ایرنا نوشت: این روزها از نگاه طیفی از ناظران خشونت و پرخاشگری نمود و بروز بیشتر نسبت به سال های گذشته دارد. خشونت یا همان رفتار تهاجمی فیزیکی عمدی در مقابل فرد دیگر، می تواند در اثر خشم و عصبانیت رخ دهد.هر چند اغلب صاحبنظران اتفاق نظر دارند که خشونت، از ابتدا در ذات نوع بشر، وجود داشته است اما افزایش رفتارهای خشونت آمیز و کاهش تاب آوری مردم در مراودات روزانه اجتماعی، به خصوص در کلان شهرهایی همانند تهران، می تواند نگران کننده باشد و تبعاتی از جمله ناامنی و افزایش آمار جرم و جنایت را به دنبال بیاورد.
آمار رسمی سازمان پزشکی قانونی کشور در سال ۹۶، نشان می دهد تعداد ۹۳۲۵۹ نفر به علت صدمات و جراحات ناشی از نزاع های خیابانی به مراکز پزشکی قانونی استان تهران مراجعه کرده اند. این در حالی است که یک سال بعد یعنی در سال ۹۷، تعداد مراجعین به پزشکی قانونی در همین رابطه، افزایش ۷۹۸۶ نفری داشته و این رقم به ۱۰۱۲۸۱ مراجعه کننده در سال رسیده است؛ شماری که خود، می تواند حاکی از پایین آمدن آستانه تاب آوری و تحمل مردم، در نتیجه افزایش شمار درگیری ها و رفتارهای پرخشگرایانه در سطح اجتماع باشد.
به هر روی، کاهش تعاملات مثبت افراد در اجتماع و افزایش واکنش های خشونت آمیز، معضل گریبان گیر جامعه امروز است و به نظر می رسد کنترل و مدیریت این پدیده نیازمند ریشه یابی علل و عوامل دخیل در ایجاد آن است؛ عللی که برخی آن را اجتماعی و فرهنگی، برخی دیگر فردی و یا ناشی از تربیت نادرست خانواده و گروهی دیگر آن را اقتصادی می دانند.
پرخاشگری؛ نمود خارجی ناکامی
گفته می شود پرخاشگری یکی از ده ها واکنشی است که انسان در رویارویی با ناکامی ها از خود بروز می دهد. در تعریف ناکامی یا همان سرخوردگی می توان گفت حالتی است که فرد در مسیر دست یابی به اهداف مورد نظر خود، با موانعی روبه رو می شود، موانعی که راه دست یابی به آن هدف را مسدود می سازد و یا وصول آن را به تاخیر می اندازد.
همچنین ممکن است ناکامی برای افراد در موقعیت های گوناگونی رخ دهد، برای مثال شرایط نه چندان هموار اقتصادی در جامعه امروز، سبب شده تعدادی از افراد، به خصوص جوانان جویای شغل نتوانند به مشاغل مورد نظرشان دست یابند. نبود درآمد کافی و تورم سبب شده قدرت خرید مردم کاهش یابد و به طور کلی گره کور مشکلات اقتصادی ناکامی های متعددی را برای افراد رقم زده است؛ ناکامی هایی که به نظر می رسد با افزایش شمار درگیری های فیزیکی و کلامی در جریان مراودات اجتماعی، بی ارتباط نباشد.
«سعید مدنی» پژوهشگر مسایل اجتماعی، شهریورماه سال گذشته در گفت و گو با رسانه ها، ارتباطات معنادار میان پرخاشگری اجتماعی و ناکامی های ناشی از بحران های اقتصادی را شرح داده است. او در این باره گفته است: «نظریه‌های مختلفی درباره علل و ساز و کار بروز پرخاشگری ارایه شده است که مهمترین آن نظریه ناکامی_پرخاشگری است.» وی همچنین درباره تاثیر بحران های اقتصادی و شرایط ناعادلانه اجتماعی بر وضعیت روحی مردم می افزاید: «شرایط اقتصادی فعلی و ناپایداری قدرت خرید گروه وسیعی از مردم و خانوارها، بیکاری و نداشتن درآمد و دیگر مشخصه‌های اقتصاد ایران از عوامل مهمی هستند که استرس بسیاری را بر خانواده‌های ایرانی وارد می‌کنند، در جامعه ای که اکثریت قریب به اتفاق مردم آن را ناعادلانه می‌دانند بد اخلاقی و رفتار پرخاشگرانه تنها واکنش طبیعی ممکن است.»
از این رو و با توجه به صحبت های این پژوهشگر اجتماعی، می توان نتیجه گرفت شماری از رفتارهای خشونت آمیز و برخوردهای فیزیکی و کلامی افراد در هنگام تعاملات اجتماعی می تواند ریشه در ناکامی های ناشی از فقر، بیکاری، تبعیض و به طور کلی تمامی مشکلات اقتصادی و اجتماعی داشته باشد که این روزها افراد بیش از پیش با آن دست و پنجه نرم می کنند.
بردباری اجتماعی در وضعیت بحرانی
بروز گسترده واکنش های خشونت آمیز در جامعه پدیده ای است که همانند سایر پدیده های اجتماعی صرف وجود یک عامل خاص، مسبب ایجاد آن نبوده است و علل زنجیره وار و گوناگونی در شکل گیری آن نقش داشته اند. یکی از عوامل بسترساز در افزایش شمار درگیری ها، نزاع های خیابانی و افزایش تعداد مرتکبان جرم و جنایت، کاهش آستانه تاب آوری افراد در رویارویی با چالش ها و مشکلات اجتماعی است.
بنابراین می توان گفت کنترل بخش گسترده ای از تنش های اجتماعی در گرو ارتقای تاب آوری افراد در هنگام برخورد با یکدیگر قرار دارد. از طرفی گفته می شود عدم آشنایی افراد با مهارت های ارتباطی و اجتماعی از جمله مهارت کنترل خشم و پرخاشگری و مهارت درک موقعیت از عوامل کاهش آستانه تحمل در جامعه به شمار می رود، از این رو برنامه ریزی و سیاست گذاری برای آموزش این مهارت اهمیت بسیاری پیدا می کند؛ مهارتی که می بایست خانواده نخستین بستر یادگیری آن باشد و مدرسه، رسانه های گروهی و شبکه های مجازی بستر ثانویه یادگیری آن قرار گیرند چرا که تاب آوری اجتماعی مهارتی است پرکاربرد و می تواند تحمل افراد را در جریان ناملایمات بالا ببرد، مانع از درگیری های فیزیکی و کلامی شود و نیز بسیاری دیگر از آسیب ها اجتماعی را خنثی سازد.
