به گزارش ایسنا، نظارت بر کیفیت تولیدات خودرویی کشور به ویژه در حوزه ایمنی و محیط زیست، همواره یکی از دغدغه‌های جامعه دانشگاهی کشور، فعالان مدنی و حتی عموم مردم بوده است. موضوعی که به دلیل نبود شفافیت کافی و البته سیاستگذاری‌های غلط در هاله ابهام قرار گرفته و به یک معمای تقریباً لاینحل بدل شده است. اما در این میان، فراخوان یکی از شرکت‌های خودروسازی از طریق یک آگهی مطبوعاتی برای اصلاح خودروهای تولیدی خود امیدها را به سیستم نظارتی کشور زنده می‌کند.
هفته گذشته آگهی در یکی از روزنامه‌ها منتشر شد که نشان می‌داد یک شرکت خودروساز داخلی در نظر دارد ECU (کامپیوتر) خودرو را در بخشی از تولیدات دوگانه‌سوز خود به‌روزرسانی کند. این شرکت تولیدکننده وانت اعلام کرده بود مالکانی که اگر دربازه زمانی دی تا اسفند ۹۷ نسبت به خرید وانت اقدام کرده‌اند برای انجام به‌روزرسانی به یکی از نمایندگی‌های شرکت مراجعه کنند.
برای روشن شدن ابعاد آگهی مذکور موضوع از کانال سازمان محیط زیست به عنوان مسئول «صدور مجوز تولید و کنترل آلایندگی وسایل نقلیه»، پیگیری شد که مهدی میرزایی قمی - رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم ضمن تایید این آگهی و با بیان اینکه به‌تازگی یکی از خودروسازان داخلی فراخوان داده است که خودروهایی که در یک مقطع زمانی خاص (دی تا اسفند ۹۷) تحویل مشتری داده شده است برای به‌روزسانی ECU خودرو به نمایندگی‌های شرکت در سراسر کشور مراجعه کنند.این اقدام را نشان‌دهنده بهبود فرآیندهای نظارتی دانست.
وی با بیان اینکه چنین اقدامی توسط خودروسازان داخلی تقریباً کم‌سابقه و یا حتی بی‌سابقه بوده است، گفت: اقدامات این‌چنینی قبلاً توسط تولیدکنندگان مطرح دنیا انجام شده بود مثل فراخوان شرکت فولکس واگن در ماجرای دیزل گیت یا فراخوان یک شرکت تولیدکننده گوشی تلفن همراه در خصوص مشکل انفجار باتری محصولات تولیدی. در حال حاضر شاهدیم که یکی از خودروسازان داخلی به انجام حرکت مشابه شرکت‌های بزرگ دنیا اقدام کرده است و قصد دارد محصولاتی که در زمان گذشته به مشتریان فروخته به‌صورت رایگان تعمیر کند.
میرزایی در پاسخ به این پرسش که این شرکت خودروساز تحت چه شرایطی نسبت به فراخوان خودروهای فروخته شده، اقدام کرده است، تصریح کرد: اواخر سال گذشته یکی از محصولات این شرکت در آزمون‌های دوره‌ای مربوط به تطابق تولید آلایندگی (COP) مردود شد. پس از مشخص شدن مردودی این محصول سریعاً مراتب را به خودروساز اعلام کردیم و دلایل پدید آمدن این مشکل را جویا شدیم. پس از بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد مشکل مذکور به دلیل نقص در سیسستم عیب‌یاب و کنترل موتور خودرو (ECU) ایجاد شده که آن هم به علت معیوب بودن سنسور اکسیژن خودرو (به عنوان ابزاری برای کنترل و پایش مصرف سوخت) در تعدادی از محصولات تولیدی بوده است.
رئیس مرکز ملی هوا تاکید کرد: بعد از انجام آزمون تطابق تولید آلایندگی (COP) روی تعداد بیشتری از خودروها، گزارش‌ها به خودروساز ارسال شد و مورد پذیرش خودروساز قرار گرفت و مکلف شد تمامی خودروهایی را که با وجود این نقص تولید و به مشتریان واگذار کرده بود را طی فراخوانی به صورت رایگان از طریق به‌روزرسانی نرم افزار ECU اصلاح کند.
به گفته میرزایی، بی‌شک این اقدام حرکت مثبتی به سمت نزدیک شدن به استانداردهای کیفی جهانی است و نشان از بهبود فرآیندهای نظارتی سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه تولید محصولات خودروسازان دارد. امیدواریم خودروسازان دیگر نیز با الگوگیری از این حرکت در راه ارتقای کیفیت محصولات خود و احترام به حقوق مصرف کنندگان گام بردارند.
سال گذشته خبرهایی در مورد اصلاح «فرآیند صدور گواهینامه آلایندگی خودروها و موتورسیکلت‌ها» از سوی سازمان محیط زیست منتشر شد که مهمترین اینها تشکیل کمیته فنی صدور گواهینامه‌های تایید نوع (TA) و تطابق تولید (COP) بود. لازم به ذکراست که شرایط آلایندگی یک وسیله نقلیه در سه مرحله کنترل می‌شود. مرحله اول این است که یک مدل خودرو، برای شروع تولید انبوه باید شرایط «استاندارد» را احراز و مجوزهای لازم را از سازمان حفاظت محیط زیست اخذ کند که به آن گواهینامه تأیید نوع (TA) گفته می‌شود.
مرحله دوم «کنترل آلایندگی وسایل نقلیه در زمان تولید» است. در این مرحله که از آن به تست تطابق تولید (COP) یاد می‌شود، سازمان حفاظت محیط زیست باید، در خط تولید به صورت رندوم (تصادفی) تست‌های لازم را انجام دهد. مرحله سوم «کنترل آلایندگی وسایل نقلیه بعد از تولید و شماره‌گذاری» است. نظارت در این مرحله با استفاده از مکانیزم معاینه فنی صورت می‌گیرد البته این مرحله توسط شهرداری‌ها و سازمان راهداری انجام می‌شود و سازمان حفاظت محیط زیست صرفاً نظارت بر عملکرد مراکز معاینه فنی را برعهده دارد.
حدود چهار ماه پس از اصلاح ساختارهای صدور مجوزهای آلایندگی در سازمان حفاظت محیط زیست، مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم خبر داد که از بین ۱۱۲ درخواست صدور شماره‌گذاری وسایل نقلیه، ۹ مدل موتورسیکلت، شش مدل خودروی سنگین و پنج مدل خودروی سبک رد شدند و نتوانستند از «کمیته فنی صدور گواهینامه‌های زیست‌محیطی» مجوز شماره‌گذاری زیست‌محیطی را دریافت کنند.
با این وجود همچنان فعالان محیط زیست نسبت به روند نظارت بر تولیدات خودرویی انتقاد دارند، به طوری که مدتی پیش حسین ایزانلو - کارشناس خودرو، عدم استقلال مالی و ساختاری شرکت‌های بازرسی را مشکل عمده در بخش نظارت بر محصولات خودرویی دانست و گفت: وابستگی شرکت‌های بازرسی به تولیدکنندگان و وزارت صنعت فسادانگیز است و چاره کار در این است که شرکت‌های بازرسی باید کاملاً مستقل از وزارت صنعت و تولیدکنندگان باشند تا نظارت بدون هیچ شک و شبهه‌ای انجام شود. متاسفانه در شرایط کنونی، سیستم نظارتی برای اینکه بتواند شرکت خود را بچرخاند اول سال با وزارت صنعت و خودروساز قرارداد تست تطابق تولید (COP) می‌بندد. در چنین شرایطی طبیعی است که روند نظارت بر صنعت خودرو دچار اشکال باشد.
وی همچنین ضمن انتقاد از عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست در نظارت بر تولیدات خودروها و موتورسیکلت‌ها گفت: این سازمان ضعف سیستماتیک در نظارت دارد. امکانات نظارتی در سازمان حفاظت محیط زیست به ویژه در بخش نیروی انسانی باید تقویت شود.
