برخی افراد شب‌ها فقط چهار یا پنج ساعت می‌خوابند و با این حال سرحال از خواب بیدار می‌شوند. اما آیا واقعا این مقدار از خواب سالم است؟ خیر. بدن ما برای ترمیم خود به استراحت طولانی‌تری نیاز دارد.
چرا باید بخوابیم؟
بنابر گزارشی به نقل از دویچه‌وله، انسان‌ها به طور متوسط یک‌سوم از عمر خود را می‌خوابند. آیا وقت خود را تلف کرده‌اند؟ به هیچ وجه. واقعیت این است که به هنگام خواب در بدن ما اتفاقات زیادی می‌افتد؛ هر چند که ما از آن بی‌خبریم.
در چرخه خواب دو مرحله خواب عمیق و رؤیابینی به طور مرتب هر ۹۰ دقیقه عوض می‌شوند. در مرحله خواب عمیق بدن ما فعالانه در حال کار کردن است، درست مثل یک کامپیوتر که در خفا در حال به‌روز کردن برنامه‌های خود است.
بدن ما در این مرحله هورمون‌های رشد را برای بازسازی ترشح می‌کند و مشغول فعال کردن سیستم ایمنی خود است تا سلول‌های دفاعی ما بتوانند در زمانی کوتاه با ویروس‌ها و باکتری‌ها مقابله کنند. به همین دلیل است که بیماران به خواب بیشتری نیاز دارند.
اما در مرحله رؤیابینی، مغز ما با خاموش کردن حافظه کوتاه‌مدت مشغول پردازش وقایع روز می‌شود. در این مرحله است که ما رؤیا می‌بینیم؛ رؤیاهایی که گاهی آنقدر عجیب و غریب‌اند که هیچ ربطی میان آن‌ها و زندگی روزانه و خصوصی‌مان نمی‌توانیم پیدا کنیم. احتمالا در این مرحله بخش‌هایی از مغز که کم‌تر به‌کار می‌آیند فعال می‌شوند. پس بدون خواب، هم بدن و هم مغز ما این فرصت استثنایی برای انجام فعالیت‌های ضروری و مورد نیازشان را از دست می‌دهند.
به چند ساعت خواب در روز نیاز داریم؟
این که انسان به چند ساعت خواب نیاز دارد به سن او بستگی دارد. بنیاد ملی خواب آمریکا نیاز نوزادان به خواب را در طول شبانه‌روز بین ۱۴ تا ۱۷ ساعت تعریف کرده است. بچه‌های دبستانی نیز به ۹ تا ۱۱ ساعت خواب در شبانه‌روز نیاز دارند.
اما نیاز بزرگسالان به خواب شبانه بین هفت تا ۹ ساعت است و این میزان نمی‌تواند کم‌تر از شش ساعت شود. تعداد کمی هم هستند که به حداکثر ۱۰ ساعت خواب شبانه نیاز دارند. احتمالا این‌ها خوابی ناآرام دارند به نحوی که بدنشان نمی‌تواند در هشت ساعت خود را به اندازه کافی ترمیم کند.
پژوهشگران دانشگاه کمبریج انگلیس در مورد این‌گونه افراد می‌گویند، آن‌هایی که به بیش از هشت ساعت خواب شبانه نیازمندند بیشتر از سایر افراد در معرض سکته قرار می‌گیرند.
اگر نخوابیم چه می‌شود؟
دانشمندان در تحقیقات خود در مورد خواب، عده‌ای داوطلب را بارها برای دوره‌های حداکثر ۱۰ روزه بیدار نگه داشته‌اند و فهمیده‌اند که هر چه مدت بی‌خوابی طولانی‌تر شود مشکلات انسان هم بیشتر می‌شود.
در این صورت دمای بدن پایین می‌افتد، تمرکز و دریافت انسان کم می‌شود و توانایی‌های شناختی و حرکتی در برخی یا در تمامی قسمت‌ها از دست می‌رود، به طوری که وقتی دومین شب بی‌خوابی فرا می‌رسد توانایی فرد برای انجام واکنش و کنترل بدنش را می‌توان با کسی مقایسه کرد که ۸۵/ ۰ پرومیل الکل در خون خود دارد.
محققان در این مورد که آیا بی‌خوابی درازمدت منجر به مرگ می‌شود اتفاق نظر ندارند. پاسخ به این سوال به تعبیر علت مرگ بستگی پیدا می‌کند. مثلا در برخی موارد نادر اینسومنیا (اختلال بی‌خوابی) بیش از شش تا ۳۰ ماه بی‌خوابی به مرگ منجر می‌شود. در این موارد علت مستقیم مرگ را از کار افتادن ارگان‌های بدن می‌دانند.
عوامل مزاحم برای خواب
تلفن همراه خود را اگر ممکن است مدتی طولانی قبل از خواب خاموش کنید و اگر می‌شود از آن اصلا در اتاق خواب استفاده نکنید. نور آبی صفحه آن به شدت جلوی خواب را می‌گیرد.
چشم‌های ما با دیدن این نور این پیام را به مغز می‌فرستند که باید بیدار بمانی.
بعد ملاتونین، هورمون تنظیم‌کننده چرخه شبانه‌روزی خواب که ضامن خواب آرام است کم‌تر تولید می‌شود. به علاوه، توجه به ایمیل‌ها یا شبکه‌های اجتماعی ذهن را فعال نگه می‌دارد و مانع خواب می‌شود.
مصرف الکل و کافئین هم جلوی خواب راحت را می‌گیرد. برای همین است که تا شش ساعت قبل از خواب نباید قهوه خورد. سر و صدا و نور نیز مانع خوابی آرام می‌شود.
عوامل خوب برای خواب
علاوه بر این موارد، اتاق خواب باید جایی برای خواب باشد نه جایی برای کامپیوتر و تلویزیون.
آن کس که همیشه سر ساعت معینی می‌خوابد معمولا سریع‌تر به خواب می‌رود. بالش و تشک هم باید مناسب بوده و وضعیت راحتی را برای سر و بدن به وجود بیاورد.
به علاوه، زمانی که اتاق خواب آرام و تاریک و دمای آن بین ۱۵ تا ۱۸ درجه سانتی‌گراد است بهترین شرایط برای خوابی عمیق و آرام پدید آمده است.
منبع: ایسنا
