فارس نوشت: چهاردهم شهریور 1392 بود که حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران مسئولیت مذاکرات هسته‌ای با طرف‌های خارجی را که پیش از این به عهده دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بود، به وزارت امور خارجه به ریاست محمدجواد ظریف وزیر خارجه محول کرد.البته ظریف در دوران ریاست حسن روحانی بر شورای عالی امنیت ملی نیز در ترکیب تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران حضور داشت.

به فاصله حدود دو هفته بعد یعنی در اول مهر ماه محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی وقت اتحادیه اروپا در حاشیه شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد دیدار و توافق کردند که وزرای امور خارجه ایران و 1+5 در نیویورک دیدار و نشست بعدی ایران و 1+5 در نیمه اکتبر در ژنو برگزار شود.

پس از آن مذاکرات وزرای خارجه ایران و گروه 1+5 بامداد جمعه پنجم مهرماه به وقت تهران در نیویورک برگزار و توافق شد که شهر ژنو روزهای 23 و 24 مهرماه (15 و 16 اکتبر) میزبان این مذاکرات باشد و در نهایت مقر اروپایی سازمان ملل در ژنو روزهای 23 و 24 مهر ماه میزبان نشست ژنو یک بود و پس از آن هم نشست‌های ژنو دو و سه برگزار و در سومین دور این گفت‌وگوها در ساعت سه بامداد روز یکشنبه سوم آذر ماه 1392 (24 نوامبر 2013) آن هم بعد از پنج روز مذاکره نفس گیر توافق ژنو با عنوان برنامه اقدام مشترک Joint Plan of Action حاصل شد و ظریف در نشستی خبری در پایان این توافق، آمادگی ایران را برای گفت‌وگو درباره گام پایانی توافقنامه ژنو اعلام کرد.

در نهایت این توافقنامه 30 دی ماه وارد مرحله اجرا شد و از آن پس گفت‌وگوها درباره راه‌حل جامع هسته‌ای آغاز و تیر 1394 در نهایت به برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) یا همان توافق در شهر وین انجامید؛ توافقی که «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا هجدهم اردیبهشت سال گذشته از آن خارج شد.

در همان زمان یعنی در 18 شهریور ماه 1392 محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در پایان نخستین سفرش به عراق پس از تصدی این سمت و در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس درباره محول شدن مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای به وزارت امور خارجه و اینکه آیا تیم مزبور را مشخص کرده‌اید؟ گفته بود: تیم مذاکره کننده مجموعه‌ای از همکاران وزارت امور خارجه و دوستان تخصصی دستگاه‌های ذیربط است که بر اساس پایبندی به رویکرد دولت تدبیر و امید در روابط بین‌الملل و داشتن نگاه کارشناسی به موضوع هسته‌ای انتخاب می‌شوند.

رئیس دستگاه دیپلماسی توضیح داد: برای این کار ما از دوستانی که در دو تیم قبلی یعنی زمان روحانی و تیم دولت نهم و دهم مسئول مذاکره بودند استفاده خواهیم کرد و هم از افراد جدیدی که از دستگاه‌های مختلف و از وزارت خارجه توانمندی پیگیری مذاکره را داشته باشند و بتوانند نقش سازنده‌ای برای پیشبرد اهداف مذاکره که حراست از دستاوردهای هسته‌ای دانشمندان ایران و حفظ حقوق مردم در حوزه هسته‌ای و رفع نگرانی‌های جامعه بین‌الملل است ایفا کنند.

وی با بیان اینکه از کسانی که با این رویکرد آمادگی همکاری دارند، افرادی که تخصص کافی داشته باشند را انتخاب می‌کنیم، ‌یادآور شد: برخی از این دوستان انتخاب شده‌اند و برخی باید از سوی دستگاه‌های دیگر معرفی شوند و منتظریم تا با معرفی این افراد تیم منسجم را تشکیل داده و مذاکرات را شروع کنیم. 

پس از چندی ترکیب تیم مذاکره کننده اعلام و در ترکیب تیم مذکور در اوایل مذاکرات علاوه بر محمدجواد ظریف که ریاست هیات ایرانی را برعهده داشت، «سیدعباس عراقچی» معاون وقت امور حقوقی و بین‌المللی، «مجید تخت‌روانچی» معاون اروپا و آمریکا، «حمید بعیدی‌نژاد» مدیرکل سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه، «غلامحسین محمدنیا» مشاور وزیر خارجه، «محمد امیری» مدیرکل امور پادمان‌های سازمان انرژی اتمی و «پژمان رحیمیان» مدیر کل حوزه ریاست سازمان انرژی اتمی اعضای تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران حضور داشتند. (البته امیری و رحیمیان به عنوان نمایندگان سازمان انرژی اتمی در مذاکرات بودند).اسحاق آل حبیب مدیرکل وزارتی آن دوران هم در این دور از مذاکرات حضور داشت.

یک تیم از مشاوران حقوقی از جمله امیرحسین زمانی‌نیا و جمشید ممتاز نیز در تعدادی از دوره‌ها تیم مذاکره کننده ایرانی را همراهی می‌کردند.  علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان نیز از مذاکرات مونترو (اسفند 1393) و حسین فریدون دستیار ویژه رئیس جمهور نیز از مذاکرات لوزان (اسفند 93 و فروردین 94) به این ترکیب پیوستند.

                                         (بازگشت هیات مذاکره کننده بعد از توافق وین)

هیاتی که اولین دور مذاکرات را آغاز کردند هر کدام این روزها در سمت‌ها و منصب‌های مختلفی مشغول به فعالیتند.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کماکان در سمت خود - سکانداری دستگاه دیپلماسی - مشغول به فعالیت است. البته ظریف در ساعات پایانی دوشنبه شش بهمن ماه 1397 استعفا داد و پس از 30 ساعت و بعد از آنکه رئیس جمهور با استعفایش موافقت نکرد، مجددا به میدان مشق بازگشت.

*عراقچی در تهران

سید عباس عراقچی هم که در دوران مذاکرات هسته‌ای از مذاکره کنندگان ارشد و به قولی دست راست ظریف بود و در آن دوران عهده‌دار معاونت امور حقوقی و بین‌المللی بود بعد از تغییر ساختار وزارت خارجه در اواخر دی ماه 1396 به عنوان معاون سیاسی منصوب شد. معاونتی که از تجمیع سه معاونت منطقه‌ای (معاونت اروپا و آمریکا، معاونت عربی و آفریقا و معاونت آسیا و اقیانوسیه) متولد شد.

*روانچی به نیویورک می‌رود

مجید تخت‌روانچی مرد آرام مذاکرات، در این دوران دو سمت را تجربه کرد. او که در کوران مذاکرات هسته‌ای معاونت اروپا و آمریکا را عهده‌دار بود در آبان ماه 1396 و قبل از اعلام تغییر ساختار جدید وزارت خارجه به ریاست جمهوری رفت و معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور شد. او اکنون مسافر نیویورک است و قرار است به زودی به جای «غلامعلی خوشرو» به عنوان سفیر و نماینده دائم ایران در دفتر سازمان ملل در نیویورک مشغول به فعالیت شود.

*بعیدی‌نژاد سفیر ایران در لندن

حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه که ریاست هیات کارشناسی ایران در مذاکرات با 1+5  را برعهده داشت نیز بعد از آنکه قرار شد روابط دیپلماتیک ایران و انگلیس مجددا به شکل سابقش بازگردد، به عنوان اولین سفیر ایران در لندن پس از قطع روابط دیپلماتیک، منصوب شد و 15 شهریور ماه 1395 نیز به عنوان اولین سفیر ایران در انگلیس پس از پنج سال قطع و کاهش روابط بین تهران و لندن، استوارنامه خود را تقدیم وزیر خارجه وقت این کشور کرد. او در حال حاضر در این سفارتخانه مشغول به فعالیت است. بعیدی‌نژاد در دوران تصدی سفارت حضور گسترده و فعالی در فضای مجازی از جمله توئیتر و اینستاگرام دارد و در عرصه دیپلماسی عمومی فعال است.

زمینه تخصصی بعیدی‌نژاد خلع سلاح و امنیت بین‌المللی است و از سال 1992 تاکنون در بسیاری از مذاکرات و کنفرانس خلع سلاح شامل اجلاس‌ها و نشست‌های کشورهای عضو معاهده منع گسترش سلاح های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) شرکت کرده است. او در جلسات متعدد خلع سلاح و امنیت بین المللی به عنوان نماینده ایران حضور داشته و ریاست برخی از این جلسات و و نشست های بین‌المللی را بر عهده داشته است. 

*محمدنیا از تیرانا به تهران بازگشت

«غلامحسین محمدنیا» عضو دیگر تیم مذاکره کننده که در آن دوران مشاور وزیر خارجه نیز بود پس از آنکه به عنوان سفیر ایران در آلبانی منصوب و مهرماه 1395 استوارنامه خود را تقدیم رئیس جمهوری وقت آلبانی کرد در دی ماه 1397 در پی توطئه‌‌چینی‌های صهیونیست‌ها و منافقین و با ادعای نقض دیپلماتیک از سوی تیرانا به تهران بازگشت.

محمدنیا در این باره به ایرنا گفته بود که این اقدام آلبانی در اخراج دو دیپلمات ایرانی سناریویی آمریکایی- صهیونیستی بوده و برای لطمه زدن به رابطه ایران و اروپا است و افزود: «نقض عرف و قواعد دیپلماتیک، به شکل قاطعانه از سوی جمهوری اسلامی ایران و بنده رد می شود. این اتهام نه تنها ادعای کذب بوده بلکه اتهامی کودکانه است. دولت آلبانی می‌داند که فعالیت‌های سفارت ایران تنها در ارتباط با این کشور بوده است. دولت آلبانی یک مورد را نمی‌تواند اعلام کند که سفیر ایران از چارچوب اقدامات مصوب و عرف دیپلماتیک خارج شده است.»

*امیری بازنشسته شد

محمد امیری مدیرکل امور پادمان‌های سازمان انرژی اتمی که به عنوان نماینده سازمان انرژی اتمی در مذاکرات حضور داشت، شهریور 1393 و پس از 30 سال خدمت و فعالیت در زمینه مدیریت پروژه‌های یو سی اف اصفهان و آب سنگین اراک، مدیرکل پادمان نطنز، مدیرکل امور پادمان‌، مدیرکل امور ایمنی بازنشسته شد.

* رضا نجفی

رضا نجفی سفیر و نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز که در آن دوران در مذاکرات حضور داشت، پس از پایان ماموریتش در خرداد 1397 به تهران بازگشت و در حال حاضر مدیرکل صلح و امنیت بین‌المللی وزارت امور خارجه است.

* اسحاق آل‌حبیب در نیویورک

البته «اسحاق آل حبیب» مدیرکل وزارتی هم که در این دور از مذاکرات حضور داشت، به عنوان سفیر و معاون نمایندگی ایران در سازمان ملل به نیویورک رفت و در حال حاضر در آنجا مشغول به فعالیت است.

گفتنی است در طول مذاکرات به تدریج اعضای دیگری به تیم مذاکراتی و هیات کارشناسی نیز افزوده شدند.

*بقایی هامانه به ژنو رفت

در همین خصوص «اسماعیل بقایی هامانه» که بعد از حمید بعیدی‌نژاد عهده‌دار ریاست هیات کارشناسی در مذاکرات شد، در حال حاضر به عنوان سفیر و نماینده ایران در مقر اروپایی سازمان ملل در شهر ژنو مشغول به فعالیت است.اسماعیل بقایی هامانه پیش از این، عضو تیم مذاکره کننده مذاکرات هسته‌ای کشورمان با ۱+۵ و پس از آن، دبیر ستاد اجرای برجام در وزارت امور خارجه بود. بقایی همچنین سابقه فعالیت در دفتر نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در نیویورک و تجربه عضویت و ریاست کمیته حقوقی (کمیته ششم) مجمع عمومی سازمان ملل را نیز در کارنامه حرفه‌ای خود دارد. او تیر  ماه 1397 به پیشنهاد وزیر خارجه و تائید رئیس‌جمهور، به‌ عنوان نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد دفتر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو تعیین شد.

*بهزاد صابری

بهزاد صابری نیز دیگر از اعضای تیم مذاکره کننده کشورمان نیز که قبل از این دستیار عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه بود، به عنوان مشاور وزیر امور خارجه منصوب شده است. صابری پیش از این عضو نمایندگی دائم کشورمان نزد دفتر سازمان ملل متحد در وین و سرپرست اداره دعاوی و حقوق بین‌الملل خصوصی در وزارت امور خارجه بوده است.

*سادات میدانی

«سیدحسین سادات میدانی» یکی دیگر از اعضای تیم مذاکره کننده هسته‌ای که در تیم حقوقی جمهوری اسلامی ایران در پرونده شکایت ایران از آمریکا در دیوان لاهه نیز حضور داشته، به عنوان رئیس دبیرخانه ستاد پیگیری اجرای برجام در معاونت سیاسی وزارت امور خارجه و جانشین اسماعیل بقایی شد.

علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان هم در که در سمت‌های خود مشغول به فعالیت هستند.

«پژمان رحیمیان» از دیگر اعضای تیم هسته‌ای، هم تیر ماه 1395 از سوی صالحی به عنوان مدیرعامل شرکت تولید مواد اولیه و سوخت هسته ای ایران و معاون این سازمان منصوب شد.