سیل به معنی طغیان کردن آب، زیر آب رفتن گستره‌ای از زمین وطوفانی شدن است، در خلال یا پس از یک بارندگی شدید، مقدار دبی رودخانه به سرعت افزایش یافته و در نتیجه آب از بستر عادی خود سر ریز و دشت سیلابی و مناطق اطراف را دربر می‌گیرد. با بررسی دشت سیلابی قدیمی و آبرفت‌های آن، شاید بتوان با درجه‌ای از تقریب احتمال وقوع و بزرگی سیل‌های آتی منطقه را مشخص کرد.

به گزارش ایسنا، اصولاً بزرگی سیل‌ها و تکرار آن‌ها در طول زمان تابع شدت بارندگی، نفوذپذیری زمین و وضع توپوگرافی منطقه است البته امروزه به دلیل دخالت‌های بی‌رویه در بسیاری نقاط که قبلاً سیل نمی‌آمده، طغیان‌های بزرگی مشاهده می‌شود.

"محمدمهدی زاهدی" نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی در جلسه روز گذشته شورای هماهنگی مدیریت بحران استان نیز هشدار جدی درباره وضعیت شهر کرمان داد و اظهار کرد: وضعیت شهر کرمان در مواجهه با بارندگی‌های زیاد و احتمال وقوع سیلاب را باید به صورت جدی مورد بررسی قرار دهیم، زیرا اگر بحرانی در این خصوص در شهر کرمان اتفاق بیفتد خسارات زیادی را به مردم تحمیل خواهد کرد لذا باید جلسه اضطراری در این خصوص تشکیل شود.

حال ایسنا به دنبال وضعیت خطر پذیری شهر کرمان رفته است؛

 

مسیر سیل شهر کرمان از شرق به غرب است

"محمدعلی گلاب‌زاده" رییس مرکز کرمان‌شناسی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به سیل‌های اخیر در شهرهای کشور، گفت: هرچند که میزان بارندگی در شهر کرمان کم است، اما اگر بارانهای بهاری شدیدی ببارد زمینه برای سیلابی شدن شهر و روستاهای اطراف شهر کرمان بسیار مساعد خواهد بود.

وی به تاریخچه سیل در شهر کرمان اشاره کرد و ادامه داد: در 700 سال پیش در دوران قراختائیان، سد هلاکو(در 16 کلیومتری شمال شهر کرمان و در منطقه سیدی شهرستان کرمان) ساخته می‌شود که ساخت این سد نشاندهنده این موضوع است که کرمان همواره در معرض سیل و آسیب‌های طبیعی از این دست بوده است.

رییس مرکز کرمان‌شناسی از مهیب‌ترین سیلی که تاکنون در شهر کرمان رخ داده سخن به میان آورد و اظهار کرد: در سال حدود 1310 سیلی در کرمان به‌وقوع می‌پیوندد که در چله خانه شاه نعمت‌الله ولی واقع در بخش ماهان همچنان آثار تخریبی آن سیل وجود دارد به‌طوری‌که تا حدود یک متری این چله خانه آسیب دیده است همچنین در کرمان نیز خساراتی وارد کرده است و تقریبا شدیدترین سیلی است که در تاریخ کرمان از آن یاد می‌شود.

وی به تبیین مسیر سیل‌های کرمان پرداخت و عنوان کرد: بیشترین تهدید سیل‌ در شهر کرمان مربوط به ارتفاعات کوه‌های صاحب‌الزمان و تندروستون است و به همین این دلیل سیل بند هلاکو در این منطقه در آن زمان ساخته شده، ضمن آنکه باید مدنظر داشت بارندگی در این منطقه زیاد بوده است.

گلاب‌زاده ادامه داد: در کنار تخت دریا قلی بیگ(عمارتی است که در جنوب شرقی شهر کرمان و در زاویه جنوبی کوه قلعه دختر قرار دارد) درپاچه‌ای در حدود 200 سال قبل(اواخر دوران قاجاریه) وجود داشته که این دریاچه بسیار وسیع و پرآب بوده است که مسابقات قایق سواری و قایق‌رانی در آن انجام می‌شده و حتی ژنرال سرپرسی سایکس، در سفرنامه خود از وجود چنین دراچه ای یاد می‌کند.

وی با تاکید برآنکه همواره سیل در کرمان وجود داشته است، اظهار کرد: سیل همیشه از شرق شهر کرمان به سمت غرب جاری می‌شده است.

 

هفت‌باغ علوی یکی دیگر از مسیرهای سیل شهر کرمان

رییس مرکز کرمان‌شناسی در ادامه به خطر سیل در منطقه هفت‌باغ علوی اشاره کرد و به خبرنگار ایسنا گفت: با توجه به ارتفاعات کوه های هزار و جوپار و همچنین رودخانه‌هایی که در این بخش جاری بوده از یک سو و از سوی دیگر ساخت و ساز و راه‌های احداث شده، این منطقه نیز یک منطقه سیل خیز و خطرآفرین به نظر می رسد.

وی تصریح کرد: اگر بارندگی‌ها در شهر کرمان به اندازه شهرهای گلستان، آق‌قلاء و ... باشد، همه شهر کرمان منطقه سیل می‌شود اما مسیر سیل با توجه به سابقه تاریخی در شهر کرمان از دو مسیر فوق‌الذکر خواهد بود.
 

سیل از سمت ده‌بالا سرآسیاب می‌آید

دکتر "مریم فدایی‌قطبی" رییس دانشکده هنر، معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان نیز در خصوص خطر سیل در شهر کرمان به ایسنا گفت: سیل شهر کرمان بیشتر از منطقه ده‌بالا سرآسیاب تهدید می‌شود.

این دکتری شهرسازی ادامه داد: با توجه به ساخت و سازها و توسعه شهر کرمان، متاسفانه شاهد هستیم که بندی که در گذشته در این منطقه برای جلوگیری از ورود سیل به داخل شهر احداث شده بود، تخریب و روی آن خانه احداث شده است.

این دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان با بیان این مطلب که در صورت وقوع، سیل محله سرآسیاب شهر کرمان را به‌طور جدی تهدید می‌کند، اظهار کرد: آبی که از منطقه ده‌بالا می‌آید وارد شهر و از میدان بیرم‌آباد گذشته و از جلوی گنبد جبلیه به سمت دشت زرند حرکت می‌کند، لذا در صورت وقوع چنین سیلاب احتمالی، خانه‌های خیابان سیدی دچار آبگرفتی جدی خواهند شد.

فدایی قطبی اضافه کرد: هرچند حوضچه‌هایی در این منطقه از شهر کرمان تعبیه تا آب‌های ناشی از سیل در آنها جمع‌آوری شود اما این حوضچه‌های تخلیه جلوی شدت سیل را آنچنان که باید نخواهد گرفت.
 

شهر کرمان در دفع آب‌های سطحی مشکل دار

این دکترای شهرسازی به معضلات ناشی از بارندگی در داخل شهر کرمان اشاره کرد و افزود: وضعیت شهری کرمان نشان می دهد به جز مناطق ذکر شده، بقیه شهر کرمان چندان دچار سیل ناشی ازاتفاقات بیرونی نمی‌شود اما خود شهر کرمان دچار آب‌گرفتگی در صورت بارندگی های شدید خواهد شد و باید مدنظر داشت که جهت (شیب) شهر کرمان از جنوب غرب به سمت شمال شرق است.

وی ادامه داد: اگر بارندگی‌های شدیدی در شهر کرمان به‌وقوع بپیوندد و با توجه به شیب شهر کرمان خیابان‌های ناصریه، میرزارضا و فیروزآباد را متاثر خواهد کرد؛ که زیرساخت‌های مشخصی برای آنها وجود دارد.

فدایی‌قطبی با تاکید برآنکه شهر کرمان در دفع آب‌های سطحی مشکل دارد، اظهار کرد: وقتی بارندگی شدید در شهر کرمان رخ دهد، آب در سطح معابر باقی‌ماند لذا ممکن است که جاری شود، به‌طورمثال در چهارراه فیروزه یا چهارراه احمدی با آنکه حوضچه تخلیه در آنجا دارد اما جوابگوی دفع آب های سطحی نخواهد بود.

وی مطرح کرد: خطری که روزهای اخیر در شهرهای شیراز یا سایر شهرهای ایران که دچار سیل شدند و شاهد حرکت آب با شدت زیاد در آنها بودیم را شهر کرمان تهدید نمی کند.

رییس دانشکده هنر، معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان به ایسنا گفت: خانه‌هایی که در مسیر هفت‌باغ‌علوی ساخته شده‌اند، به علت اینکه در دامنه کوه قرار دارند، اگر باران شدیدی را در آن منطقه داشته باشیم، در معرض خطر سیل جدی قرار دارند و متسفانه هیچ تمهیداتی نیز برای کاهش شدت سیل در این منطقه اتخاذ نشده است.

وی با بیان این مطلب که اطراف شهر کرمان ضعف‌های بسیار گسترده‌ای در حوزه مقابله با سیل را دارد، افزود: طرح توسعه ماهان روی مسیل ماهان قرار گرفته و مسیل آن اکنون به جاده تبدیل شده، همچنین در منطقه کوهپایه نیز به علت ویلاسازی‌های زیادی که در بستر رودخانه کوهپایه ساخته شده، می توانند از مناطق سیل خیز اطراف شهر کرمان باشند.

این دکترای شهرسازی ادامه داد: قسمت‌های جدیدی که به شهر جوپار اضافه شده در برابر سیل خیلی خطر دارد (بافت قدیم جوپار هیچ مشکلی ندارد) و تاکید می‌کنم هفت‌باغ‌علوی نیز بدون هیچ تمهیدی در دامنه کوه ساخته شده است.

وی با تبیین نکات ایمنی در زمان سیل پرداخت و در ادامه اظهار کرد: تجربه نشان داده که آب در خانه‌ها فقط از درب وارد می‌شود، پس بهتر است که شهرداری کیسه‌های شنی در سطح شهر قرار داده تا خانه‌هایی که پایین‌تر از سطح معابر است، مردم با این کیسه‌های شنی که در درب وردی خانه‌های خود قرار می‌دهند از ورود سیل به داخل خانه شان جلوگیری کنند. قابل ذکر است که کیسه‌های شنی در همه جای دنیا راحت‌ترین راه برای جلوگیری از ورود سیل به منازل و حتی مناطق است.

 

شرق و جنوب‌شرقی شهر کرمان مناطق حادثه خیز شهر هستن

"مهران عالم‌زاده" شهردار کرمان نیز در رابطه با میزان تهدید خطر سیل در کرمان به ایسنا می‌گوید: حدود چهار نقطه بحران در شرق و جنوب‌شرقی شهر کرمان داریم که این مناطق نیز شناسایی شده‌اند و نیاز دارند که حتما سیل بند در آنجا اجرا شود که این اقدام از عهده شهرداری کرمان به تنهایی برنمی‌آید.

وی با اشاره به بارندگی‌های کمتر از نرمال در شهر کرمان و با بیان این مطلب که این موضوع در ستاد بحران استان مطرح شد، عنوان کرد: امیدواریم که دستگاه‌های مربوطه و صاحب‌نظران به کمک شهرداری بیایند تا بتوانیم شهر کرمان را در حوزه سیلاب ایمن کنیم.

شهردار کرمان با بیان این مطلب که آبگرفتگی معابر شهرداری همانند هرساله به تنهایی می‌تواند انجام دهد، اظهار کرد: امیدواریم هر چه سریعتر تصمیمات لازم اتخاذ شود زیرا اگر بارندگی‌ها شدید باشد منطقه شرق و جنوب شرق شهر کرمان قطعا دچار آسیب خواهد شد.

این مقام مسئول بیان کرد: اگر بارندگی شدید باعث آبگرفتگی و احتمال ورود آب به خانه‌ها باشد، ابتدا و انتهای کوچه‌ها را مسدود می‌کنیم تا آب وارد کوچه و در نهایت خانه‌های مردم نشود.

عالم‌زاده با تاکید برآنکه نگران آبگرفتگی در شهر کرمان نیستیم، بلکه نگران آبی هستیم که از اطراف وارد شهر می‌شود، عنوان کرد: با توجه به اینکه در گذشته مسیل‌های کرمان از بین رفته، می تواند بارندگی های شدید در شهر و اطراف کرمان، حادثه ساز برای شهر کرمان شود.

وی از تمهیدات شهرداری در زمان بارندگی‌های شدید سخن به میان آورد و بیان کرد: برای جلوگیری واقعه همچون شیراز خیابان‌ها و مسیرهایی که در زمان وقوع سیلاب خطر آفرین هستند، شناسایی تا در زمان وقوع سیل این مسیرها مسدود شوند.