هشت سال پیش وقتی به تعبیر برخی ناظران بینالمللی، «جنگ جهانی سوریه» به راه افتاد و جبهه عبری، غربی، عربی تصور میکرد که ظرف مدت چند ماه، دولت مشروع و قانونی این کشور را ساقط خواهد کرد، کمتر کسی این تصور را داشت که روزی فرا برسد حامیان، عاملان و کسانی که از دور دستی بر آتش این نبرد داشتند، در گشایش سفارتخانهها و فتح باب مراودات دیپلماتیک از یکدیگر سبقت بگیرند و در جاده منتهی به دمشق، ترافیک ایجاد کنند! چند ماه پیش، رسانههای کویتی یک موج خبری جدید به راه انداختند و گزارش کردند که چند کشور عربی از دمشق خواستهاند تا سفارتخانههای خود را در سوریه بازگشایی کرده و روابط خود را از سر بگیرند. پا پیش گذاشتن کویت همان و ازدحام دیگر کشورهای منطقه برای کلید انداختن به دفاتر دیپلماتیک غبارگرفته خود در سوریه نیز همان.
امارات دومین کشوری بود که اعلام کرد تمایل دارد سفارتخانهاش را در دمشق بازگشایی کند و از کارمندان این سفارتخانه خواست تا فعالیتهای خود در سوریه را پی بگیرند. امارات در حالی برای احیای روابط به اغما رفته خود با سوریه ابراز علاقه کرده است که دفاتر دیپلماتیک خود را از 6 سال پیش و پس از تصمیم شورای همکاری خلیجفارس برای قطع روابط با دمشق، بسته بود.
به تعبیر روزنامه روسی «نزاوسیمایا گازتا»، «باوجود همه اتهام زنیهای گذشته، اینک امارات رایزنیها با حکومت سوریه برای بازگشایی سفارتخانه خود را ازسر گرفته و این یعنی ابوظبی استقلال و حق حاکمیت سوریه را به رسمیت میشناسد». «الکساندر اکسنیونوک»، دیپلمات بلندپایه روس نیز عقبگرد امارات از مواضع خصمانه خود را نشانه مهمی از تجدیدنظر در سیاست خارجی کشورهای عربی برشمرده و معتقد است «مذاکراتی که برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان امارات و سوریه در جریان است نشان میدهد که سوریه بهزودی به آغوش جهان عرب بازخواهد گشت».
وی که شاهد لابی نمایندگان برخی کشورهای منطقه در سازمان ملل با «بشار الجعفری»، نماینده دائم سوریه در سازمان ملل بود، برداشت خود از گپ و گفت بحرینیها و عمانیها با نماینده سوریه را اینچنین روایت کرده است: «دیدار وزیران امور خارجه سوریه و بحرین در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک نشانه فراهم شدن مقدمات ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان این دو کشور عربی و از زاویه دیگر، حاکی از فروپاشی ایده طرد و ساقط کردن سوریه است. بعد از آن بود که عمان نیز مشابه چنین درخواستی را مطرح کرد».
قطریها هم طی یکسال گذشته، به اشتباهات بزرگ خود در غائله آفرینی در سوریه پی بردند و در نتیجه، در صف بازگشت جا گرفتند. جالبتوجه است که قطر و سوریه یک دشمن مشترک به نام «عربستان» دارند.
سعودیها با حاتمبخشی، دلارهای نفتی و سلاح را بهپای تروریستهای سوریه ریختند و از طرفی، قطریها را به این دلیل که از ایران و مقاومت فلسطین صراحتاً حمایت کرده بودند، تحت محاصره اقتصادی و سیاسی خود قرار دادند. بشار اسد و «تمیم بنحمد آل ثانی»، باوجود همه فشارها و تحریمها به روابط پیدا و پنهان خود ادامه دادند تا اینکه قطر بدون پردهپوشی از تمایلش برای گرم کردن تنور رابطه میان دمشق و دوحه پرده برداشت.
اردن هم ازجمله کشورهای نادمی بود که مقارن بازگشایی گذرگاه «نصیب» در مرز مشترک با سوریه، پی به این واقعیت برد که امنیت سوریه، امنیت اردن و ناامنی دمشق، ناامنی امان است. از این رو، پالسهای مثبتی از سوی اردن ارسال شد که با استقبال و چراغ سبز سوریه نیز مقابل شد. بهعنوان نمونه، یک دیپلمات عرب چندی پیش اعلام کرد که «ایمن علوش»، کاردار سفارت سوریه در جشنی که در کاخ «الحسینیه» به مناسبت استقلال اردن برگزار شد، شرکت کرده است؛ مراسمی که مقامات برجسته سیاسی این کشور ازجمله «عبدالله دوم»، پادشاه و همسرش نیز در آن حضور داشتند.
با این حساب، دعوت از کاردار سوریه در روز ملی اردن را میتوان روز ازسرگیری روابط میان اردن و سوریه نیز به شمار آورد. این رابطه تا آنجا ادامه یافت که مقامات دو کشور علاوه بر عادیسازی روابط، گفتگوهایی را برای مشارکت اردن در بازسازی سوریه نیز کلید زدند.
مصر نیز ازجمله کشورهایی است که به جرگه کشورهای خواهان ازسرگیری روابط با سوریه پیوست. قاهره همواره از لزوم به رسمیت شناختن استقلال سوریه حمایت کرده و پیامهای مثبتی بین طرفین رد و بدل شده بود. ازجمله مراودات دو کشور، دستیابی به توافقی در مورد همکاریهای گردشگری است که بر اساس آن بناست برای گردشگران دو کشور ویزای گردشگری صادر و روند ترددشان تسهیل شود. این در حالی است که سخنگوی وزارت امور خارجه مصر نیز پس از توسعه همکاریهای گردشگری از گسترش روابط دیپلماتیک میان قاهره و دمشق خبر داد و تاکید کرد که دو کشور خواستار بازگشایی دفاتر دیپلماتیک خود هستند.
لیبی هم از آن دسته کشورهایی است که پیشتاز ارتباط با سوریه است. بازرگانان و تاجران این کشور وقتی راهی دمشق شدند و در کاخ ریاست جمهوری با بشار اسد دیدار کردند، از زبان وی شنیدند که علاوه بر این چند کشور، بسیاری از کشورهای دیگر نیز برای بازگشایی سفارتخانهها و کنسولگریهای خود پا پیش گذاشته و درخواست ارائه کردهاند. همه اینها را باید به این موضوع افزود که در سالهای اخیر علاوه بر کشورهای عربی منطقه، کشورهایی همچون ترکیه و چندین کشور اروپایی روابط خود را با سوریه توسعه داده و درخواست بازگشایی سفارتخانههای خود در دمشق را مطرح کردهاند.
بازگشایی سفارتخانههای کشورهای عربی در سوریه، درحالیکه سعودیها پیشقراول و مانع از برقراری هر نوع تماسی بین اعراب و سوریه هستند و همزمان به دلیل جنایتهایشان در یمن و دست داشتن در پرونده قتل جمال خاشقجی رسوا و بیآبرو شدهاند، از این واقعیت پردهبرداری میکند که دوران پادشاهی و حکمرانی آل سعود بر مجامع عربی همچون شورای همکاری خلیجفارس و اتحادیه عرب به پایان رسیده و کشورهای غرب آسیا به دنبال جبران مافات و گسترش صلح و ثبات در منطقه رفتهاند.
کشورهای عربی از یکسو با آزمون و خطا دریافتهاند که تداوم خصومت با کشور تاثیرگذار و قدرتمندی همچون سوریه به ضرر منافع آنهاست، چراکه اگر تروریسم تکفیری در سوریه دفن نشود، دیر یا زود به سراغ آنها هم خواهد آمد و از سوی دیگر، حامیان تروریستها بیاعتبار شدهاند، چون تحت بیرق عربستان و آمریکا هستند؛ لذا برای بازگشت مشروعیت و مقبولیت ازدسترفته خود، لازم است از پیروی کورکورانه از سیاستهای تحمیلی پدرجد تروریستها دست بردارند.
منبع: حمایت