نامه باج‌خواهانه سه کشور اروپایی به ایران با پاسخ شدیداللحن ایران همراه شد. پس از آنکه سه کشور اروپایی عضو برجام با ارسال یادداشتی به تهران، تهدید کردند که چنین و چنان خواهیم کرد، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در نامه‌ای به فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت به موضع بریتانیا، فرانسه و آلمان واکنش نشان داد.
خبرگزاری رویترز پیشتر به نقل از دو دیپلمات اروپایی خبر داد که تروئیکای اروپایی در یادداشت رسمی که روز شنبه ۲۲ ژوئن به دست ایران رسانده‌اند، نسبت به آنچه که آنها عدم پایبندی تهران به تعهداتش در برجام خوانده‌اند، هشدار دادند. براساس آنچه که رسانه آمریکایی اعلام کرد که این سه کشور در یادداشت ادعایی، مشخص نکرده‌اند که عواقب کاهش تعهدات برجامی ایران چیست.
این هشدارها در شرایطی اعلام می‌شود که چهار سال بعد از انعقاد توافق هسته‌ای، اروپایی‌ها همچنان از انجام بخش عمده تعهدات ۱۹ گانه خود ذیل ضمیمه اول برجام ناتوان مانده‌اند و بخش عمده‌ای از اقدام های لازم را انجام نداده‌اند و بعد از اعلام ضرب‌الاجل ایران، نه‌تنها نسبت به تسریع اجرای تعهدات خود اقدامی نکرده‌اند، بلکه تهدیدهایی را علیه تهران مطرح کردند.
از سوی دیگر، یادداشت هشدارآمیز اروپایی‌ها آنقدر یکجانبه و بدون در نظر گرفتن توازن در تعهدات طرفین بود که صدای دیگر شرکای برجام را هم در آورد. سرگئی لاروف وزیر امور خارجه روسیه در واکنش به این بیانیه، با ارسال نامه‌ای آنها را به باج‌خواهی از تهران با استفاده از ابزار تحریم متهم کرد. بر این اساس وزیر خارجه روسیه در این نامه خطاب به سه کشور اروپایی گفته است که رفتار آنان نشان دهنده تلاشی سازمان‌یافته برای خروج از برجام با متهم‌سازی جمهوری اسلامی ایران و متوجه کردن هزینه‌های این اقدام به سمت طرف ایرانی است.
علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی نخستین مقام ایرانی بود که نسبت به این مساله واکنش نشان داد و از بیانیه سه کشور اروپایی با عنوان «وقاحت سیاسی» یاد کرد.
با این وجود، ایران پاسخ رسمی خود را به این یادداشت دیروز داد. ظریف در واکنش به این یادداشت هشدارآمیز، طی نامه‌ای شدید اللحن خطاب به فدریکا موگرینی که مسئولیت هماهنگ‌کنندگی کمیسیون مشترک برجام را هم برعهده دارد، نگارش این یادداشت اروپایی را با توجه به محتوای آن مغایر با توافق هسته‌ای دانسته است.
وی در این نامه، با اشاره به موارد متعدد و اساسی قصور طرفهای اروپایی در ایفای تعهدات خود وفق برجام و بیانیه‌های بعدی وزیران خارجه دولت‌های عضو برجام، به طور مشروح و مستدل و با استناد به متن برجام و مکاتبات رسمی کشورمان با هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک، بر حق ایران برای توقف کلی یا جزیی اجرای برخی تعهدات برجامی خود تاکید و تصریح کرده است جمهوری اسلامی ایران از مدت‌ها پیش سازوکار پیش بینی شده در بند ۳۶ برجام را رسماً به اجرا گذارده است.
ظریف در این نامه تصریح کرد که عزم جمهوری اسلامی ایران برای استفاده از حقوق خود وفق برجام، از جمله توقف اجرای تعهدات، جدی است و در این مسیر تحت تاثیر فشارهای سیاسی و شانتاژها قرار نخواهد گرفت. ظریف در این نامه بار دیگر یادآورشد تنها راه برای حفظ برجام، این است که طرفهای مقابل تعهدات خود را اجرا کنند.
یک گام به بیش؛ دو گام به پس
اروپا در حالی در طول یک سال گذشته در سخنان و بیانیه‌های خود مکرراً حمایت‌شان را از توافق هسته‌ای اعلام کرده‌اند که در مقام اتفاق خاص و ویژه‌ای از سوی آنها مشاهده نشده است. بیش از ۹ ماه از خروج ایالات متحده و اعمال دوباره تحریم‌های این کشور علیه ایران می‌گذشت که اروپایی‌ها پس از فراز و نشیب‌های فراوان از تشکیل یک سازوکار ویژه مالی برای انجام تبادلات مالی و تجاری با ایران خبر دادند اما با وجود آنکه تشکیل این صندوق را می‌توان گامی به پیش دانست اما بیانیه تشکیل اینستکس درباره شروط همکاری با تهران و مبادلاتی که براساس این صندوق انجام می‌شود، آنقدر ناامیدکننده بود که از همان زمزمه کاهش تعهدات ایران به گوش می‌رسید. ناامیدتر از بیانیه تشکیل اینستکس، آغاز کار و سازوکار آن بود.
با آنکه ایران شروط مشخصی را به اروپایی‌ها اعلام کرده بود – که به زعم بسیاری از کارشناسان بسیار کمتر از مزایای برجامی‌اش هم می‌شود - اروپایی‌ها همچنان در پاسخ به پرسش درباره وارد فاز اجرایی شدن سازوکار مالی مبادله با ایران، پاسخ روشنی نمی‌دهند. آنها از یکسو نگران تحریم شدن این سازوکار از سوی ایالات متحده هستند و از طرف دیگر، تمایل چندانی برای دادن هزینه در جهت حفظ برجام ندارند.
با این حال، روزنامه وال‌استریت ژورنال گزارش داد که دولت‌های اروپایی در هفته جاری تلاش‌های خود را برای زنده نگه‌داشتن روابط اقتصادی با ایران افزایش میدهند و در این جهت خطی اعتباری به منظور کمک به برقراری مکانیسم ویژه مالی (اینستکس) ایجاد میکنند. در این چارچوب، این روزنامه آمریکایی اعلام کرده است که اروپا تا جمعه خط اعتباری اینستکس را اعلام می‌کند.
ادعای روزنامه وال استریت ژورنال در حالی مطرح شده است که روز جمعه مدیران سیاسی ایران و گروه ۱+۴ در وین با یکدیگر دیدار خواهند کرد و چشم رسانه‌ها به دودکش‌های هتل کوربرگ دوخته شده تا ببیند چه دودی از دودکش‌ها بیرون می‌آید. اگرچه ایران به مدت یک سال بدون دریافت هیچ گونه امتیازی به تعهدات خود در برجام عمل کرد تا نشان دهد از ظرفیت بالایی برای حل و فصل کم‌تنش چالش‌ها برخوردار است اما همان گونه ظریف در نامه امروز خود به موگرینی اعلام کرده است، ایران به هیچ وجه حاضر به ادامه مسیر یکطرفه در برجام نبوده و از حقوق قانونی خود براساس این توافق با رویکرد تداوم کاهش تعهدات خود دفاع خواهند کرد. ایران بارها و به صراحت کشورهای عضو ۱+۴ اعلام کرده است آنچه موجب می‌شود تا تهران از تصمیم خود برای کاهش تعهدات برجامی خویش منصرف شود، اقدام عملی و ملموس از ۱+۴ است.
منبع: ایرنا
