دوستی برگه وکالت نامه آماده امضایی در دست داشت و برای فهم آن از من کمک خواست، مجموعه ای از لغات و اصطلاحات خاص پشت سر هم قطار شده بود به شکلی که مفاهیم آن برای یک کارشناس ارشد در رشته های علوم انسانی هم روشن نبود، جملاتی که مال و گاهی آبروی یک فرد در گروی صحت و فهم آنهاست. معلوم نیست چند نفر تعابیری مثل "بقدر الحصه"، "عقد صلح"، "کلا یا جزئا مفروزا یا مشاعا"، "حق اثبات کافه غبون و خیارات خصوصا خیار غبن فاحش"، "اخذ ثمن" و... را می دانند و حتی اگر معنی لغوی را بدانند عواقب و آثار ناشی از آنها را نیز می شناسند.

البته صحبت و نگارش به زبان تخصصی امر عجیبی نیست، پزشکان هم وقتی شرحی از بیماری می نویسند از زبان و اصطلاحات خاص خود استفاده می کنند اما تفاوت مهم آنجاست که بیمار قرار نیست بخشی از روند درمان باشد. پزشک برای همکار خود یا دیگر اعضای تیم درمان می نویسد، آنجایی که بیمار امضا می کند، رضایت نامه با آگاهی از دو سوی عواقب عدم یا انجام مداخله پزشکی است، اگر قرار است جراحی صورت گیرد دانستن نوع ابزار و روش کار اهمیت و موضوعیتی ندارد، اگر هم تخلفی از روش های درمان استاندارد یا حتی داروی تجویز شده ثابت شود، پزشک و جراح مسئول جبران خسارات وارده خواهد بود ولی در برگه های حقوقی هر کلمه و اصطلاحی می تواند در سرنوشت یک پرونده یا یک دعوای مالی تاثیرگذار باشد، کسی هم مسئولیت خسارات را به جز امضا کننده برعهده نمی گیرد، لاجرم اطلاع دقیق از محتوای سندی که امضا می شود ضروری و لازم است.

برای مثال تفاوت و ویژگی های صلح نامه و هبه نامه یا سایر عقود برای عامه مردم روشن نیست امری که خود می تواند از جمله دلایل حجم گسترده اختلافات حقوقی و ورود سیل آسای پرونده ها به دستگاه قضایی باشد. در یک مورد، فرد کارچاق کنی با اغوای نماینده گروهی از وراث، برگه ای را به امضا می رساند که طی آن با شروع اولین اقدام (مثلا پست کردن یک نامه!) 45 درصد از سهم زمین دهها وارث به این شخص صلح شده است، صلحی که در آن امضا کننده خیار غبن فاحش و احفش را هم از خود سلب کرده است بدون آن که سر سوزنی از معانی هیچ یک از این اصطلاحات اطلاع داشته باشد، نتیجه بروز اختلاف، دشمنی و تشکیل چندین پرونده کیفری و حقوقی می شود، شکایاتی که باز هم به علت مشکلات مشابه همچنان می زایند و زیاد می شوند.

اولین قدم در راه حذف یا کاستن از حجم اشتباهات و کم کردن زمینه اختلافات تبدیل لغات به زبان ساده و قابل فهم مردم است، مثلا چرا کلمه "خیار" نباید به "اختیار" تبدیل شود؟ چرا "کافه" به "تمامی" ترجمه نمی شود؟ این ترجمه ها نه صرفا از جهت نگاه و وظیفه فرهنگستان زبان فارسی برای زنده نگاه داشتن زبان، بلکه تبدیل متنی پیچیده و البته بسیار مهم به کلماتی روشن تر و قابل درک تر است.

علاوه بر مشکل کلمات سنگین و اصطلاحات غریب، گویی توضیح ندادن محتوای وکالت نامه ها و قراردادها به امری عادی و عرفی تبدیل شده و کمتر کسی در دفاتر اسناد رسمی با صف شلوغ مراجعان انتظار دارد (شاید اصلا چنین حقی به رسمیت شناخته نمی شود) تا مسئول دفتر محتوای متن حقوقی را جزء به جزء توضیح دهد یا مردمی که قراردادی را بین خود می نویسند با پرداخت مبلغی از یک مشاور حقوقی بخواهند مفاد قرارداد را برای آنها توضیح دهد. شاید جایی که ما خجالت می کشیم از یک فروشنده بخواهیم تا شماره رمز کارت را خودمان وارد کنیم، تقاضای توضیح جزئیات دهها اصطلاح پیچیده، امری خارج از تصور باشد.

از معاونت پیش گیری از جرم قوه قضائیه انتظار می رود تا با اولویت قرادادهایی که بیشترین استفاده را بین مردم دارند مثل وکالت فروش یا انواع عقود جاری، نسبت به بازنویسی متون و تبدیل کلمات اقدام نموده و توضیح متن های حقوقی را توسط مشاوران و دفترداران الزام نماید. ضمن این که اگر برخی عقود که گستره و عواقب وسیعی دارند مثل عقد صلح صرفا در دفاتر اسناد رسمی و پس از توضیح و قبول طرفین رسمیت پیدا کند به گونه ای که هر گونه امضای دستی و غیررسمی آن فاقد ارزش باشد (شبیه به نوشتن چک روی کاغذ عادی) امری پیشگیرانه با کمترین هزینه خواهد بود.