فرمان خروج آمریکا از برجام توسط رئیس‌جمهور این کشور در تاریخ ۱۸ اردیبهشت‌ماه سال گذشته امضا شد و فرآیند اجرایی شدن مجدد تحریم‌های آمریکا ازجمله تحریم‌های فروش نفت ۱۸۰ روز بعد از امضای این فرمان (۱۴ آبان ماه ۹۷)، آغاز شد. به همین دلیل، شرایطی مشابه اوایل دهه ۹۰ درحال تکرار است و مجدداً میزان صادرات نفت ایران دچار کاهش شده‌، تا جایی که بودجه سال ۹۸ بر مبنای فروش ۱.۵میلیون بشکه‌ای تعریف شده است. این یعنی تقریبا کاهش یک میلیون بشکه‌ای فروش نفت نسبت به بودجه سال گذشته.

این موضوع با توجه به وابستگی قابل‌توجه ایران به درآمدهای نفتی، تبعات اقتصادی مهمی خواهد داشت. بهترین راهکار بی‌اثر کردن این تحریم‌ها و عدم ایجاد مجدد این شرایط نامطلوب، «فروش ریالی نفت در بورس» است.

این اقدام بزرگی در راستای اجرای بند ۱۳ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مبنی بر «مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق ایجاد تنوع در روش‌های فروش و مشارکت دادن بخش خصوصی درفروش» محسوب می‌شود.

وزارت نفت در ششم و بیستم آبان ماه ۹۷ دو بار نفت را در بورس عرضه کرد که در مجموع یک میلیون بشکه نفت به فروش رسید و در عرضه سوم که با دو ماه تاخیر در دی ماه اتفاق افتاد، نفتی در بورس معامله نشد؛ اما باتوجه به قانون بودجه سال ۹۸ مبنی بر عرضه ماهانه ۶ میلیون بشکه نفت در بورس، وزارت نفت، میعانات‌گازی و نفت را به صورت هفتگی در بورس عرضه کرد. اما در عرضه‌ چهارم هم نفتی به فروش نرسید و در عرضه پنجم نیز ۳۵ هزار بشکه نفت به فروش رسید. در عرضه های ششم، هفتم و هشتم هم استقبالی از نفت عرضه شده نشد.

وظایف وزارت نفت و بورس انرژی در ترغیب مشتریان داخلی و خارجی به خرید نفت از بورس به دلیل این‌که خریداران می‌توانند نفت را هم به صورت ریالی و هم ارزی تسویه کنند، لذا گزینه ریالی برای بخش داخلی و تسویه ارزی برای خریدار خارجی جذاب‌تر به نظر می‌رسد.

استقبال از نفت عرضه شده در بورس با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. حال آن که این نفت هم مرغوبیت کافی و هم قیمت مناسبی دارد. وزارت نفت و بورس انرژی با دو دسته از مشتریان داخلی و خارجی مواجه اند؛ که باید برای هرکدام از دو خریدار به نحوی بازاریابی کنند و مشتریان را ترغیب به خرید نفت از بورس کنند.

بخش داخلی: وزارت نفت با بخش غیر دولتی داخلی روبروست که شاید تجربه کافی در زمینه تجارت نفت را نداشته باشد. این وظیفه این وزارتخانه است که اگر عزم جدی به اجرایی شدن عرضه نفت در بورس را دارد، شرایط مناسب نفت عرضه شده در بورس را به مشتریان نشان دهد و آنان ترغیب به خرید نفت از بورس کند.

به طور کلی وظایف وزارت نفت در این زمینه عبارت‌اند از:

۱- ارائه موضوع خرید نفت در بورس برای مشتریان داخلی واطمینان دادن به مشتریان به محفوظ ماندن اطلاعات آنها در صورت خرید نفت از بورس.

۲- کاهش فروش نفت از طریق مذاکرات مستقیم و تشویق خریدارن به خرید نفت از بورس تا ایجاد حالت پایدار برای بورس نفت ایران.

۳- بازاریابی هدفمند و تبلیغات مناسب برای موضوع عرضه نفت در بورس به عنوان تجارتی با مزیت‌های مناسب اقتصادی در فضای تجارت و کسب و کار کشور.

بخش خارجی: دسته دومی که وزارت نفت و بورس انرژی با آن‌ها مواجه‌اند مشتریان خارجی هستند. روند خرید نفت از بورس بدین شکل است که ابتدا باید ۶ درصد پیش پرداخت برای ورود به معامله به صورت ریالی پرداخته شود. تعویض (change) کردن ارز به ریال برای بخش خصوصی در ابتدای کار دارای هزینه است. حال اگر با توجه به شرایط بازار سرمایه‌گذار خارجی تصمیم به خرید نفت نگیرد دوباره باید با هزینه‌ای دیگر این ریال تبدیل به ارز شود. خریدار خارجی باید ابتدا اطمینان یابد که حساب‌های مورد نظر قابل تحریم نمی‌باشند و در قدم بعدی بتواند با ارائه ضمانت نامه ارزی مورد تایید، نفت را در بورس ایران خریداری کند.

وظایف وزارت نفت و بورس انرژی برای جذب سرمایه‌گذارن خارجی جهت خرید نفت از بورس ایران عبارت‌اند از:

۱- تعامل با بانک مرکزی در جهت ایجاد حساب‌های ارزی مطمئن برای استقبال هرچه بیشتر مشتریان خارجی.

۲-ترغیب سرمایه‌گذارن داخلی به همکاری با مشتریان خارجی در زمینه تعاملات بانکی و ایجاد حساب‌های ریالی برای خرید نفت از بورس.

۳- ارائه اطلاعیه عرضه به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی و چینی و... برای جذب سرمایه‌گذارن خارجی.