در منازعه راهبردی که میان ایران و آمریکا در جریان است و اکنون به اوج خود رسیده، نقطه کانونی تمرکز افکار عمومی ایران است. اگر دولت امریکا از سال ۸۸ یک درس آموخته باشد –که به عقیده من درس آموزترین سال پس از انقلاب برای امریکایی ها بوده- آن درس این است که کسی برنده نهایی بازی خواهد بود که بتواند افکار عمومی را در مواقع حساس و درباره موضوعات کلیدی کنترل کند.
تامل در سیر یک دهه‌ای طرح ریزی راهبردی امریکا برای مواجهه با ایران نشان می دهد روز به روز بر وزن این مقوله، یعنی تلاش برای کنترل ادراک و سپس رفتار مردم ایران افزوده شده است. امریکایی ها در سال 88 به نتیجه نرسیدند اما متوجه شدند که وقتی بتوان بخش های بزرگی از مردم را به راهی کشاند، کنترل اوضاع دیگر برای هیچ طرفی به سادگی میسر نخواهد بود.
برخلاف آنچه در ظاهر گفته می شود، امریکایی ها نظام جمهوری اسلامی را به شدت دموکراتیک می دانند و عقیده دارند نهایتا این نظر مردم است که تعیین می کند جهت امور به کدام سمت خواهد رفت. به همین سبب، درست در همین نقطه، که نقطه مزیت جمهوری اسلامی است ایستاده اند و تلاش می کنند آن را به یک آسیب، ضعف و نهایتا تهدید بدل کنند. اگر این حرف پمپئو را جدی بگیریم که هدف بنیادین و نهایی امریکا روی کار آوردن رهبران غیرانقلابی در ایران است، فقط یک راه برای رسیدن به این هدف وجود دارد و آن راه این است که ابتدا جامعه ایرانی از انقلاب اسلامی عبور کند. این، همه بازی و البته تا اینجا شکست خورده ترین بخش آن است.
در تمام یک دهه گذشته، امریکا تا جایی که توانسته تلاش کرده زیرساخت های ارتباط، تغذیه و کنترل افکار عمومی در ایران را تحت کنترل خود بگیرد و به اشغال دربیاورد. هم در بعد نرم افزاری، یعنی طراحی های سیاسی، روانی و رسانه ای که بتواند همه یا بخش هایی از مردم را در ایران در مقابل نظام بسیج و الگوی رفتار آنها را رادیکال کند و هم در بعد سخت افزاری، با توسعه پلتفورم هایی که اساسا به زندگی دستجمعی مردم در ایران شکل می دهند.
در بعد نرم افزاری مهم ترین تکنیکی که امریکایی ها توسعه داده و بارها به کار گرفته اند تکنیک دوقطبی سازی میان زندگی، معیشت و آینده مردم ایران با تفکر انقلابی و برنامه های امنیت ملی است که بر اساس این تفکر بنا شده است. روز نیست که ما در سطوح خرد یا کلان شاهد تلاش امریکایی ها برای ترویج این ایده در ایران نباشیم که اگر مردم ایران می خواهند به طور عادی زندگی کنند، چاره ای جز دست برداشتن از ایده ها و رفتارهای انقلابی ندارند و جمع میان این دو امکانپذیر نیست.
هنری کیسینجر که ظاهرا هنوز هم تیم ترامپ از انبان فکری او تغذیه می کند یک بار در توصیف این راهبرد گفته بود «ایران باید تصمیم بگیرد که می خواهد یک کشور باشد یا یک نهضت». همه گزینه هایی هم که امریکا در اختیار دارد در خدمت ترویج این دوقطبی بزرگ قرار گرفته است. اکنون هدف تحریم های اقتصادی فقط وارد کردن فشار اقتصادی به مردم نیست، بلکه ایجاد این دورنماست که با این وضعیت آینده ای وجود نخواهد داشت.
هدف از معتبرسازی گزینه نظامی هم این نیست که واقعا به ایران حمله ای بشود، بلکه هدف این است که نوعی ترس از آینده در صورت تداوم رویارویی فعلی ایجاد شود. هدف عملیات های اطلاعاتی، سایبری، ترورها و خرابکاری ها هم در اصل این است که نظام ضعیف یا رو به ضعف جلوه داده شود. ملاحظه می کنید که گزینه های پیشین کارکردهای جدید پیدا کرده اند و این کارکردها بیش از آنکه عین جامعه را هدف گرفته باشد ذهن آن را هدف گرفته است.
شاید بدبینانه به نظر برسد اما تمرکز بیش از یک دهه ای راقم این سطور بر مواجهه راهبردی ایران و امریکا تردیدی مملو از نشانه هایی است که ثابت می کند توسعه شبکه های اجتماعی موبایلی در ایران و رواج بی سابقه و انفجاری آن و سپس انتقال کارکردهای حکومتی به کسب و کارهای اینترنتی که اساسا معلوم نیست به یکباره از کجا سبز شدند و به کجا متعهد هستند، در واقع زیرساخت سخت افزاری کنترل افکار عمومی در ایران را فراهم آورده است.
به لطف کوتاهی یا شاید هم طراحی کسانی در ایران، اکنون بخش بزرگی از زندگی مردم روی پلتفورم هایی شکل گرفته که نه از قوانین ایران تبعیت می کنند، نه تعهدی به منافع ملی یا فردی ایرانیان دارند، نه اساسا دسترسی به آنها هست و مذاکره ای با آنها می توان کرد و نه کسی می داند برای این میلیون ها نفری که زندگی مجازی خود را در محیط اختصاصی آنها ساخته اند، چه نقشه ای کشیده اند. یک لحظه فکر کنید که از توئیتر و فیس بوک در سال ۸۸ تا تلگرام و اینستاگرام در سال ۹۸، چه راهی طی شده و فاصله چقد راست تا دریابید که در این مدت دشمن چه طرح ریزی ویژه و عمیقی برای به دست گرفتن زیرساخت ارتباطی افکار عمومی در ایران و حاکم کردن یک فرهنگ شبکه ای بر آن انجام داده و پیاده سازی کرده است.
شکل بازی اکنون اینگونه است که دشمن در فضای حقیقی همه ابزارهای خود را به کار گرفته تا فشار تولید کند و در فضای مجازی این فشار را به انواع دوقطبی ها و سازش طلبی ها ترجمه می کند و این بمباران ادامه خواهد داشت تا زمانی که به زعم خودشان تاثیرات آن بر جامعه ایرانی هویدا شود.
از این منظر، ما در واقع درگیری یک نبرد ادراکی و محاسباتی عظیم هستیم. یک پروژه عملیات روانی بزرگ در کار است که هدف آن عبور دادن بخش هایی از جامعه ایرانی از ایران و نشاندن منافع امریکا در ذهن آنها به جای منافع ایران است. ما اکنون در نقطه اوج این رویارویی قرار داریم. از یک سو جامعه ایرانی در مقابل قدم نهادن به راهی که امریکا پیش روی آن گذاشته سخت مقاومت کرده و از سوی دیگر امریکا اینگونه ارزیابی می کند که اگر کمی بیشتر فشار بیاورد بالاخره این مقاومت در جایی خواهد شکست.
کلید این بازی در امیدی است که امریکا به غربگرایان ایرانی بسته تا سر بزنگاه فضا را دوقطبی کنند، مردم را ناامید و مایوس نمایند، مقاومت را بی حاصل جلوه بدهند، خطر ها را بزرگ و فرصت ها را کوچک نمایی کنند و با خلق یک هیجان مصنوعی پرشدت، فشارها را به نتیجه ای که امریکا خواهان آن است برسانند.
دولت امریکا خود بهتر از هر کس می داند نمی تواند با ایران بجنگد و اساسا همه گزینه های خود را زیر آستانه جنگ نگه داشته تا بدون جنگ به نتیجه که می خواهد برسد، اما کسانی مامورند هر لحظه فریاد و فغان کنند که جنگی در راه است. دولت امریکا می داند که گزینه تحریم بویژه با وضعی که ترامپ ایجاد کرده روز به روز ناکارآمدتر می شود اما باز صداهایی از داخل ایران برخاسته و می گوید ما توان مقاومت در مقابل تحریم ها را نداریم. امریکا می داند که ایجاد یک فضای سایبر-اطلاعاتی مستقل در ایران به معنای کور کردن بخش بزرگی از توطئه طراحی شده علیه ایران است، اما کسانی در داخل ایران مامورند فریاد بزنند هر کس از استقلال سایبری حرف زد طرفدار فیلترینگ است.
دولت امریکا می داند که فعالیت های اقتصادی سپاه بخش بسیار ناچیزی از اقصاد ایران را تشکیل می دهد، اما عده ای صبح تا شب توئیت می کنند و مقاله می نویسند که سپاه کل اقتصاد را تسخیر کرده و باید از آن خارج شود. امریکا می داند ایران در منطقه خاورمیانه تقریبا سلطه یکصد ساله آن را نابود کرده اما کسانی در داخل ایران چشم ها را بسته و دهان ها را گشوده اند که برنامه منطقه ای ایران بیش از فرصت تهدید خلق کرده است. امریکا می داند استانداردهای FATF با یک کشور تحت تحریم چه می کند، اما در داخل کسانی می گویند FATF تنها راه نجات اقتصاد ایران است. دولت امریکا می داند مذاکره ای در کار نیست و هدف فروپاشی ایران است اما کسانی مامورند مذاکره را تنها راه ممکن نشان بدهند.
می توانم این فهرست را بسیار طویل تر از این بکنم که هست. حقایق روشنی وجود دارد که به طور مشترک توسط امریکا و غربگرایان داخلی به تحریف می شود تا افکار عمومی در ایران ولو به طور موقت و هیجانی به سمتی برود که امریکا بتواند ضربه کاری را که 40 سال است حسرت آن را می خورد بر پیکر این کشور وارد کند.
این کانونی ترین جایی است که باید از آن مراقبت کرد. بی دفاع گذاشتن ذهن ایرانیان در مقابل این شبیخون سازمان یافته، سهمگین و همه جانبه تاریخی ترین غفلتی است که اکنون می توان مرتکب شد. انقلاب اسلامی قبل از هر جا باید در ذهن های مردم حفظ شود، یعنی همان جایی که روز اول شکل گرفت و قدرتمند شد. آدرس های غلط خطرناک تر از تحریم ها و تهدیدها هستند و کسانی که این آدرس ها را تولید و ترویج می کنند از سربازان ارتش امریکا برای ملت ایران خطرناک ترند.
