نحوه تغییرات شاخصها و قیمتها در بازارهای جهانی عواملی است که اقتصاد ایران نسبت به پیوستگی آن به بازارهای جهانی از آن متاثر میشود.
بازار ارز و بازارهای سرمایه و انرژی از مهمترین بازارها در ایران هستند که بیشترین تاثیر را از بازارهای بینالمللی میپذیرند. بلومبرگ در گزارشی به بررسی و پیشبینی بازارهای جهانی پرداخته و معتقد است اگر دلار در سال آینده تضعیف شود، بازارهای کالایی بهخصوص بازار فلزات با تقویت بیش از این روبهرو خواهد شد.
از طرف دیگر تحلیلگران بیم افت رشد اقتصادی چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا، همچنین جنگ تجاری میان امریکا و چین و امکان مذاکره بینشان را تا حدی عامل تعیینکننده از پیشبینی رشد اقتصادی و تجاری جهان در سال پیش رو میدانند. اما سیاست امریکا به عنوان یک قدرت اقتصادی که حدود 19 تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی دارد بر قیمتهای جهان بیتاثیر نخواهد بود. هر اقدام اقتصادی که امریکا در پیش بگیرد، بر قیمتهای جهانی، بورسهای بزرگ دنیا و نرخ برابری دلار با سایر ارزهای خارجی تاثیرگذار خواهد بود.
**تعطیلی دولت امریکا افزایش نگرانی از رشد اقتصادی
یکی دیگر از مهمترین خبرهای چند روز اخیر، تعطیلی بخشی از دولت امریکا به دلیل عدم توافق میان مجلس و دولت بر سر بودجه بود؛ تعطیلیای که برای دومین بار در طول ریاستجمهوری ترامپ رخ میدهد. این موضوع در کنار تصمیم فدرال رزرو برای افزایش نرخهای بهره برای دومین بار، سطح نگرانیها را افزایش بیشتری داد چرا که کارشناسان معتقدند با این اقدام، سطح استقراضهای ایالات متحده از مرز 21 تریلیون و 800 میلیارد دلار فراتر خواهد رفت. این امر نهتنها هزینههای استقراضی را افزایش میدهد بلکه بر رشد اقتصادی امریکا و جهان نیز تاثیر منفی خواهد گذاشت. این دو اقدام، باعث شد که دلار هفته پایانی سال 2018 را نزولی آغاز کرده و به پایان برساند. اما شاید برای کشور، سه بازار دلار، طلا و نفت از اهمیت بیشتری برخوردار باشد و تحلیلگران داخلی نیز با حساسیت بالایی نوسانات این سه بازار را دنبال کنند.
**کاهش قدرت اوپک، اتفاق مهم نفت در 2018
بازار نفت هر ساله درگیر نوساناتی میشود اما سال 2018 علاوه بر نوسانات قیمتی در بخش عرضه نیز افت و خیزهای فراوانی وجود داشت که به گفته بسیاری از کارشناسان، غیراستاندارد بود. شاید بتوان دو اتفاق مهم را در تعیین قیمت نفت در بازارهای جهانی تاثیرگذار دانست، اتفاق اول، خروج امریکا از برجام بود که قیمتهای جهانی را از بیم کاهش عرضه، افزایش داد. بعد از این اقدام، متحدان امریکا برای جلوگیری از افزایش قیمتها، تولید نفت را افزایش دادند تا کاهش تولید و صادرات نفت ایران، جبران شود.
در پی افزایش تولید نفت، قیمتهای جهانی به پایینترین سطح خود در یک سال و نیم گذشته رسید و در ماههای پایانی سال تحت تاثیر افزایش عرضه، کاهش 20 درصدی در قیمتهای نفت، تجربه شد. اتفاق دوم، توافق اوپک برای کاهش تولید نفت در عین تنش میان اعضای آن برای افزایش بیشتر قیمتهای جهانی نفت، بود. تنش میان اعضای اوپک و خروج قطر از این سازمان، در حالی رخ داد که در ابتدای سال 2018 قدرت اوپک و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت که در قالب توافق کاهش عرضه با یکدیگر متحد شده بودند روز به روز بیشتر شده بود و آنها توانسته بودند در کنار کاهش قابل توجه مازاد عرضه، شاهد افزایش قیمت نفت باشند.
قیمت نفت در پایان هفتهای که شاهد نوسانات بازار در آستانه سال جدید میلادی بوده، ثابت ماند و با افزایش بازار سهام امریکا تقویت شد اما این بازار همچنان تحت فشار نگرانیها از افزایش عرضه جهانی نفت خام است. و هر گونه نوسانی در عرضه نفت، به آینده توافق اوپک و پایبند ماندن عربستان و روسیه به آن، بستگی دارد. اما آنچه معلوم است، این که ایران کمتر از سال قبل میلادی نفت صادر میکند.
**تحت تاثیر سیاستهای امریکا، ارزش دلار کم شد
در آخرین روز سال 2018، شاخص دلار 0.9 درصد کاهش داشته است. به گزارش رویترز، با افزایش تمایل معاملهگران به ارزهای امنتر نظیر ین و فرانک، دلار آخرین هفته سال 2018 را با کاهشی دراماتیک به پایان رساند. از یکطرف با توجه به اینکه در روزهای اخیر نرخ بهرههای بانکی توسط فدرال رزرو افزایش یافت و از طرف دیگر جنگ تجاری بین امریکا و چین باعث شد دلار در بازارهای جهانی روند نزولی را تجربه کند.
البته تاثیراتی که سیاستمداران به طور اعم بر قیمتها و افت و خیزها گذاشتند، به مراتب بیشتر بوده است. به طور مثال وضع تعرفههای سنگین از سوی امریکا و واکنش متقابل سایر کشورها (خصوصا چین) به چنین اقدامی، نهتنها شاخص رشد اقتصادی را با نوساناتی همراه کرد بلکه به گسترش نا اطمینانی تجاری نیز دامن زد که این امر بر سرمایهگذاری نیز اثرات منفی گذاشت. اما نکته جالب این است که با وجود تیرگی روابط امریکا با سایر کشورها، اما به دلیل کاهش تعرفههای مالیاتی و افزایش هزینههای دولت در امریکا، اقتصاد این کشور، به سمت رونق حرکت کرد.
هر چند پیشبینیها برای سال آینده دلار با توجه به جنگ تجاری امریکا با سایر کشورها و وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی همچنین افزایش نرخ بهرههای بانکی، خوشایند نخواهد بود. اما شاید این کاهش ارزش برابری دلار در قبال سایر ارزها، بتواند وضعیتی را برای کشور ایجاد کند که طی آن دلار از مبادلات ارزی کشور با کشورهایی که پول رایج دیگری دارند، حذف شود. از طرف دیگر به نظر میرسد با توجه به تجربه کشور در نوسانات نرخ ارز، سیاستهای پولی بانک مرکزی با وسواس بیشتری اتخاذ میشود تا جلوی هر گونه شوک قیمتی به بازارهای داخلی گرفته شود.
**طلا در هالهای از ابهام
در هفته منتهی به آغاز سال 2019، تزلزل در سیاستهای اقتصادی امریکا، نهتنها بر کاهش ارزش دلار تاثیر گذاشت بلکه نرخ طلا را نیز افزایش داد. قیمت طلا در بازارهای جهانی تا حدی بر قیمت طلا در کشور تاثیر میگذارد اما در زمانی که کشور با انواع تحریمها سر و کار ندارد.
در حال حاضر کشور درگیر تنشهای بینالمللی و تحریم است و به همین دلیل درجه اتصالش به بازارهای جهانی کمتر میشود. در این شرایط، نوسانات قیمتهای جهانی، تاثیر کمتری بر بازارهای داخلی خواهند داشت. در مقابل هر چقدر برخی بازارهای موازی داخلی مانند دلار نوسان بیشتری داشته باشند، بالطبع بازار طلای داخلی نیز نوسان خواهد داشت.
نکته دیگری که باید قبل از پیشبینی در خصوص قیمت طلا مدنظر قرار داد، این است که طلا از مهمترین ذخایر اقتصادی کشورها به خصوص اقتصادهای نوظهوری مانند ترکیه، اندونزی، برزیل و... است. هر چقدر این کشورها رشد اقتصادی سریعتری داشته باشند، ارزش این فلز نیز بالاتر خواهد رفت. اما از آنجایی که امریکا به صورت یکجانبه به جنگ تجاری با سایر کشورها پرداخته است، آینده رشد اقتصادی کشورها نیز در هالهای از ابهام قرار دارد. به همین دلیل به صورت دقیق و روشن نمیتوان از کاهش یا افزایش در ارزش طلا سخن گفت.
**بازار فلزات
در سال 2018، قیمت فلزات نقره و آلومینیوم، کاهش یافت. نقره از 17 دلار و 39 سنت برای هر انس در ژانویه به 15 دلار و 41 سنت در ماه دسامبر رسید. آلومینیوم نیز در وضعیتی مشابه، از قیمت 2140 دلار برای هر تن در ژانویه به 1840 دلار در ماه دسامبر رسید. از آنجایی که چین بزرگترین مصرفکننده فلزات سنگین است و با توجه به پیشبینیها، روند رشدش در سال جاری میلادی کاهش مییابد، به نظر میرسد قیمت فلزات نیز کاهش داشته باشد.
منبع: روزنامه اعتماد