چند روزی است که شهرداری تهران در بیلبوردهای شهری با افتخار از پایان طرح زوج وفرد خبر میدهد و طریقه تبلیغ به نحوی است که گویی این کار یک موفقیت برای مجموعه شهرداری و شورای شهر است. اما آیا واقعا چنین است؟
از اول تیرماه ۹۸ طرح "محدوده کنترل آلودگی هوا" جایگزین محدوده زوج و فرد خواهد شد. مطابق با این طرح، هر خودرو فارغ از زوج یا فرد بودن پلاکش میتواند ۲۰ روز در هر فصل وارد محدوده زوج و فرد سابق شود و چنانچه بخواهد بیش از ۲۰ روز در هرفصل وارد این محدوده شود، باید عوارض بپردازد.
این به این معناست اگر در زمان اجرای طرح و زوج فرد هر خودرو در هرفصل میتوانست (بدون احتساب جمعهها) حدود ۳۸ روز وارد این محدوده شود، بعد از اجرای طرح کنترل آلودگی هوا این امکان به ۲۰ روز کاهش پیدا میکند و برای استفاده بیشتر، باید به شهرداری پول پرداخت شود. آیا واقعا این کار دستاوردی افتخارآمیز است؟
علی القاعده هرکسی که خودرو تهیه میکند باید بتواند از وسیله نقلیه خود استفاده کند و جز در موارد مواقع خاص و ضروری و با ارائه دلیل منطقی کسی حق ندارد استفاده از این حق را برای شهروندان محدود کند؛ اما طرح اخیر شهرداری عملا به معنای محدودتر کردن حق شهروندان و کسب درآمد از این طریق است، بدون اینکه دلیل موجهی مبنی بر وجود ضرورت این طرح مطرح شده باشد.
اگر این طرح در فصل پاییز و زمستان که آلودگی هوا تشدید میشود اجرایی میشد شاید به نوعی میتوانستیم برای آن توجیهی بتراشیم، اما اجرای این طرح در فصل تابستان که اساسا مساله آلودگی هوا مطرح نیست، هیچ توجیهی ندارد و تنها شائبه درآمدزایی را به ذهن متبادر مینماید؛ همچنین باید گفت که چنانچه این طرح طبق ادعای شهرداری به منظور کاهش آلودگی هواست، پس به چه دلیل شهرداری مجوز میدهد که با پرداخت پول هرکسی هرمقدار که دوست داشته باشد بتواند در محدوده ممنوعه تردد نماید؟!
محدودیت در واردات خودروی خارجی، اخد عوارض سنگین از خودروهای وارداتی، تولید خودورهای بی کیفیت در داخل، عدم گسترش حمل و نقل عمومی و عدم توسعه خیابانها (که همگی از وظایف دولت و شهرداری میباشد) منجر به افزایش آلودگی هوا میشود، اما این کم کاری و بیتدبیری مسئولین از طریق محدود کردن ناروای حق شهروندان با چاشنی کسب درآمد برای نهادهای قاصر و مقصر جبران شده است. شهرداری باید بداند که محدود کردن حقوق شهروندان صرفا در مواقع اضطراری و خاص جایز است و جز در این موارد، چنین اجازه ای ندارد.
طبیعتا طرح جدید شهرداری ناصواب و مخالف حقوق شهروندان است و لازم است حقوقدانان و ناظران نسبت به این اعمال محدودیت بر آزادی و حقوق ساکنین تهران ورود کرده و عکس و العمل مناسب نشان دهند