مدتی است که شبکه 3 سیما، برنامه ای با عنوان عصر جدید را پخش می کند. برنامه ای حول محورِ استعداد یابی در جوان ها یا حتی غیر جوان های سرزمینمان که کشف نشده اند و نتوانسته اند جایی دیده شوند. این برنامه شامل چهار داور است که دو نفر آن بازیگر سینما و تلوزیون (امین حیایی و رویا نونهالی)، یک نفر حقوقدان (سید بشیر حسینی) و همچنین شامل یک موزیسین (آریا عظیمی نژاد) و همچنین تهیه کننده آن احسان علیخانی می باشد. بنده میخواهم به این برنامه نگاهی تحلیلی بیاندازم و کمی در مورد آن صحبت کنم.

ابتدا و بدون مقدمه این را بگویم که این برنامه تنها جنبه - به اصطلاح - Fun و یا همان خوش گذراندن اوقات را دارد و لاغیر! دلیل این حرفم را در باقی مقاله خواهید دید. برنامه می‌گوید که حول محور استعداد و یافتن افراد دارای آن است....اما در ابتدا میخواهم به یک سری سوالات جوابی داده شود و آن هم اینکه» اصلا استعداد چیست؟ آیا این برنامه واقعا استعدادیابی می کند؟ آیا کسانی که در آن اجرا می کنند؛ مستعدین برتر و یا حداقل، خاصی هستند؟ آیا استعداد محدود به همین نمایش‌هایی است که افراد اجرا می کنند؟ و مطالب دیگر که که به آن خواهم پرداخت.

گفتم و نوشتم که استعداد را باید ابتدائا بفهمیم که چیست. اما باز باید یک قدم عقب تر برویم و به نکته ظریفی اشاره کنم به نام "مهارت". بسیاری هستند که تفاوتی بین این دو قائل نمی‌شوند و اگر کسی-در هر ضمینه ای- مهارت خاص و بالایی داشته باشند، وی را "مُستعدِ" آن مهارت می‌دانند چرا که با خود می گویند که اگر استعداد نداشت، نمی توانست انقدر پیشرفت کند. در اینجا باید بگویم که: مهارت و استعداد دو مقوله کــاملا جدا از یکدیگر هستند و در واقع: "مهارت امری عرضی و اکتسابی است و استعداد امری ذاتی و انتسابی" همانطور که IQ در یک فرد بالاست و در فردی دیگر پایین. این ذاتی است و ماحصل تلاش والدین نمی‌باشد. بلکه شخص فقط از ژنتیک پدر و مادرش آن را به ارث برده که این امر را موجب می‌شود...بگذریم اگر کسی مهارت بالایی داشته باشد (درهر زمینه ای) دلیل آن نیست که استعداد آن را نیز دارد.

یافتن اینکه هر فرد چه استعدادی دارد و چه چیزی در ذات وی نهفته است که باید آن را کشف کند و ""به آن بپردازد"" راه‌هایی دارد که شامل تست های گوناگونی می‌باشد. تست هایی مانند تستِ "جانسون اوکانر" ؛ تستِ "رِیوَن" و یا تستِ "گاردنر" که البته پرداختن بدان، توضیح مبسوط می‌خواهد که در این مقال نمیگنجد و خود بحثی جداست. وقتی شخصی به آسانی و با علاقه راهی را طی می کند، بدانید که (در 90%) او استعداد خود را -خواسته یا ناخواسته- یافته و چون به آن علاقه نیز دارد، باعث شده تا سریعا به سراغ آن رفته و آن را از بالقوه بودن به بالفعل شدن در بیاورد. و ذکر این نکته نیز مهم است که :کسی که در کاری که در آن استعداد خاصی ندارد، بسیار بسیار بیشتر از کسی که در آن زمینه مستعد است بایستی تلاش کند تا به حد بالای آن برسد. اگر کسی نمیتواند خوب سخنرانی کند و یا خوب سخن براند، مسلما نمی‌تواند یکی از شروط اصلی وکالت--برای مثال عرض می کنم وکالت را--که همان فصاحت و بلاغت کلام است را داشته باشد. اگر وی می‌خواهد وکیلی قَدَر شود، کسی که خوب سخن نمی‌راند، بایستی روزها، هفته ها و یا شاید ماه ها تمرین صحبت کند و کتاب های گوناگون بیشتری بخواند تا دایره واژگان وسیع تری داشته باشد تا در نهایت بتواند در محضر دادگاه کاری که باید را به انجام برساند.

این مثال را برای این عرض کردم، چرا که به عینه همین مثال را مشاهده نموده ام. یکی از دوستان بنده که لُکنت گفتاری دارد و داشت، رشته حقوق و در ادامه وکالت را برای تحصیل انتخاب کرد. من در همان زمان به وی هشدار دادم که این امر (همان لُکنت زبان) باعث می‌شود که وکیل خوبی نشود و یا حتی نتواند وکالت کند... بعد از 6 سال تحصیل و عضویت در کانون وکلا و تحصیل تا حد کارشناسی ارشد، او به نکته ای که سال‌ها قبل گفته بودم رسید و به خاطر همان امر، در حال حاضر نیز کاری آزاد را انتخاب نموده و مشغول به آن می‌باشد. پس تا اینجا فهمیدیم که مهارت با استعداد متفاوت است و هر کسی که در امری در حد بالا است، لزوما مستعد آن امر نیز نیست.

نوشته بودم که آیا این برنامه استعداد یابی می‌کند یا خیر؟ که جواب آن هم بله است و هم خیر! "بله" از این جهت که گاهی افرادی به اجرای نمایشی می‌پردازند که واقعا در آن استعداد دارند و گاهی هم افرادی هستند که نمایش هایشان صرفا به خاطر ماه‌ها و یا سال ها تلاش و کوشش است. البته به این معنا نیست که کسی که مستعد امری است نباید تلاش کند(که البته به نظرم امری کاملا بدیهی و مشخص است) این برنامه صرفا دری را باز کرده تا هر کس، هر کاری را که دیگران را می‌تواند به وجد بیاورد به نمایش بگذارد. متعددا از صدا و سیمای ملی پخش می‌شود و چون عنوان آن استعدادیابی است، بسیاری از کسانی که هنوز استعداد خود را کشف نکرده اند و یا، در حال تلاش برای چیزی هستند را ناامید، متاثر و یا کم تلاش می‌کند. زیرا که با خود می‌پندارند که که معنای "استعداد" همانی است که برنامه می‌بینند.

به نظر بنده این برنامه جدای از خوش گذرانی برای کسانی که آن را مشاهده می کنند، جز از بین بردن وجه مالی کشور و ، پُر کردن کنداکتورِ شبکه و متاثر کردن و نا امید کردن افراد با استعداد؛ کار دیگری را انجام نمی‌دهد. و صد البته کسانی نیز هستند که با دیدن نمایش‌هایی که در آن استعداد دارند بیشتر تشویق می‌شوند تا قوی تر تلاش کنند که متاسفانه انفعالی بودن بسیار بیشتر است تا افتعالی بودن. چرا؟ برای اینکه تا شخصی به جایی نرسد، حال چه قدرت مالی باشد و یا وجهه اجتماعی باشد و یا سیاسی و ... ، بیشتر منفعل است تا مفتعل و برای همین نیز تاثیر پذیری بسیاری دارد. مخاطبین بسیاری از این برنامه را اشخاص بین 15 تا 25 سال تشکیل می‌دهند که سن تشکیل شدن و ساخته شدن شخصیت اشخاص است و به همراه آن "انفعالی بودنی" که عرض کردم ، هر دو در کنار هم کاملا می‌توانند شخصیتی منفعل، تاثیر پذیر و ضعیف را تشکیل دهند که کاملا مشخص است که فرد بیننده در آینده در جامعه چگونه می‌شود و همچنین اگر خانواده ای تشکیل دهد و فرزندی داشته باشد، با چه تربیتی بزرگ می‌شوند.

شاید بعضی بگویند که خیلی به جلو رفته ام و یا توهم توطئه دارم اما اگر فقط کمی، فقط کمی در نوشتارِ بنده غور کنند و تفکر، در میابند که بیراهه ننوشته و نگفته ام. در انتها و برای نتیجه گیری از این مقاله باید بگویم که واژه استعداد و در کل، استعداد یابی، چیزی نیست که به همین راحتی و با صرفا یک نمایش مشخص شود و نمایان. در دین مبینِ اسلام، در یکی از احادیثِ ثقه از پیامبر عظیم الشأنمان، حدیثی است که می‌گویند (نقل به مضمون): عرقِ (به صورت إرق نیز نوشته می‌شود) به وطن از نشانه های ایمان است. نوشتن این امر در انتها برای این بود که اگر کسی از مخاطبان این مقاله را خواند و احساس مسئولیتی هر چند کوچک نمود، بایستی خوشحال باشد چرا که در زیر مجموعه آن حدیث قرار گرفته است. امیدوارم توانسته باشم مقدار کوچکی از اشتباهات سازندگان و ایده پردازان این برنامه را بیان کرده باشم.

والسلام