شیمی درمانی یکی از روش های درمان سرطان است که با استفاده از دارو های خاص در علم پزشکی صورت می پذیرد . اما متأسفانه این نوع درمان عوارضی روی سلول ها و بافت های بدن از خود به جای می گذارد . این عوارض عبارت است از : ریزش مو ، خشک شدن پوست ، تهوع و استفراغ، اسهال و لاغری .
لازم به ذکر است که بیمار پس از درمان ، بهبودی خود را به دست می آورد و سلول های بدن نیز باز سازی خواهند شد .
شیمی درمانی یک از روش های بسیار کاربردی است . در اصل در شیمی درمانی تمرکز بر روی سلول های سرطانی و سلول های میکروارگانیسم است که با استفاده ازمواد شیمیایی و دارو های شیمیایی از بین می رود . بسیاری از افراد بر این عقیده هستند که در شیمی درمانی فقط از داروهایی که برای درمان سرطان هستند استفاده می شود ، اما این تفکر غلط است . بلکه در بعضی از موارد ، از آنتی بیوتیک ها نیز کمک گرفته می شود .
ارسفنامین اولین نوع ماده شیمی درمانی بود که در سال ۱۹۰۹ کشف و برای درمان سیفلیس به کار برده شد .
پیشینه :
هند باستان پیشکسوت استفاده از دارو های شیمیایی می باشد . در هند برای ساخت دارو های شیمیایی از برخی فلزات و برخی گیاهان استفاده می کردند که آیورودا نامیده می شد ، این نوع دارو برای معالجه بسیاری از بیماری ها به کار برده می شد . محمد ابن زکریای رازی پزشک ایرانی از مواد های شیمیایی از جمله جیوه ، زاج ، مس ، نمک امونیم ، گچ ، طلا ، قیر ، صدف ، خاک رس و الکل برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می کرد . جالب است بدانید که ساخت اولین داروی شیمی درمانی به منظور درمان نبوده است . این ماده در قرن بیست میلادی ، در جنگ جهانی دوم به عنوان سلاح جنگی استفاده می شد . نام این ماده گاز خردل بوده است . طی مطالعات و مشاهدات به دست آمده ، از تعدادی از افرادی که به لیمفوما ( نوعی سرطان گلبول های سفید خون ) مبتلا بودند ، با تنفس این گاز بهبود موقت یافتند . در ساخت دارو های شیمی درمانی مرزها و محدودیت هایی وجود دارد که هنوز رفع نشده است .
طرح های درمانی:
شیمی درمانی امروزه با طرح های بسیاری ، به منظور کنترل و درمان بیماری سرطان رو به پیشرفت است ، شیمی درمانی می تواند برای درمان کامل بیماری ، طولانی کردن عمر بیمار و آرام کردن درد ها کمک بسیاری کند .
مقاومت سلول های سرطانی در برابر انواع دارو های شیمی درمانی یکی از مهم ترین نگرانی ها و شکست درمان است .
درمان پیش معالج یا شیمی درمانی نئوآدجوانت
این نوع درمان به منظور کاهش خطرات ناشی از درمان موضعی که شامل : جراحی یا پرتو درمانی است انجام می شود . هم چنین به منظور کوچک کردن و کم حجم کردن تومور اولیه نیز مورد استفاده قرار می گیرد .
شیمی درمانی آدجوانت
زمانی که احتمال وجود بیماری سرطان کم باشد اما ریسک این که سرطان عود کند ، وجود داشته باشد ، این روش به کار گرفته می شود به این صورت که کمک می کند مقاومت سلول های سرطانی در برابر دیگر دارو ها کم شود . هم چنین میتواند سلول هایی که در بدن پخش شده است را بُکُشد . این دارو برای تومور های سرطانی که سرعت رشد آن ها زیاد است بسیار سودمند بوده و فرد بهبودی کامل را به دست می آورد .
انواع دارو ها
داروهای سایتوتوکسیک ترکیبات طبیعی یا صناعی هستند که در درمان بیماری سرطان مورد استفاده قرار می گیرد . به روند درمانی و بهبود بیمار توسط این دارو ها شیمی درمانی می گویند .
تاریخچه
عمدتاً در طی سال های ۱۹۳۵-۱۹۱۹ اصول و قواعد علم شیمی درمانی پدیدار شد . روش های درمانی همچون اپیکا (برای اسهال) ، آمیبی و جیوه ( برای معالجه علائم سیفلیس ) و گنه گنه ( برای درمان مالاریا ) نیز موثر هستند .
باید به این موضوع نیز توجه داشت که تمام دوره ی شیمی درمانی بستگی به وضعیت و متسعد بودن بیمار و نوع معالجه دارد
منبع: دکتر مریم میرزایی متخصص رادیوانکولوژی
