اعمال ایام اعتکاف

گروه فرهنگی الف،   3971228108

ایّامُ البیض به روز‌های سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری گفته می‌شود و مهم‌ترین عمل در این سه روز، اعتکاف و روزه است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، اَیّامُ البیض به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری گفته می‌شود.اعمال اعتکاف شامل دعاها و نمازهایی است که در طول سه روزه اعتکاف توصیه شده است. نزد شیعیان، ایام البیض رجب و در مرتبه بعد شعبان و رمضان، از اهمیتی ویژه برخوردار است و مهم‌ترین عمل در این سه روز، اعتکاف و روزه است.

اعمال ایام اعتکاف

اعتکاف چیست؟

اعتکاف در لغت به معنای توقف در جایی است. اما تعریف اصطلاحی اعتکاف؛ امام خمینی (ره) در تعریف اعتکاف می‌فرمایند: "وَ هُوَ اللَّبَثُ فِی المَسجِدِ بِقَصدِ التَعّبُدِ بِهِ وَ لا یعتَبَرُ فِیه ضَمُّ قَصدِ عِبادَهٍ اُخری خارِجَهً عَنهُ وَ اِن کانَ هُو الاَحوِط؛ اعتکاف، ماندن در مسجد به نیت عبادت است و قصد عبادت دیگر، در آن معتبر نیست. اگر چه احتیاط مستحب، نیت عبادتی دیگر در کنار اصلِ ماندن است.

اعتکاف، محو خودخواهی در امواج بلند خداگرایی و خدمت به امت اسلامی است. اعتکاف، بیرون رفتن از خانه خویش و مصمم شدن بر حضور در خانه حضرت حق است. عبادت مستحبی، تقرب جویانه و داوطلبانه است که روزه روز سوم آن رنگ وجوب می گیرد. اعتکاف، گریز از لذت گرایی و مهار حس خودمحوری و برتری جویی و بازگشت از قبله دنیاگرایان به سمت و سوی قلب و قبله هستی است. خودسازی، محاسبه نفس، توبه و نیایش، نماز و تلاوت قرآن و استمداد از آستان قدس ربوبی از دیگر برکات اعتکاف است. اسلام، فکر جدایی از زندگی دنیا و گوشه نشینی و کناره گیری از مردم و به تعبیر دیگر رهبانیت را باطل و ناپسند اعلام کرد، اما اعتکاف را به عنوان فرصتی برای بازگشت به خویش و خدای خویش قرار داد، تا کسانی که از هیاهو و جنجال های زندگی مادی خسته می شوند، بتوانند چند صباحی با خدای خود خلوت کنند و جان و روح خود را با خالق هستی ارتباط دهند.

اعتکاف شرایطی را فراهم می‌کند تا انسان‌ها با توشه معنوی و اعتقادی راسخ و ایمان و امیدی بیشتر، به زندگی خود ادامه داده، خود را برای صحنه های خطر و جهاد در راه خدا آماده کنند، همیشه با یاد خدا تلاش کنند، خود را در محضر پروردگار ببینند، از نافرمانی او بپرهیزند و به سوی سعادت دنیا و آخرت گام بردارند.

اعمال ایام اعتکاف

اعتکاف در ادیان دیگر

کسی به درستی نمی‌داند که این عبادت، از چه زمانی آغاز و کیفیت اجزا و شرایط آن در بدو شکل گیری چه چیز‌هایی بوده است. با توجه به آیه ۱۲۵ سوره بقره، می‌توان نتیجه گرفت که اعتکاف عملی بوده که در شریعت ابراهیم از مناسک و عبادات الهی محسوب می‌شده؛ و پیروان ایشان به این عمل مبادرت می‌ورزیدند و لذا ابراهیم و اسماعیل (ع) از طرف خداوند موظف شده بودند تا محیط لازم را برای برپایی این مراسم مهیا کنند. واگذاری این مسئولیت خطیر به آنها، گواه بزرگی بر اهمیت عباداتی، چون حج، اعتکاف و نماز در پیشگاه خداوند است.

حضرت موسی (ع) با آنکه مسئولیت سنگین رهبری و هدایت امت را به دوش داشت، برای مدت زمانی آنان را ترک و برای خلوت با محبوب خویش به خلوتگاه کوه طور شتافت. او در پاسخ به پرسش خداوند که فرمود: چرا قوم خود را رها کردی و با عجله به سوی ما شتافتی؟ عرض کرد: پروردگارا! به سوی تو آمدم تا از من راضی شوی (طه:۸۳و۸۴). بیت المقدس از مکان‌هایی بود که همواره عده زیادی از انسان ها، برای اعتکاف در آن گرد هم می‌آمدند و به راز و نیاز با پروردگار خویش مشغول می‌شدند.

بزرگ این گروه، حضرت زکریا (ع) بود و از جمله کسانی که در امر اعتکاف سرپرستی می‌کرد حضرت مریم (ع) بود. قرآن در این باره می‌فرماید: وَ کَفّلَها زَکَریا کُلَّما دَخَلَ عَلَیها زَکَریا المِحرابَ وَجَدَ عِندَها رِزقاً؛ کفالت او (مریم) را زکریا بر عهده گرفت و هر زمان که به محل عبادت او می‌رفت برای او غذایی مهیا می‌دید (عمران:۳۷). از قرآن مجید (مریم:۱۶و ۱۷) استفاده می‌شود که حضرت مریم (ع) آنگاه که به افتخار ملاقات با فرشته الهی نائل آمد از مردم بریده بود و در خلوت به سر می‌برد. علامه طباطبائی می‌فرماید: گویا مقصود از دوری مریم از مردم، بریدن از آنان و روی آوردن به اعتکاف برای عبادت بوده است. طبق روایات اهل سنت، در دوران جاهلیت هم عملی به عنوان اعتکاف در میان مردم رایج بوده است و مردم به وسیله این عمل به خدای خود تقرب می‌جسته اند. اجداد پیامبر اسلام (ص) از پیروان دین حنیف به شمار می‌روند. اعتکاف در غار‌ها و بیابان‌ها و کوه ها، به عده‌ای از این حنفا نسبت داده شده است.

آنان در جا‌های خلوتی که از مردم دور بود به اعتکاف پرداخته و خود را در آن محبوس می‌کردند و جز برای نیاز‌های شدید و ضروری، از آن خارج نمی‌شدند و در آن اماکن به عبادت و تامل و تفکر در هستی پرداخته و در جستجوی راستی و حقیقت بودند. آن‌ها در آن اماکن خاموش و آرام مثل غار حراء، به عبادت مشغول می‌شدند. پیامبر (ص) نیز مانند اجداد خود بر دین حنیف یعنی دین حضرت ابراهیم (ع) بود و عبادات متداول آن دین و از جمله اعتکاف را برپا می‌داشت. قبل از بعثت حضرت محمد (ص) نیز غار حراء محل عبادت و راز و نیاز بود، حضرت رسول اکرم (ص) نیز به اعتکاف در آن مکان مشغول می‌شدند و در اندیشه سرنوشت بشریت فرو می‌رفتند.

ارکان اعتکاف

ارکان عبادت یعنی اجزایی که اگر عمداً یا سهوا ترک شوند، آن عبادت باطل می‌شود. اعتکاف نیز ارکانی دارد که عبارت اند از: ۱) نیت، ۲) توقف در مسجد جامع شهر یا مساجد چهار گانه معروف، ۳) کمتر از سه روز نبودن اعتکاف، ۴) روزه دار بودن معتکف در ایام اعتکاف

زمان اعتکاف
اعتکاف در هر زمانی که انسان بتواند حداقل سه روز در مسجد بماند صحیح است، و بهترین زمان برای آن، ماه مبارک رمضان و مخصوصاً در دهه آخر آن ماه است.

نیت اعتکاف
اعتکاف همانند سایر عبادات، باید با نیت و قصد قربت باشد و هر گونه ریا و خود نمایی و قصد غیر الهی آن را باطل می‌کند. در نیت اعتکاف، قصد وجه شرط نیست، یعنی لازم نیست قصد کند که اعتکاف واجب است یا مستحب؛ زمان نیت اعتکاف، وقت شروع اعتکاف است که شروع طلوع فجر است و با استمرار نیت اول شب هم مانعی ندارد. اعتکاف را می‌توان به سه صورت به جای آورد. ۱) برای خود، ۲) به نیابت از مردگان ۳) به نیابت از زندگان. اگر اعتکاف را به نیابت از کسی که از دنیا رفته به جای آورد، در این صورت اعتکاف را تنها به نیابت از یک نفر می‌توان انجام داد، ولی اگر مقصود اهدای ثواب باشد می‌توان ثواب اعتکاف را به چند نفر، زنده یا مرده هدیه کرد.

در مورد نیابت از شخص زنده، در میان فقها اختلاف نظر وجود دارد. بسیاری از فقها در درستی چنین اعتکافی، تردید کرده اند. در این صورت هرگاه نایب، اعتکاف را به قصد رجا، یعنی امید به مطلوب بودن عمل نزد خدا، نه به عنوان عبادتی حتمی انجام دهد، مانعی ندارد.

اعمال ایام اعتکاف

شرایط اعتکاف

در صحت اعتکاف علاوه بر شرایط عامه تکلیف (ایمان، عقل و قدرت)، اموری شرط است:الف) قصد قربت، ب) روزه، ج) سه روز روزه دار بودن، د) وقوف در چهار مسجد: مسجد الحرام، مسجد النبی «ص»، مسجد جامع کوفه و مسجد بصره. ولی به قصد رجاء (به امید پاداش) می‌توان در مسجد جامع هر شهر معتکف شد. ه) اجازه شوهر و اجازه پدر و مادر و پیوستگی اعتکاف

محرمات اعتکاف

۱- پرداختن به امور جنسی به معنای وسیع آن که شامل هر نوع بهره برداری شهوانی است. ۲- بوییدن عطر و هر نوع بوی خوش و گیاهان معطر به قصد لذت بردن ۳- مجادله و مناقشه؛ حرمت جدال مربوط به اموری است که معتکف بخواهد فضل و برتری خود را به دیگران نشان دهد. ۴- محرمات روزه؛ در حال روزه یعنی از طلوع تا غروب خورشید که معتکف روزه می‌گیرد، باید از محرمات روزه نیز اجتناب کند. بعضی از فقها محرمات احرام را بر معتکف مستحب دانسته اند. ۵- خرید و فروش

اعمال اعتکاف

شب سیزدهم

خواندن دو رکعت نماز که در هر رکعت حمد، یس، تَبارَک المُلْک و توحید خوانده شود.

روز سیزدهم

اگر کسی قصد انجام اعمال اُمّ داوُد را دارد باید این روز را روزه بگیرد.

شب پانزدهم       

1- خواندن شش رکعت نماز به سه سلام به همان کیفیت شب سیزدهم.

2- غسل کردن

3- احیاء

4- زیارت امام حسین(ع)

5- خواندن سی رکعت نماز که در هر رکعت یک بار حمد و ده مرتبه سوره توحید

6- دوازده رکعت نماز که هر دو رکعت به یک سلام ختم می‌شود که در هر رکعت هر یک از سوره‌های حمد، توحید، فلق، ناس، آیه الکرسی و قَدْر چهار مرتبه قرائت شود. و بعد از سلام چهار مرتبه گفته شود: «اَللهُ اَللهُ رَبّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیّا»؛ و پس از اتمام نماز، اقامه کننده آن، هر حاجتی که دارد را از خداوند متعال درخواست کند. این نماز را سیّد بن طاووس از امام صادق علیه السلام روایت کرده است.

ولکن شیخ در مصباح ذکر کرده که داود بن سرحان از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده که ایشان فرمود در شب نیمه رجب دوازده رکعت نماز اقامه کنید که در هر رکعت حمد و سوره یکبار تلاوت شود و پس از اتمام نماز، سوره‌های حمد و معوذتین و سوره اخلاص و آیه الکرسی را چهار مرتبه تلاوت می‌کنید و سپس  ذکر «سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ» چهار مرتبه گفته شود . پس از آن ذکر «اَللهُ اَللهُ رَبّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئا وَ ما شاَّءَ اللهُ لا قُوَّهَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ» گفته شود.  انجام این عمل برای شب بیست و هفتم رجب نیز توصیه شده است.

روز پانزدهم      

1- غسل کردن

2- زیارت امام حسین(ع)

3- خواندن نماز سلمان

4- خواندن چهار رکعت نماز به دو سلام، و بعد از سلام گفته شود: " اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ کلِّ جَبّارٍ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُوْمِنینَ اَنْتَ کهْفی حینَ تُعْیینِی الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقی رَحْمَهً بی‌وَ قَدْ کنْتَ عَنْ خَلْقی غَنِیاً وَ لَوْ لارَحْمَتُک لَکنْتُ مِنَ الْهالِکینَ وَ اَنْتَ مُوَیدی بِالنَّصْرِ عَلی اَعْداَّئی وَ لَوْ لانَصْرُک اِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَهِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَکهِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَهِ فَاَوْلِیاَّوُهُ بِعِزِّهِ یتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوک نیرَ الْمَذَلَّهِ عَلی اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُک بِکینُونِیتِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ کبْرِیاَّئِک وَ اَسئَلُک بِکبْرِیاَّئِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِک وَ اَسئَلُک بِعِزَّتِک الَّتِی اسْتَوَیتَ بِها عَلی عَرْشِک فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِک فَهُمْ لَک مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیتِهِ."

5- انجام اعمال ام داود

عمل امّ داود که عمده اعمال این روز است و برای برآمدن حاجات و برطرف شدن غصه‌ها و دفع ظلم ظالمان موثّر است و کیفیت آن بنا بر آنچه در مصباح شیخ است آنست که وقتی که فردی بخواهد این عمل را بجا آورد، روز سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم را روزه بگیرد. و در روز پانزدهم نزدیک ظهر غسل کند و وقت زوال ظهر، نماز ظهر و عصر را بجا آورد در حالتی که رکوع و سجودشان را نیکو انجام دهد و در مکانی خلوت قرار بگیرد که چیزی او را مشغول نسازد و کسی با او سخن نگوید. وقتی نماز به اتمام رسید رو به قبله بنشیند و صد مرتبه سوره حمد، صد مرتبه سوره اخلاص، و ده مرتبه آیه الکرسی را قرائت کند. سپس سوره‌های انعام، بنی‌اسرائیل، کهف، لقمان، یس، صافّات، حَّم سجده، حَّمعَّسَّق، حَّم دخان، فتح، واقعه، مُلْک، نَّ وَ اِذَا السَّماَّءُ انْشَقَّتْ و تا آخر قرآن را قرائت کند و پس از اتمام در حالی که رو به قبله است دعای مربوطه را نجوا کند.

اعمال ایام اعتکاف

دیگر اعمال اعتکاف

الف) قرائت قرآن کریم

از دیگر اعمال اعتکاف، قرائت قرآن کریم است. درباره اهمیت تلاوت قرآن مجید پیامبر اکرم (ص) می‌گویند: «ای سلمان هنگامی که مومن قرآن تلاوت می‌کند، خداوند درهای رحمت را به سوی او می‌گشاید.» و به راستی که چیزی بعد از فراگیری علم در پیشگاه خداوند، محبوبتر از قرائت قرآن نیست و بزرگوارترین بندگان در پیشگاه خداوند بعد از پیامبر و علما، حاملان قرآن هستند.

در مراسم اعتکاف، به ویژه در اعمال ام داوود در ایام البیض، سفارش به خواندن سوره و آیات مخصوصی شده که از جمله آنها، صد مرتبه حمد و توحید، ده مرتبه آیهالکرسی، قرائت سوره های انعام، بنی اسرائیل، کهف، لقمان، یس، صافات، فصلت، شورا، دخان، فتح، واقعه، ملک، قلم و انشقاق تا آخر قرآن.

ب ) توبه و استغفار

آخرین عمل از اعمال اعتکاف که جا دارد به آن پرداخته شود، توبه و استغفار است. قرآن کریم می گوید: «یا اَیهّا الذّینَ آمَنُوا تُوبوُا اِلَی اللهِ توبَهً نَصوحاً»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید به سوی خدا توبه کنید، توبه ای که بعد از آن به گناه باز نگردید (تحریم8). «غافِرُ الذَنبِ وَ قابِلُ التَوبِ شَدیدُ العِقاب». (مومن:3) خداوند بخشاینده گناه و پذیرنده توبه و کیفر دهنده ای سخت است.

پیامبر خدا (ص) در این خصوص می‌فرماید: «ای مردم پیش از مردن توبه کنید و به سوی خدا بازگشت نمایید چنان بازگشتی که دیگر به سوی گناه برنگردید و پیشی بگیرید، اعمال صالح و اصلاح کنید بین خود و خدای خود را، تا سعادتمند شوید». اعتکاف فرصت مناسبی است برای بررسی و محاسبه نفس. «حاسَبُوا قَبلَ اَن تُحاسَبوا»؛ به حساب اعمالتان رسیدگی کنید قبل از آنکه، خداوند به آنها رسیدگی کند. جبران کژیها و نواقص با طلب مغفرت و توبه به درگاه خداوند، همان کاری است که لقمان حکیم به فرزندش سفارش می کند: «و هنگامی که گناهی از تو سر زد دنبال آن از خدای متعال طلب مغفرت بنما و اظهار پشیمانی کن و تصمیم بگیر که هرگز به آن گناه باز نگردی.»

ج)  نماز شب

نماز شب از برجسته ترین و با فضیلت ترین عبادات در اسلام است، در آیات و روایات تاکید فراوانی روی این عمل صورت گرفته تا آنجا که خداوند نماز شب را بر بنده محبوبش حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) واجب ساخته و چنین می فرماید: «قسمی از شب را به نماز بایست؛ خدای تو، دوست دارد که تو را به مقام محمد برساند» (اسراء 79).

yektanetتریبونخرید ارز دیجیتال از والکس

پربحث‌های هفته

  1. جنگ ترکیبی خودمان، علیه خودمان!

  2. کارگری انگشتر ۵۰ میلیاردی را به صاحبش بازگرداند

  3. فرآیند بازگشت مالکیت زمین به حوزه علمیه امام خمینی در حال انجام است

  4. جلاد، به پایان سلام کن!

  5. بهادری جهرمی: مبالغ جرایم رانندگی متناسب با تورم افزایش یافت

  6. تورم چه زمانی تک رقمی می‌شود؟

  7. نرخ تعرفه‌های خدمات بهداشتی درمانی ۱۴۰۳ اعلام شد/ نرخ رسمی ویزیت ۵۰% گران می‌شود!

  8. کلید تحقق شعار سال ۱۴۰۳

  9. بازداشت سومین عامل حمله تروریستی در مسکو

  10. فرامرز اصلانی درگذشت

  11. علی‌ ضیاء و افتادن در باتلاقِ ابتذال!

  12. آقایان رئیسی و اژه‌ای! آیا در پیشگاه خدای متعال و امام‌زمان (عج) پاسخی دارید؟

  13. انتقام از پوتین؟

  14. ائتلاف ایران، روسیه و چین تبدیل به کابوسی برای آمریکا می‌شود

  15. علم‌الهدی: امروز در کشور از آثار تحریم اقتصادی آمریکا مشکلی حس نمی‌کنیم

  16. سلبریتی‌ها چگونه با اعصاب مردم بازی می‌کنند؟

  17. رئیس سازمان برنامه و بودجه: تورم را وارد کانال ۲۰ درصد می کنیم/ تلاش برای رسیدن به رشد اقتصادی ۸ درصدی

  18. بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

  19. افزایش ١٧٠ درصدی حداقل حقوق کارگران در دولت سیزدهم

  20. خط و نشان حقوقی ایران برای کویت

  21. هشدار سخنگوی پلیس به رانندگان نوروزی؛ آمار تصادفات هولناک است!

  22. وزیر اقتصاد: در سال ۱۴۰۲ رکورد بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی واقعی در ۱۶ سال اخیر شکسته شد

  23. کولرهای گازی بلای جان صنعت برق

  24. منظور: تخصیص ارز کشور برای واردات خودرو به صرفه نیست

  25. رشد نقدینگی ۱۸ درصد کاهش یافت

آخرین عناوین