به گزارش تسنیم،‌ ایران در سالگرد خروج آمریکا از برجام (18 اردیبهشت ماه) اعلام کرد که اجرای برخی از تعهدات خود در برجام را به‌حال تعلیق در می‌آورد و مهلتی 60 روزه به 5 کشور باقی‌ مانده در این توافق داد تا به تعهدات خود در برجام و به‌خصوص در حوزه بانکی و نفتی عمل کنند.

در واکنش به کوتاهی کشورهای اروپایی در اجرای وعده‌هایشان، شورای عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه 18 اردیبهشت‌ در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی و حقوق تصریح‌شده خود مندرج در بندهای 26 و 36 برجام، برخی اقدامات خود ذیل برجام را متوقف خواهد کرد.

تهران در همین راستا 30 اردیبهشت‌ ماه اعلام کرد قصد دارد میزان تولید اورانیوم 3.67 درصدی خود را به 4 برابر میزان قبلی افزایش دهد.

«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز روز دوشنبه 27 خرداد در یک نشست خبری در محل تأسیسات آب سنگین اراک با اشاره به تصمیمات اخیر شورای عالی امنیت ملی عنوان کرد که از زمان چهار برابر شدن ظرفیت، تولید اورانیوم 3.67 درصد افزایش یافته و تا روز پنج‌شنبه ششم تیرماه از سقف تعیین‌شده در برجام عبور خواهد کرد.

در همین راستا، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعد از ظهر روز دوشنبه 10 تیر تأیید کرد که میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از مرز تعیین‌شده در برجام (300 کیلوگرم هگزافلوراید UF6 و یا معادل آن یعنی 202.8 کیلوگرم اورانیوم) عبور کرده است.

مقامات ایرانی به وضوح تصریح کرده‌اند که ایران تنها زمانی اجرای تعهدات پیشین خود در برجام را از سر خواهد گرفت که سایر طرف‌های این توافق بین‌المللی نیز تعهدات خود را به انجام برسانند.

ایران اعلام کرده بود در گام دوم از سطح غنی‌سازی 3.67 درصد عبور خواهد کرد و مواد هسته‌ای با غنای بیشتری تولید می‌کند و همچنین در موضوع راکتور اراک به وضعیت پیش از برجام باز خواهد گشت.

علی‌رغم اینکه به‌واسطه نشست اخیر وین و موضوع اینستکس این شبهه به‌وجود آمده بود که ایران ممکن است از اجرای گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای‌اش بر اساس برجام خودداری کند یا آن را به‌تعویق بیندازد، اما منابع آگاه به تسنیم گفتند که با توجه به عدم‌تأمین شروط ایران و بسیار ناکافی بودن موضوع اینستکس ایران قطعاً گام دوم را در زمان تعیین‌شده که احتمال بسیار زیاد 16 تیر است عملیاتی خواهد کرد.

حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران روز سه‌شنبه 4 تیر در گفتگوی تلفنی با همتای فرانسوی خود امانوئل ماکرون با اشاره به اینکه پایبندی ایران در برجام پس از خروج آمریکا بر مبنای وعده طرف‌های اروپایی برای تضمین منافع اقتصادی از جمله حل‌وفصل مسائل مربوط به روابط بانکی و فروش نفت بود که متأسفانه هیچ یک از آنها در مقام عمل تحقق پیدا نکرده، خاطرنشان ساخت: «اگر ایران نتواند از فواید برجام بهره‌مند شود، بر اساس بندهای 26 و 36 برجام مرحله به مرحله تعهدات خود را کاهش خواهد داد».

رئیس جمهور کشورمان چهارشنبه گذشته نیز هشدار داد در صورتی که کشورهای اروپایی به تعهدات خود تا یکشنبه (16 تیرماه) عمل نکنند جمهوری اسلامی هم دیگر خود را متعهد به حفظ سطح غنی‌سازی اورانیوم در حد 3.67 درصد نمی‌داند.

روحانی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران با ارسال نامه برای سران 5 کشور اروپایی و انتشار بیانیه رسمی اعلام کرده که برای حفظ برجام تعهدات خود را کاهش می‌دهد، گفت: اقدام ایران در کاهش تعهدات برای ضربه زدن به برجام نیست، بلکه در راستای حفظ برجام است؛ چرا که معتقدیم که اگر اقدامی انجام ندهیم، برجام از بین خواهد رفت.

رئیس‌جمهور سازوکار مالی اروپایی‌ها (اینستکس) را تاکنون تنها اقدامی نمایشی دانست و ادامه داد: امروز اینستکس تنها سازوکاری بدون پول است و اینستکسِ توخالی به هیچ دردی نمی‌خورد، اما اگر اینستکس فعال شده و پول فروش نفت ایران به آنها به‌واسطه آن حاصل شود با وجود ایرادات آن، می‌توان تا حدی آن اقدام را قبول کرد.

روحانی با تذکر اینکه اگر اقدام عملی از سوی طرف‌های مقابل انجام نشود، ایران از 16 تیر اقدامات بعدی را انجام خواهد داد، گفت: در 16 تیرماه سطح غنی‌سازی ایران دیگر 3.67 نخواهد بود و این تعهد را کنار گذاشته و به هر مقداری که ضرورت و نیاز ما باشد، ارتقاء خواهیم داد.

وی افزود: از 16 تیر اگر طرف‌های مقابل به تمامی تعهدات خود طبق زمان‌بندی عمل نکنند، رآکتور اراک به شرایط سابق یعنی شرایطی که آنها ادعا می‌کردند خطرناک بوده و می‌تواند پلوتونیوم تولید کند، باز خواهد گشت؛ مگر اینکه در مورد رآکتور اراک آنها به تمامی تعهدات خود عمل کنند.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز چهارشنبه گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت و در جمع خبرنگاران گفته بود: ما تعهدات خود را به همان شکلی انجام می‌دهیم که  اروپا تعهدات خود را انجام دهد و اقدام بعدی نیز عدم‌رعایت سقف 3.67 است که ما متناسب با نیازمان تصمیم می‌گیریم.