به گزارش ایرنا، ساعاتی پس ‌از آنکه رئیس ‌جمهوری ایران در واکنش به اقدام غیرقانونی آمریکا در خروج از توافق هسته‌ای و بازگرداندن تحریم‌ها، دو گام نخست ایران شامل «توقف فروش اورانیوم غنی‌سازی شده و آب‌سنگین برای 60 روز» را به اعضای برجام اعلام کرد، مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا در کنار همتای انگلیسی‌اش در لندن حاضر شد و گفت: متن نامه [روحانی به سران کشورهای 1+4] را دیده‌ام. فکر می‌کنم که عامدانه مبهم نوشته ‌شده است. باید منتظر بمانیم ببینم آن‌ها عملاً چه اقدامی می‌کنند.

وی افزود: ایرانی‌ها برای اینکه دنیا را وادار کنند که سریعاً کاری انجام دهند، بیانیه‌های زیادی صادر کرده و تهدید می‌کنند که اقداماتی را انجام می‌دهند.

پمپئو در عین ‌حال تصریح کرد؛ با کشورهای اروپایی درباره اینستکس صحبت کرده‌ است.

او اضافه کرد: در صورتی ‌که مبادلات در چارچوب این سازوکار به موارد بشردوستانه مربوط شوند، مشکلی ندارد. وزیر امور خارجه آمریکا گفت اگر مبادلات از این فراتر روند، طرف‌های دخیل را تحریم خواهیم کرد.

این برای نخستین بار است که یک مقام آمریکایی از لحن ملایم‌تری نسبت به راهبرد اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران استفاده می‌کند. لرد لامونت فرستاده ویژه دولت انگلیس در امور تجاری ایران، پیشتر علت تأخیر عرضه اینستکس را به مخالفت آمریکا با این ابزار نسبت داده و گفته بود این ساز وکار، نشان‌دهنده اراده اروپا در برابر سیاست‌های آمریکا علیه ایران است.

حمید بعیدی نژاد سفیر ایران در انگلیس نیز با انتشار پیامی در توییتر نوشت: بلافاصله بعد از اقدام ایران در تعلیق دو اقدام خود بر اساس برجام، وزیر خارجه آمریکا پس از ملاقات امروز خود با وزیر خارجه انگلیس در لندن برای نخستین بار اعلام نمود که آمریکا با راه‌اندازی مرحله اول اینستکس که به تبادل کالاهای اساسی و دارو اختصاص می‌یابد مشکلی ندارد.

جرمی هانت وزیر امور خارجه انگلیس در نشست خبری مشترک با پمپئو یکی به نعل زد و یکی هم به میخ، و گفت: برجام یکی از دستاوردهای مهم دیپلماسی غربی است... از ایران می‌خواهیم قبل از اینکه این توافق را نقض کنند به مدت طولانی دراین‌باره فکر کنند. به نفع آن‌ها نیست که این توافق را نقض کنند.

او همچنین یادآور شد که اختلاف‌نظر لندن با واشنگتن برای آنچه او جلوگیری ایران از دست‌یابی به سلاح هسته‌ای خواند، بر کسی پوشیده نیست. هانت به‌رغم تهدید ایران به عواقب خطرناک خروج از برجام، تصریح کرد: انگلیس به حفظ این توافق که بخش مهمی از نظام عدم اشاعه هسته‌ای به شمار می‌رود ادامه می‌دهد، چون این سند برای امنیت ما ضروری است.

حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران روز چهارشنبه در جلسه هیات دولت گفت: اگر اروپایی‌ها در مدت 60 روز به جبران بپردازند ما نیز به شرایط امروز برمی‌گردیم؛ در غیر این صورت، 2 اقدام دیگر را در پیش می‌گیریم.

در همین پیوند نمایندگان مجلس عوام انگلیس در نشستی اضطراری به بررسی پیامدهای تصمیم ایران درباره برجام پرداختند و از احتمال خروج ایران ابراز نگرانی کردند. املی ثورنبری وزیر کابینه در سایه، دلسردی ایران از برجام را به سیاست‌های خصمانه آمریکا نسبت داد و از وزارت امور خارجه خواست تا گام‌های ملموس‌تری را برای حفظ «تاج دستاوردهای دیپلماتیک قرن» صورت دهد.

مارک فیلد، معاون وزیر امور خارجه انگلیس هم از تمام کشورها، ازجمله چین و روسیه خواست تا با گام‌های محکم برای لغو تحریم‌ها تلاش کنند. وی لغو تحریم را بخش مهمی از برجام توصیف کرد که نه‌تنها بر روابط تجاری بلکه بر زندگی مردم عادی تأثیرات مثبتی دارد. او درعین‌حال از بازگشت تحریم‌های آمریکا 'عمیقاً' ابراز تأسف کرد و افزود: انگلیس در کنار سایر اعضاء باقیمانده در برجام و سایر کشورهایی که حامی این توافق هستند متعهد هستیم که روی لغو تحریم‌ها کارکنیم.

معاون وزیر خارجه انگلیس در این باره به نشست روز سه‌شنبه نمایندگان کمیسیون برجام و ایران در بروکسل اشاره کرد که درباره گام‌های بعدی راه‌اندازی سازوکار مالی اروپا و ایران (اینستکس) رایزنی کردند. فیلد با کنایه به آمریکا هم گفت: از کشورهای غیر عضو برجام می‌خواهیم از اقدامی که مانع اجرای تعهد کشورهای عضو برجام می‌شود پرهیز کنند.

اتحادیه اروپا تائید کرده است که نامه رئیس‌جمهوری ایران دریافت شده و اعضای کمیسیون مشترک برجام مشغول بررسی پیامدهای آن هستند. سخنگوی اتحادیه اروپا به ایرنا گفت: ما کاملاً به برجام به‌عنوان دستاورد کلیدی عدم اشاعه هسته‌ای که برای امنیت همه ما ضروری است متعهد هستیم.

بر اساس گزارش‌ها، اتحادیه اروپا در نشست دوشنبه آینده (23 اردیبهشت/13 می) موضوع کاهش تعهدات برجامی ایران را به بحث می‌گذارد.

« الیستر بانکال» یک تحلیلگر مسائل سیاسی می‌گوید: هیچ‌کس نمی‌گفت برجام بهترین توافق بود، اما بهترین توافقی است که می‌شد به دست آورد. این پیام را لندن و سایر اعضاء برجام به واشنگتن ارسال کردند اما آن‌ها محل نگذاشتند.

الی گرانمایه عضو ارشد اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا هم معتقد است برجام پس از خروج آمریکا، گوشت قربانی بوده که در سه اولویت اول کشورهای عضو برجام قرار نداشته است.

بسیاری از کارشناسان اقدام ایران در کاهش برخی تعهدات در برجام را که رئیس‌جمهوری از آن با عنوان 'جراحی برجام' یادکرد، اقدامی هوشمندانه توصیف کردند که اروپایی‌ها را با انتخابی مهم روبه‌رو ساخته است. گاردین دراین‌باره می‌نویسد اروپا تاکنون سیاست مماشات با ترامپ را در پیش‌گرفته است. اما اگر گام قابل‌توجهی را برندارند، با بحران جدیدی در خاورمیانه مواجه می‌شود.

این نشریه انگلیسی می‌افزاید: اگرچه تسریع درراه اندازی اینستکس تأثیر چندانی بر اقتصاد ایران ندارد اما دست‌کم نشان‌گر پیام سیاسی علیه ترامپ و تلاشی در جهت حفظ برجام خواهد بود.