استان تهران با وجود اینکه بالاترین تراکنش مالی و صدور چک در کشور در کشور را داراست اما از نظر نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌ها پایین‌تر از میانگین کشوری قرار دارد.
در آخرین ماه فصل تابستان، در کل کشور حدود ۹.۲ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ۱۳ درصدی از از مبلغ چک‌های مبادله‌ای برگشت خورده است.
در شهریورماه تعداد ۶۸۸ هزار چک به ارزش حدود ۱۰۸ هزار میلیارد ریال در کل کشور برگشت خورده که در مقایسه با مردادماه از نظر تعداد ۶.۴ درصد افزایش داشته اما از نظر مبلغ ۰.۳ درصد کاهش داشته است.
حدود ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٨٣٤ هزار میلیارد ریال در شهریورماه ١٣٩٨ در کل کشور مبادله شد.
جایگاه استان تهران در میان چک برگشتی‌ها
براساس تازه‌ترین آمار بانک مرکزی، استان تهران که دارای بیشترین جمعیت و مبادلات مالی در کشور است سهم بزرگی از تبادلات چک را به خود اختصاص داده به طوری که در شهریور ماه ۳۲.۳ درصد از شمار چک‌ها و ۵۱.۲ درصد از ارزش کل چک های مبادله ای کشور متعلق به این استان بوده است.
با توجه به حجم بالای شمار و ارزش چک های صادره در تهران، شمار چک های برگشتی این استان نیز بالاست به طوری که در در شهریور ماه در استان تهران بالغ بر ٢ میلیون و ۴۰۰ هزار فقره چک به ارزش حدود ٤٢٧ هزار میلیارد ریال مبادله شد که از میان آنها، حدود ۲۰۳ هزار چک برگشت خورد که ارزش مجموع آنها به ۴۸ هزار میلیارد ریال می رسد.
بر این اساس، ۲۹.۶ درصد تعداد چک های برگشتی کشور و ۴۴.۸ درصد ارزش این چک ها مربوط به تهران بوده است.
با وجود سهم برتر تهران در صدور چک، اما از نظر خوش حسابی و برگشت چک، جزو استان هایی قرار گرفته که نسبت به میانگین کشور، در وضعیت میانه قرار دارد.
بررسی آمار نشان می‌دهد که میزان چک های برگشتی در استان تهران، پایین تر از میانگین کشور قرار دارد.
در حالی که میانگین چک های برگشتی در کشور از مجموع چک های مبادله ای صادره از نظر تعداد ۹.۲ درصد و از نظر ارزش ۱۳ درصد است، این نسبت در تهران از نظر تعداد ۸.۴ درصد و از نظر ارزش ۱۱.۴ درصد است.
بیشترین دارندگان چک‌های برگشتی
بررسی وضعیت چک‌های برگشتی نشان می‌دهد که بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله‌ای در میان استان‌های مختلف کشور به استان کهگیلویه و بویراحمد با ۱۵.۲ درصد اختصاص دارد. یعنی در این استان از هر ۱۰۰ چک صادر شده معادل ۱۵.۲ چک برگشت خورده است.
استان‌های چهارمحال و بختیاری با ۱۳.۱ درصد و کرمان با ۱۲.۷ درصد نیز در جمع دارندگان بیشترین نسبت چک‌های برگشتی قرار دارند.
در جایگاه‌های بعدی استان کردستان با ۱۲.۲ درصد، استان خراسان شمالی با ۱۲.۱ درصد و استان هرمزگان با ۱۱.۹ درصد چک برگشتی جای گرفته‌اند.
اما از نظر بیشترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به کل ارزش چک‌های مبادله‌ای، بالاترین جایگاه به استان هرمزگان تعلق گرفته است، بر این اساس ۲۵.۷ درصد (معادل یک چهارم) از ارزش چک‌های صادرشده در این استان برگشت خورده است.
پس از آن استان‌های آذربایجان شرقی با ۲۱.۱ درصد و کرمان با ۱۷.۷ درصد قرار گرفته اند.
رده های بعدی از نظر ارزش چک های برگشتی به استان های خراسان شمالی و رضوی هر کدام با ۱۷.۶ درصد و اردبیل با ۱۶.۸ درصد اختصاص دارد.
استان‌های خوش حساب
بررسی ها نشان می‌دهد که در شهریور ماه، خوش حساب‌ترین استان، گیلان بوده به طوری که تنها ۶.۸ درصد چک‌های این استان برگشت خورده است.
استان البرز با هشت درصد و خراسان رضوی با ۸.۳ درصد و یزد با ۸.۳ درصد در جایگاه بعدی قرار گرفته اند.
کمترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی نسبت به چک‌های مبادله ای در دوره مورد بررسی به ترتیب به استان‌های بوشهر، گیلان و البرز تعلق گرفته است.
بر این اساس، ۹.۳ درصد از چک‌های مبادله‌ای استان بوشهر از نظر ارزش برگشت خورده است. این نسبت در استان گیلان ۹.۳ درصد و البرز ۱۰.۶ درصد است.
استان خوزستان نیز با ۱۰.۷ درصد در جایگاه چهارمین استان دارنده کمترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی قرار دارد.
چک‌ها به چه علت برگشت می‌خورند؟
چک‌ها به دلایل مختلفی برگشت می‌خورند که شامل عدم مطابقت امضا، نقص امضا، مغایرت تاریخ عددی و حروفی، مخدوش بودن امضای چک، مخدوش بودن مندرجات چک، مغایرت مبلغ حروفی با عددی چک، مسدود شدن حساب مورد نظر با درخواست مشتری، مسدود شدن حساب مورد نظر با دستور مرجع قضایی، مسدود شدن سری و سریال چک، کسر موجودی و فقدان موجودی است.
بررسی ها نشان می‌دهد که کسری یا فقدان موجودی اصلی ترین عامل برگشت خوردن چک‌های صادره بوده است. بر این اساس حدود ۹۶.۲ درصد کل چک‌های برگشتی (معادل ٦٦٢ هزار فقره چک) در شهریورماه بدین دلیل برگشت خورده اند.
ارزش چک‌های برگشتی به علت کسری یا فقدان موجودی حدود ١٠٣ هزار میلیارد ریال (معادل ۹۵ درصد) بوده است.
