. انتقاد روزنامه دولت از زیباکلام/ پیش‌بینی علی مطهری از فراکسیون‌های مجلس آینده

  17. آزمونی بزرگ برای دولت رئیسی

  18. قبور لاکچری

  19. المیرای ۷ ساله کجاست؟!

  20. تورم نقطه به نقطه نسبت به اول سال ۲۲ درصد کم شد/ رشد اقتصادی به ۴.۵ درصد رسید

  21. پشت پرده ادعای جدید گروه «هفت» علیه ایران چیست؟

  22. حکایت چرخی که هزاران بار اختراع می شود!..

  23. آخرین وضعیت مذاکره نمایندگان کارگری و کارفرمایی

  24. افشاگری، تایید و واکنش‌ها

  25. یمنی ها فراتر از تصور !

آخرین عناوین