محمدعلی غفاری متخصص مغز و اعصاب در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: وقتی قابلمه داغ از روی اجاق برمی‌گردد، به طور ناخودآگاه دست خود را به سرعت می‌کشید؛ این پروسه به دلیل کنترل اختصاصی مغز بر روی شکستن زنجیره دستور‌های اتوماتیک است، جالب است بدانید که این پروسه می‌تواند در بازیابی خاطرات نیز رخ دهد؛ به این شکل که مغز از به یاد آوردن خاطراتی که بالقوه دردناک هستند جلوگیری می‌کند.
این متخصص مغز و اعصاب بیان کرد: درون مغز، خاطرات به شکل شبکه‌ای قرار می‌گیرند، به همین دلیل است که به یاد آوردن یک خاطره به طور ناخودآگاه و بدون تلاش فرد باعث بازیابی خاطرات دیگر نیز می‌شود؛ وقتی سعی می‌کنیم خاطره‌ای را به یاد آوریم، مغز خاطرات دیگری که مدنظر نیست را هم به یاد می‌آورد.
غفاری با اشاره به اینکه یادآوری خاطرات، شامل خاطرات درناک نیز می‌شود، گفت: زمانی که خاطرات یادآوری می‌شود، خاطرات دردناک در ذهن زنده می‌شوند اما انسان می‌تواند در برابر این پروسه به خوبی عمل کند؛ ناحیه‌ای در پیشانی می‌تواند فعالیت‌های هایپوکمپ (ناحیه مهم در حافظه) و بازیابی خاطرات را مهار کند.
وی با بیان اینکه برای بررسی اثر مهار کردن هیپوکمپ آزمایشی طراحی کردند، ادامه داد: در این آزمایش، از ۳۸۱ دانش‌آموز درخواست شد تعدادی کلمه که ارتباطی بینشان نبود را حفظ کنند، سپس از آنها خواسته شد کلمات را به یاد آورند، در مرحله بعدی، بعد چند کلمه تصاویر نامربوط به آنها نشان دادند و بعد از آنها خواستند کلمات را به یاد آورند.
این متخصص مغز و اعصاب افزود: طبق نتایج در مرحله اول دانش آموزان کلمات را ۴۰ درصد بهتر از مرحله دوم به یاد آوردند؛ در واقع نشان دادن تصاویر نامربوط قبل و بعد بعضی کلمات باعث مهار شدن هایپوکمپ می‌شود زیرا در این حالت مغز نمی‌خواهد تصاویر را حفظ کند و در جهت فراموش کردن آن تلاش می‌کند و این فراموشی، به دلیل همان شبکه‌ای که ذکر شد، باعث فراموشی گسترده‌تر و فراموشی کلمات هم می‌شود.
سایه فراموشی؛ پدیده‌ای در کنترل یادآوری خاطرات
غفاری یادآوری کرد: از این پدیده تحت عنوان سایه فراموشی یاد می‌شود؛ وقتی ترومایی به فرد وارد می‌شود و فرد تلاش می‌کند آن را فراموش کند، در به یاد آوردن سایر اتفاقات اطراف همان تروما دچار مشکل می‌شود، علی رغم وجود پدیده سایه فراموشی، سعی در فراموش کردن می‌تواند بسیار مفید باشد و خیلی کمک کننده خواهد بود اگر هنر فراموش کردن را بیاموزیم و این مستلزم بررسی‌های بیشتر در این زمینه و نقش هایپوکمپ است.
