برخی اعتقاد دارند پس از اقدامات آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران اکنون زمان خروج از توافق هسته ای است، برخی دیگر چنین اعتقادی ندارند.

پس از خروج ایالات متحده از برجام در اردیبهشت سال گذشته، برخی تاکید داشته و دارند که توافقی که یکجانبه اجرا می‌شود و سودی برای جمهوری اسلامی ایران ندارد، دلیلی بر باقی ماندن بر عهد و پیمان نیست و باید برای این که به طرف مقابل پاسخ قاطعی بدهیم از این قرارداد یکطرفه، بیرون بیاییم.

دیدگاه چنین گروهی درست و بجاست، هر قراردادی دو طرف دارد و اگر یکی از طرفین با بدعهدی از اجرای تعهدات خود سر باز بزند، طرف مقابل این حق را دارد که او نیز قرارداد را اجرا نکند.

باید اندکی به قبل بازگردیم، آن زمان که منتقدین و مخالفین مذاکره با آمریکا با منطق و استدلال درست خود اصرار می‌کردند که دولت تن به مذاکره با آمریکا و امضای قرارداد با ۱+۵ ندهد.

دلیل این مخالفت روشن بود، چرا که می‌دانستند آینده چنین توافقی چه خواهد شد، نگارنده نیز در این گروه قرار دارد و اعتقاد دارد که مذاکره بر سر موضوع هسته ای ایران و تن دادن به قراردادی که نتیجه آن از پیش روشن و مشخص بود، یک اشتباه در تصمیم گیری و محاسباتی بود که دولت محترم اصرار به آن داشت.

باید پذیرفت که طرف‌های غربی توافق هسته‌ای متن یک قراردادی را به ایران ارائه دادند که نتیجه آن قرار بر این بود که چنین شود، به این مفهوم که توافق هسته‌ای به گونه‌ای تنظیم شد که آمریکا و اروپا به آسانی بتوانند از آن خارج شوند و تعهدات خود را اجرا نکنند، برجام خود وسیله‌‌ای شد تا آمریکا تهدیدات و فشارهای خود را افزایش دهد اما نه در چارچوب سازمان ملل و شورای امنیت، بلکه براساس سیاست یکجانبه گرایانه خود با همراهی اتحادیه اروپا تا بتواند جمهوری اسلامی ایران را وادار به پذیرفتن خواسته‌های دیگر خود کند.

ایراد بزرگ توافق هسته ای برای ایران در این بود که هیچ تضمینی در آن برای ایران در نظر گرفته نشده بود، به واقع طرف‌های غربی که هشدار مخالفان نسبت به بدعهدی آنها دیده می‌شد و می‌شود، در همین زمینه بود، غیر قابل اعتماد بودن آمریکا و اکنون اروپا، همواره از جمله هشدارهایی بود که منتقدین و مخالفین برجام آن را یادآور می‌شدند.

دلیل این منطق هم روشن است، آیا با خروج آمریکا از توافق هسته ای و پس از آن بدعهدی اروپا، ابزاری برای این که ایران بتواند به خاطر رفتار آنها، غرامت یا جریمه ای دریافت کند وجود دارد؟

اما آنهایی که اعتقاد به ماندن در برجام دارند دو بخش هستند، بخش نخست این اعتقاد، آن‌هایی هستند که از آمریکا و غرب واهمه دارند و ترس از آمریکا دلیل چنین اعتقادی است، این جریان از همان زمان مذاکرات هسته‌ای چنین دیدگاهی داشتند و می‌گفتند که باید تن به خواسته‌های آمریکا داد تا دشمنی‌ها و فشارهای ایالات متحده کاهش یابد. البته چنین دیدگاهی که اصرار بر مذاکره و توافق با آمریکا داشتند، اکنون دیگر بی ارزش و بی پایه است.

گروه دیگری که خواهان متعهد ماندن ایران در برجام هستند، جنس موافقت آنها با مرعوبین آمریکا تفاوت دارد. این جریان و گروه بر این اعتقاد هستند که با وجود منتقد و مخالف بودن مذاکره با آمریکا و توافق هسته‌ای، اعتقادی به خروج ایران از برجام در شرایط کنونی ندارند، این طیف می‌دانند که توافق هسته ای یک قرارداد یکطرفه است و زیان آن بیشتر از سودی است که تاکنون ایران از آن بهره ای هم نبرده است.

دلیل مخالفت این گروه با خروج ایران از برجام در این است که اعتقاد دارند با این اقدام، شرایط برای ایران دشوارتر خواهد شد، چرا که در توافق هسته‌ای این موضوع در آن قید شده که اگر ایران از برجام خارج شود و آن را نقض کند، شرایط به زمان پیش از توافق هسته ای باز می‌گردد. مهمترین وضعیتی که پس از خروج ایران از برجام حاصل خواهد شد، بازگشت تحریم‌های سازمان ملل و شورای امنیت است.

منطق سیاسی و محاسباتی که می‌توان برای این اقدام داشت، اجازه نمی‌دهد که ایران حداقل در شرایط کنونی که بسیاری از کشورها و افکار عمومی با جمهوری اسلامی ایران همراه شده‌اند، دست به چنین کاری بزند و بهانه را به دست آمریکا و اروپا بدهد تا میدان داری کنند.

آمریکا و اروپا در انتظار واکنش ایران به فشارها و تهدیداتی هستند که باعث شود تا جمهوری اسلامی تصمیم به خروج از برجام بگیرد. گرچه این حق ایران است تا چنین تصمیمی بگیرد، اما تبعات آن بیشتر از باقی ماندن در توافق هسته‌ای است. 

آمریکا قصد دارد فروش نفت ایران را به صفر برساند، چندین کشور مهم دنیا همچون چین، روسیه، ترکیه، عراق و ... با این تصمیم مخالفت کرده‌اند و بر ادامه خرید نفت از ایران تاکید دارند، در چنین شرایطی خروج از برجام ناخودآگاه این کشورها را نیز مجبور خواهد کرد، تا از قوانین بین المللی تبعیت کنند.

جالبی ماجرا در این است که برخی از همان افرادی که اصرار بر مذاکره و توافق هسته ای با آمریکا داشتند، اکنون می‌گویند چرا ایران با وجود خروج آمریکا و بدعهدی اروپا در برجام باقی مانده است؟!

هم اصرار بر توافق آنها مشکوک بود و هم اصرار بر خروج ایران از برجام آنها شک برانگیز است.

به نظر می‌رسد که نظام اسلامی نیز فعلا اعتقادی به خروج از برجام ندارد، اما این تصمیم نمی‌تواند دائمی باشد و بستگی به شرایطی خواهد داشت که در آینده روشن خواهد شد.

منبع: سیاست روز