سفرهای منطقه‌ای اخیر وزارت خارجه نشان از این دارد که اولویت دیپلماسی ما تغییر کرده و ما در حال حاضر  منطقه را در اولویت خود قرار داده‌ایم و این مصادف شده با سفر کشورهای رقیب ما به منطقه، لذا منافع امنیت ملی ما اتخاذ می‌کند که موقعیت پیرامونی خود را شناسایی و سازماندهی کنیم و روابط خودمان را با این کشورها به صورت مستمر ادامه دهیم. متاسفانه بعد از ۵ سال متوجه این موضوع شدیم که باید روابط با کشورهای همسایه، مخصوصا کشورهایی که مرز خاکی با ایران را دارند مورد توجه بیشتری قرار دهیم تا کشورهای رقیب از این موضوع به نفع خود بهره‌برداری نکنند.

در سفرهای منطقه‌ای باید برنامه‌های مشخصی داشت تا هم امنیت ملی ما را تامین کرده و هم اهدافمان را محقق کند. تنها بسنده کردن به عقد قرارداد و تفاهم‌‌نامه که تنها جنبه‌های فرمالیته و شکلی دارد، راهکار صحیحی نیست؛ بلکه باید هدف و کار عملیاتی شود.

از یک طرف وضعیت وخیم برجام، خلف وعده اروپایی‌‌ها، متمرکز شدن آمریکا بر روی محیط پیرامونی ما و انگشت نشانه به سمت ایران و همچنین سرمایه‌گذاریشان در عراق و کردستان عراق، خروج آمریکا از سوریه و افغانستان موجب شده است تا دستگاه دیپلماسی به سمت کشورهای همسایه روی بیاورد. موضوعی که مطرح است که ما نباید صرفا در موضع انفعال حرکت کنیم به این علت که چون برجام نتیجه نداده و اروپا بدقولی کرده است ما به سمت کشورهای همسایه روی بیاوریم، البته این موضوع هم لازم است که دیدگاهمان در سیاست خارجی را تغییر دهیم و زمانی‌که با خلف وعده اروپایی‌ها مواجه می‌شویم به سمت کشورهای همسایه حرکت کنیم، اما نه به این دلیل که ما در سیاست‌هایمان شکست خورده‌ایم.

اساسا توسعه و تقویت روابط با کشورهای همسایه و محیط پیرامونی ما باید اولویت اصلی سیاست خارجی باشد و ما باید از این فرصت‌ها و تهدید‌ها به نفع خود استفاده کنیم، چراکه در چارچوب روابط ایران با کشورهای همسایه، محصول نهایی ملاحظات امنیت ملی است.

روابط ایران و عراق و همچنین روابط ایران با ترکیه از اهمیت راهبردی بسیاری برخوردار است و  مجموعه این روابط با معادله امنیتی-ملی می‌تواند فرصت‌های زیادی را به ایران بدهد تا مشکلات و نقاط ضعف خود را شناسایی کند، لذا نباید در این سفرها اعلام مواضع کرد و تنها به خاطر اختلافی که غرب و شرق دور داریم به سمت منطقه روی بیاوریم بلکه اهمیت ایران با محیط پیرامونی‌اش باید با خودش تعریف شود و به این رشد برسد که بتواند رویکردی انقلابی و مستقل از کشورهای دیگر را رقم بزند.

ما باید نگاه‌مان را به سمت کشورهای همسایه سوق دهیم، چراکه این نوع نگاه موجب می‌شود که سرمایه‌های ما پیوند عمیق و استراتژیکی با این کشورها پیدا کند و ما باید قبل از غربی‌ها بتوانیم این نوع روابط را مدیریت کنیم و باید نگاه مجموعه‌ای داشته باشیم تا بتوانیم مدیریت و دیپلماسی ساختارمندانه‌ای داشته باشیم و نوع نگاهمان را تغییر داده و صرفا از سر استیصال به این سمت نرویم و باید دیدگاهمان را به سمت کشورهای همسایه سوق دهیم.

 

*کارشناس مسایل سیاست خارجی