به گزارش تسنیم، حج سفری معنوی و فریضه‌ای است الهی که بر اساس فرمان خداوند برای کسی که استطاعت دارد واجب است.

اما در این میان برخی این شبهه را مطرح می‌کنند که به ویژه در شرایط اقتصادی کنونی هزینه این سفر را به فقرا باید کمک کرد و لزومی ندارد پول خود را به جیب بیگانگان بریزیم.

این مباحث آنقدر در فضای مجازی مطرح شده است که گسترش پیدا کرده و میان مردم طرفدارانی نیز پیدا کرده است اما آیا این موضوع درست است؟ اگر حج واجب است و کسانی که سفر حج را انجام می‌‌دهند وظیفه‌ای در قبال فقرا ندارند؟ کسی که به سفر حج می‌رود می‌تواند فقرا را فراموش کند؟

سفر حج مقدماتی دارد و یکی از این مقدمات پرداخت وجوهات کامل و رفع شبهات احتمالی مال با پرداخت خمس است و نباید فراموش کرد که این مبالغ هم برای مستضعفان و در راه اعتلای دین هزینه می‌شود. همچنین قربانی از دیگر واجبات حج است که این قربانی‌ها هم بین فقرا توزیع می‌شود.

حج یا کمک به فقرا؟

کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سئوالات دینی در این زمینه توضیحاتی ارائه داد و گفت: در سال‌های اخیر بعضی از افراد به خاطر آشنا نبودن با مبانی دینی یا مخالفت با احکام الهی بیان می‌کنند که به‌جای رفتن به سفر حج به فقرا کمک شود. این حرف اشتباهی است چرا که کمک به فقرا در دین جای خود را دارد و حتما باید به فقرا هم رسیدگی شود ولی این امر به معنی تعطیل کردن دیگر دستورات دینی مانند حج نیست.

حجت‌الاسلام امیر صالحی افزود: باید توجه داشت که اهمیت یک مسئله دینی را باید از دین اسلام برداشت کرد، کارشناس دین باید نسبت به آن نظر دهد نه اینکه بر اساس سلیقه، انفاق به فقرا را بالاترین کار و حتی بالاتر از حج بدانیم.

وی ادامه داد: با مراجعه به روایات مختلف درمی‌یابیم که فریضه حج با دستورات دینی دیگری مانند انفاق در راه خدا مساوی نیست.

کوتاهی در به‌جا آوردن حج برای افراد مستطیع سبب استقرار حج می‌شود

کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سئوالات دینی خاطرنشان کرد: برای اثبات این مطلب نکاتی باید مورد توجه قرار گیرد: قرآن کریم در آیه 97 سوره آل عمران «وَ لِلَّهِ عَلیَ النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ اِلَیْهِ سَبِیلًا وَ مَن کَفَرَ فَاِنَّ اللهَ غَنیِ عَنِ الْعَالَمِین» حج را بر کسانی که توانایی انجام آن را داشته باشند، واجب دانسته و آن را از حقوق الهی بر مردم شمرده است. از همین رو هر شخص مستطیع که حج را ترک کند، دستوری واجبی را وانهاده است. تعبیر (مَن کَفَرَ) در این آیه برای کسی که حج را ترک کند، نشانگر اهمیت و جایگاه ویژه حج و بزرگ بودن گناه ترک حج نزد خداوند است.

وی ادامه داد: بر هر مسلمان واجب است در صورت استطاعت دست کم یک بار حج به‌جا آورد وجوب حج بر مستطیع و ترک یا کوتاهی در به‌جا آوردن آن موجب استقرار حج می‌شود.

صالحی بیان کرد: نتیجه استقرار حج آن است که حتی اگر استطاعت شرعی از دست برود، انجام حج بر شخص واجب است و اگر وی بمیرد باید در نخستین سال ممکن به نیابت از او و از اصل مالش حج بگذارند.

وی افزود: در روایات فراوان ترک حج نکوهش و از آن منع شده است تا جایی که تارک حج کافر است و چنین فردی یا کسی که آن را به تاخیر‌ اندازد تا حج را از دست دهد، مسلمان از دنیا نخواهد رفت و در روز قیامت یهودی یا نصرانی محشور خواهد شد.

کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سئوالات دینی تصریح کرد: نکته‌ای که کمتر به آن توجه می‌شود این است که در روایات بیان می‌دارند که حج‌ فقر را می‌زداید و نیازهای دنیوی را برآورده می‌سازد و با ترک حج هیچ خیر دنیوی به دست نمی‌آید و هر کس که حج را به سبب حاجتی دنیوی ترک ‌کند، هرگاه حاجیان از حج بازگردند او هنوز به مقصود خود نرسیده است.

وی گفت: روایات ضمن نهی از ترک حج، بازداشتن دیگران از حج یا تاخیر افکندن در حج آنان را مایه دچار شدنش به گرفتاری و بیماری دانسته‌اند. از دیدگاه روایات حج از جنبه فردی مایه پاکسازی گناهان حج‌‌گزار است و ترک حج که از گناهان بزرگ و موجب فسق به شمار می‌رود، محرومیتی است که انسان به سبب گناه به آن مبتلا می‌شود.

حج سبب استواری دین، پایداری جامعه اسلامی و زدودن فقر است

صالحی اظهار داشت: در بعد اجتماعی نیز حج مایه استواری دین و پایداری جامعه اسلامی و مسلمانان دانسته شده که عذاب را از امت اسلامی دور می‌کند. از همین رو روایات متروک ماندن کعبه و ترک حج را موجب هلاکت جامعه اسلامی و نزول عذاب الهی که مهلتی برای رهایی از آن نیست شمرده‌اند.

وی ادامه داد: به جهت اهمیت اجتماعی حج و آسیب‌های برآمده از ترک عمومی حج، بر پایه روایات حاکم اسلامی موظف است در صورت تعطیلی حج، مردم را به انجام آن وادار کند و اگر افراد توان مالی نداشته باشند ایشان را با هزینه بیت‌المال به حج بفرستد. کم اعتنایی به حج و تعطیل کردن آن از رخدادها و فتنه‏‌های پیش از ظهور حضرت ولی‌ عصر(عج) دانسته شده و سفارش کرده‌اند که در این حال با تضرّع نزد خداوند امان از عذاب خواسته شود.

وی گفت: حج مایه زدودن فقر از جامعه دینی است با حج است که فرد واجبات مالی خود را می‌پردازد و در راه خدا برای کمک به فقرا در روز عید قربان، قربانی می‌کند و بعد از سفر حج اطعام و انفاق دارد و افرادی نوعاً نسبت به سفر حج شبهه وارد می‌کنند که نه اهل حج هستند و نه اهل انفاق.