به گزارش تسنیم، ماجرای یک مطالبه از صداوسیما شبِ دیدار رهبر انقلاب با شاعران شروع شد. که در کنار همه اتفاقات مرسوم و سخنان تخصصی معظم‌له در حوزه فرهنگ، ادب، شعر و هنر انتقاداتی به وضعیت زبانی ترانه‌های صداوسیما، زبان فارسی و مجریان تلویزیونی داشتند.

ایشان با انتقاد از ولنگاری زبانی و ساخت لفظی بسیار نازل برخی ترانه‌ها و پخشِ آن‌ها از صداوسیما فرمودند: «زبان فارسی قرن‌های متمادی است که عمدتاً به وسیله شاعران بزرگ حفظ شده و اینگونه سالم و فصیح به دست ما رسیده است. بنابراین ما باید حرمت زبان را حفظ کنیم و اجازه نداریم با بی‌موالاتی آن را به دست فلان ترانه‌سرای بی‌هنر بدهیم که الفاظ را خراب کند و بعد نیز با پول بیت‎المال در صداوسیما و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی پخش شود.»

رهبر معظم انقلاب در بخش دیگری فرمودند: «راجع به زبان فارسی بنده در حقیقت نگرانم. من از صداوسیما گله‌مندم؛ به‌جای اینکه زبان صحیح و معیار و صیقل‌خورده‌ی کاملاً درست را ترویج کند، زبان بی‌هویت را ترویج می‌کند، زبان بی‌هویتی که گاهی غلط و بدتر از همه پُر از تعبیرات فرنگی و خارجی است. وقتی یک مجری یک تعبیر فرنگی از یک مترجم یا نویسنده را در صداوسیما تکرار می‌کند، موجب عمومی شدن آن لغت و آلوده شدن زبان به زوائد مضرّ می‌شود. ما داریم مفت زبان خودمان را آلوده می‌کنیم.»

از همان روز واکنش‌های اهالی فرهنگ و هنر نسبت به این فرمایشِ حکیمانه رهبر انقلاب شروع شد جایی که شهرام شکیبا با روایت آن روز به خبرنگار خبرگزاری تسنیم، گفت: فکر می‌کنم که جدی‌ترین دغدغه‌ای است که هر انسانِ عمیقی امکان دارد راجع به زبان فارسی داشته باشد و طبیعتاً انسان‌های عمیق دغدغه‌هایشان همین قدر جدی است. اما یک نکته‌ای وجود دارد، الآن در صداوسیما مجریان که کاره‌ای نیستند. الآن در صداوسیما بازیگرانند که کار اجرا انجام می‌دهند و اینجا دیگر بحث سواد مطرح نیست، دیگر بحث فارسی دانستن مطرح نیست، فقط یک شمایل و چهره مطرح است که آدم‌ها دیده باشند و بشناسند.

محمد صالح‌علا در گفتگویی با خبرنگار خبرگزاری تسنیم به فقدان یک شبکه مستقل برای اعتلای زبان و ادبیات فارسی در رادیو و تلویزیون اشاره کرد و گفت: پاسداری از زبان وظیفه‌ ذاتی رادیو و تلویزیون است و این غبن است که زبان و ادبیات فارسی یک شبکه مستقل تلویزیونی ندارد ضمناً در انواع نحله‌های ادبی، نوشتن نمایشنامه، داستان‌های دنباله‌دار برای تولید مجموعه‌های نمایشی، دشوارتر است. کاری است سخت و زمانبر، نخبگان این شیوه ادبیات داستانی اندک‌اند.

در همان روزها عبدالعلی علی عسکری رئیس سازمان صداوسیما هم دستور داد از زبان فارسی اصیل صیانت شود. او در این دستور به ابلاغیه چند ماه پیش خود برای ارزیابی روزانه مجریان و برنامه‌های تلویزیونی از منظر رعایت زبان فارسی اشاره کرد.

رئیس رسانه‌ملی در این ابلاغیه افزوده است: شورای تخصصی مجریان باید بر مبنای این گزارش نظام تشویقی و تنبیهی دقیقی برای مجریان در این زمینه طراحی و به فوریت آن را اجرا کند.

او در این ابلاغیه دستوری برای دفتر موسیقی و سرود هم داشت: برغم اینکه پیش از این اشعار ارائه شده برای تولید موسیقی پایانی مجموعه‌های تلویزیونی در آن دفتر بررسی می‌شده است اما با توجه به بیانات اخیر رهبر انقلاب ضروری است با بازمهندسی نظام بررسی این اشعار، شورای جدیدی تشکیل دهید و با نظارتی ویژه شعرو ادب فارسی را پاس بدارید.

اما چه اتفاقاتی برای زبانِ فارسی تلویزیون افتاده از ممنوعیت استفاده از واژگان پرتکرار غیرفارسی توسط حمید شاه‌آبادی معاون صدا و جریمه مدیر شبکه کودک برای مجریان این شبکه و برنامه‌سازی‌های دیگر هنوز آن اتفاقِ فراگیر و همیّت برای پاسداشت زبان فارسی، رقم نخورده است.  

البته دیگر مطالبه رهبر انقلاب در زمینه تبلیغاتِ کالای ایرانی و حمایت از تولید ملی هنوز آن کارکرد پربار و تأثیرگذار را نداشته و با حمایتِ صداوسیما از طریق آنتنِ شبکه ایران کالا آن اتفاقِ فراگیر رقم نمی‌‌خورد.

غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی درباره پیگیری‌های این مرکز و کارکرد صداوسیما در زمینه احیاء و توسعه فرهنگ و زبان فارسی به خبرنگار خبرگزاری تسنیم، گفت: صداوسیما آئینه زبان فارسی است. اگر در آن به زبان فارسی بی‌موالاتی شود این اتفاق در جامعه تسری پیدا می‌کند، مثلاً استفاده از واژه‌های بیگانه به‌جای فارسی مانند جواز استفاده بی‌حساب از واژه‌های بیگانه است. صداوسیما را همگان صدا و سیمای ملت ایران می‌دانند. حتماً عیبی در صداوسیما باشد یعنی عیب در ملت ایران است.

بیشتر بخوانیدروایت شهرام شکیبا از دیدار شب گذشته شاعران با رهبر انقلاب/ صداوسیما به شکل و شمایل بیش از فارسی‌دانستن اهمیت می‌دهد
محمد صالح‌علا: برنامه‌های تلویزیون شبیه انگیزه‌های اسپانسرها هستند/ تلویزیونی‌ها زبان و ادبیات فارسی را می‌شناسند
وی افزود: اگر زبان صداوسیما عیب داشته باشد این عیب دامن‌گیر همه می‌شود بنابراین حساسیت مقام معظم رهبری کاملاً حساسیت به جایی است و صداوسیما هم امیدواریم این تذکر را جدی گرفته باشد. ناگفته نماند نشانه‌هایی هم دیده می‌شود که مدیران مربوطه در رسانه‌ملی سعی می‌کنند بیش از گذشته مواظب زبان فارسی باشند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با اشاره به تفاهم‌نامه قدیمی عمل‌نشده میان این مرکز و رسانه‌ملی، تأکید کرد: بعد از فرمایشات رهبر انقلاب، ما یک ارتباط ویژه‌ای برقرار کرده‌ایم و اقداماتی هم صورت گرفته و قرار است یک تفاهم‌نامه قدیمی عمل نشده‌ای که داشتیم مواد و مطالب آن را نو کنیم و تصمیم بگیریم ان‌شاالله به آن عمل کنیم شاید وضع زبان فارسی در صداوسیما بهتر شود.

وی در خصوص قدم‌های اولیه صداوسیما برای اعتلای زبانِ فارسی، تصریح کرد: قدم اولیه‌ای که صداوسیما با همکاری فرهنگستان برداشته ساماندهی معادل‌های واژگان فارسی است که به  700 کلمه فارسی می‌رسد. در برابر کلماتی که معادل خارجی‌شان تاکنون در برنامه‌های تلویزیونی زیاد استفاده می‌شد. معادل‌های فارسی آن را در اختیار صداوسیما قرار داده‌ایم که به مجریان واگذار شود. این کار یک نوعی اتمام حجت با مجریان تلویزیونی است و امیدواریم آن‌ها هم در این راستا کارکرد بهتری داشته باشند.

حداد عادل در واکنش‌ به انتقادهایی که به مجریان سلبریتی تلویزیون داشته، برگزاری یک دوره فراگیری آموزشی در صداوسیما ویژه مجریان را مطالبه کرد و گفت: برگزاری دوره آموزشی ویژه مجریان، جزو برنامه‌هایی است که با صداوسیما داریم. و اظهار آمادگی کردیم در این راستا به کمک رسانه‌ملی برویم. البته مجریان با سوادِ علاقه‌مند به زبان فارسی هم در صداوسیما کم نیستند. ولی هرکسی از آیینه زبان فارسی بیشتر بداند و آگاه شود خصوصاً مجریان، اتفاقات بهتری برای فرهنگسازی مخاطبین و بینندگان تلویزیونی می‌افتد. ما این آمادگی را داریم و ان‌شالله صداوسیما هم همت کند.

وی در پایان از برنامه‌سازی پیرامون زبان فارسی در تلویزیون خبر داد و گفت: ما دنبال برنامه‌سازی برای آگاهی و اعتلای بیشتر زبان فارسی در تلویزیون هستیم.