۱۸ اردیبهشت (۸می) سالگرد خروج آمریکا از برجام است. از روزی که فرمان خروج از برجام توسط دونالد ترامپ به امضا رسید تحریم های که قبلاً تعلیق شده بود دوباره اجرایی شد. حتی فراتر از بازگشت تحریم ها، ترامپ سپاه پاسداران را مغایر با اصول بین المللی در فهرست گروه های تروریستی قرار داد، اخیراً نیز معافیت های واردات نفت و برنامه هسته‌ای را تمدید نکرد.

در چارچوب سیاست تهاجمی و فشار حداکثری آمریکا به ایران از روزهای گذشته دوباره این موضوع مطرح شده که واشنگتن احتمالاً تحریم های جدیدی را در 18 اردیبهشت به اجرا درمی آورد. هدف ترامپ از تحریم ها مداوم زمین گیر کردن اقتصاد ایران است.

جان بولتون هم در بیانیه ای مدعی شده که در پاسخ به رفتارهای ایران ناوگروه یو اس اس آبراهام لینکلن و شماری بمب افکن در خلیج فارس مستقر می شوند. بولتون این اواخر تلاش کرده بود ترامپ را ترغیب به مداخله نظامی مستقیم در ونزوئلا نماید. بیانیه اخیر بولتون نیز تلاش دارد از تحرکات عادی نیروهای نظامی آمریکا در منطقه جهت هشدار به ایران بهره گیرد.

در این بین اروپایی ها نیز در مقابل تحریم ها و محدودیت های آمریکا علیه ایران موضع گیری دوگانه ای داشته اند. آنها ضمن حمایت از توافق هسته ای، بارها علیه ایران موضع گیری کرده اند و از مذاکرات موشکی و منطقه ای و تغییر مفاد برجام سخن گفته اند. اروپایی ها همچنین با وجود این که قرار بود بلافاصله بعد از خروج آمریکا زمینه بهره بردن ایران را از پایبندی به برجام فراهم نمایند اما بعد از گذشت یک سال هنوز اقدام جدی در این باره انجام ندادند و درباره کارآیی اینستکس نیز حرف و حدیث های فراوانی مطرح است.

در واکنش به بدعهدی آمریکا و انفعال اروپا، در یک سال گذشته بارها از سوی رسانه ها و مقامات سیاسی از طیف های مختلف این موضوع مطرح شد که پاسخ مناسب ایران باید چگونه باشد تا با منافع ملی سازگار باشد.

عده ای گزینه صبر و انتظار را مطرح می کردند، برخی بر کنار گذاشتن برجام تاکید داشتند و عده ای نیز خواستار پاسخی منطقی و قاطع از ایران در چارچوب برجام بودند. در پیش گرفتن هر کدام از این گزینه ها با پیامدهایی همراه است. بدون شک سیاست صبر و انتظار نشانگر انفعال و عدم عزت است که به گستاخ تر شدن ترامپ و اروپا منجر خواهد شد. همچنین با وجود تحریم های مداوم آمریکا، دولت ایران بر این تصور است که هنوز موعد خروج از برجام نیست و می توان از ظرفیت های توافق هم در حال حاضر و بعداً بهره برد.

بنابراین شاید بهترین راه در این مقطع پاسخ در چارچوب برجام است و واکنش نیز « کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران و آغاز بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که انجام آن در چارچوب برجام متوقف شده بود» است. از این رو قرار است روز چهارشنبه هفته جاری برنامه‌های مرحله‌ای ایران برای انجام اقدامات متقابل در چارچوب بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام مطرح شود.

بدون شک انتظار می رود پاسخ ایران اروپایی ها را به تحرک وا دارد و ترامپ را به این نتیجه برساند که اقدامات ضدایرانی اش با هزینه های جدی همراه است. ظریف قبل تر هشدار داده بود یکی از گزینه ها خروج از پیمان ان پی تی است، اقدامی که شاید ایران در این مرحله از آن استفاده نکند.