آیا ما اخبار خوب در دولتها را میبینیم؟ پاسخ این سوال خیلی پیچیده نیست. کسی نیست که منکر اخبار خوب در کشور باشد، مهم این است که عمدتاً این اخبار توجهات را جلب نمیکند. چرا؟ به این دلیل که اولاً در حاشیه اخبار منفی مورد توجه قرار نمیگیرند و در مقایسه با اخبار منفی دیده نمیشوند و دوم اینکه روش بیان آن به سبکی است که جامعه از آنها اخبار بوقچیهای دولتی و روابط عمومیها را برداشت میکنند.
به همین دلیل است که رسانهها برای متهم نشدن به تبلیغاتی شدن و یا ندیدن مسائل مهمتر، کمتر سراغ اخبار خوب میروند. با این مقدمه خبر خوب چه راهکاری برای ما دارد تا ضمن دیدن مشکلات به انتشار اخبار تبلیغاتی نیز متهم نشود؟ سوال دقیقتر این است که چطور میتوان به اخبار خوب دست یافت؟ اخبار خوب را باید از چه کسی گرفت؟ راهبرد اساسی در بیان اخبار خوب، توجه به موفقیتهای محسوس است. موفقیت محسوس با موفقیت کوچک که اخیراً از سوی برخی مطرح شده است کاملاً متفاوت است. موفقیت کوچک یک اشکال اساسی دارد و آن ناامیدی از موفقیتهای بزرگ است.
معتقدین به موفقیتهای کوچک کسانی هستند که می گویند چون با دولتهای نادان و ناتوان مواجهیم، بنابراین باید به موفقیتهای کوچک اکتفا کرد. این نگاه حداقلی، ضمن اینکه بر مبنای یک فرض نادرست استوار است، آوردهای نیز نخواهد داشت چون مخاطب هیچگاه موفقیت کوچک را بهجای موفقیتهای بزرگ نمیپذیرد و قانع نمیشود.
اما راهبرد موفقیتهای محسوس متفاوت است. موفقیتهای محسوس، آن دسته از موفقیتهایی است که با زندگی عادی مردم مواجه است و مردم بهطور روزمره با آنها سروکار دارند. درین باره باید بیشتر توضیح داد اما مهمتر از موفقیتهای محسوس اثر این راهبرد است. توجه کنیم که اثر این راهبرد، تنها بیان خبرهای خوب نیست، بلکه ایجاد امید به آینده و اعتماد به قدرت است. قدرت با هر گرایش سیاسی و جناحی بدون سرمایه اجتماعی قدم از قدم نمیتواند بردارد. بنابراین مهمترین اصلی که در مواجهه با قدرت باید مورد اعتنا قرار گیرد این است که امید به اصلاح از بین نرود. موفقیتهای محسوس اثرش ازبین نرفتن این سطح از امیدواری است. نقد دولتها میتواند همزمان با رعایت این ملاحظه باشد؛ به تعبیر دیگر نقدی مشروع است که اعتماد به دولتها و امید به اصلاح را ضایع نسازد.
اما راهبرد موفقیت محسوس چیست؟ روشی در خبررسانی است که تمرکز اصلیاش بر مساله محوری است؛ انگشت اشارهاش بر مسائلی است که مردم بهطور عمومی آنرا احساس میکنند و تغییر و اصلاح آنرا نتیجه کارآمدی دولتها میدانند. در موفقیتهای محسوس معیار کوچکی و بزرگی موفقیت نیست، بلکه فهم مخاطب از تغییر و اصلاح است. تغییری که منجر به رشد امید و اعتماد و در نهایت احساس اعتبار میشود. موفقیتهای محسوس بیآنکه بر عامل متمرکز باشد بر عمل استوار است. ازین جهت بوی تبلیغاتی بودن و نمایشی شدن خبر را هم نمیدهد. در موفقیتهای محسوس این هنر رسانه و خبرنگار و راوی است که توفیقات اجرایی را برای مردم محسوس سازد و آنها را مرتبط به مسائل جاری و سر صحنه زندگی مردم کند. موفقیت محسوس در این چارچوب خبری است کاملاً معطوف به نیاز مردم و در این مدل خبری خوب و محسوس است که ابتدا نبود و کسری آن کامل تصویر شود.
برای مردم بهطور عادی مهم نیست که چند پالایشگاه افتتاح شود، یا فلان رقم بودجه اضافه و کم شود و یا چه میزان به راههای عمرانی کشور اضافه میشود یا برای ساخت پل صدر چه میزان هزینه شده است؛ اما مهم است بدانند که افتتاح این پالایشگاهها چه میزان میتواند در تغییر مصرف انرژی در کشور و قیمت آن و جبران خسارت ناشی از کمبود بنزین در شرایط تحریمی بهکار بیاید، یا اینکه برای مردم مهم است بدانند که در صورت نبود پل صدر چه میزان وقت و ساعت و انرژی هدر میرود. برای مخاطب مهم است که بداند که با فلان راه ساده و یا حتی دور برگردان چه میزان زودتر به خانه میرسد.
هرکس با هر گرایش سیاسی وقتی شب به منزل میرود، اگر در کوچه منتهی به خانهاش با ماشین به دستانداز بیافتد بدون شک به تدبیر دولت محله تردید میکند و اگر همین دستانداز فردا شب پر و ترمیم شود مسوولان شهری را کارآمد میداند. اگر خرابه نزدیک محلهشان که تادیروز مامن معتادها و اراذل و اوباش بوده است امروز به فضای سبز و پارک کودکان تبدیل شود، بدون شک نسبت به سطح کارآمدی دولت محله اعتماد پیدا کرده و از این جهت که توسط مسوولان دیده شدهاند امیدوار میشود. خبر محسوس، پرداختن به این دست اخباراست. اخباری که مخاطب اثر تغییر آنرا در زندگیاش مشاهده کند. اتفاقاً بسیاری از مسوولان علاقهای به بیان این دست اخبار ندارند، چون یا هنر بیان این اخبار و یا انگیزه کافی برای بیان آنها را به دلائل مختلف ندارند. انگیزه ندارند چون این اخبار عمدتاً سیاسی نیست و سروصدای تبلیغاتی آنچنانی هم ندارد و هزینههای هنگفت و چشمگیر هم نداشته است و دیگر اینکه تدبیر مسوولان محلی و ردههایی است که عمدتاً فارغ از رفت و شدهای سیاسی دولتها مشغول کار خودشان هستند.
با این توضیحات میتوان گفت اخبار محسوس، اخباری است که مردم به سادگی اثر آنرا در زندگیشان لمس میکنند. این دست فعالیتها میتواند بزرگ یا کوچک باشد اما ملاک میزان اثر آن در زندگی مردم است. توجه به اخبار محسوس مهمترین اثرش محدود به رویداد و خبر و کارایی نیست، بلکه مجموعه این دست اخبار ایجاد امید به حرکت و اصلاح است. آنچه بهعنوان یک عارضه جامعه ما را تهدید میکند تنها ندیدن این خوبیها نیست، بلکه ناامیدی از ساختار اجرائی کشور است. بنابراین کارکرد خبر محسوس اولاً امید به اصلاح و کارایی و دوم توجه نقطهای رسانه در نقدها و سوم تشویق دولتها به تقویت اقدامات اثربخش و محسوس است.
منبع: صبحنو