«عبدالباری عطوان» تحلیلگر مطرح جهان عرب در سرمقاله روزنامه فرامنطقه‌ای «رای‌الیوم» نوشت: بیانیه‌ای که حکومت سعودی، روز یکشنبه آن را صادر و در آن تهدیدهای آمریکایی مبنی بر مجازات اقتصادی و چه‌بسا سیاسی علیه ریاض در صورت اثبات دست داشتن آن در ربایش و قتل «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد، را رد کرد، در وهله نخست جدیت این تهدیدها( از سوی آمریکا)، و در وهله دوم نگرانی از آن، و در وهله سوم تمایل «خودکشی» در رویارویی با آن( تهدیدها) را نشان می‌دهد. این نخستین بار از 80 سال پیش است که «دو همپیمان» این تهدیدها را به صورت علنی و به صورتی که ما آن را مشاهده می‌کنیم، رد و بدل می‌کنند.
به نظر می‌رسد «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا تحت فشارهای «موسسه» یا دولت عمیق آمریکا و موسسات آن قرار دارد و لذا مجبور شد از مواضع سابق خود، که طی آنها از اهمیت جنایت کاسته و خود را از هرگونه تحرک علیه سعودیها دور کرده بود، عقب‌نشینی کند. ترامپ در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی «فاکس‌نیوز» گفته بود: «خاشقجی آمریکایی نیست و این جنایت در آمریکا اتفاق نیفتاده است. قرارداد تسلیحاتی با عربستان سعودی به ارزش بیش از 110 میلیارد دلار وجود دارد که نمی‌توان از آن صرف‌نظر کرد؛ چرا که آن باعث ایجاد اشتغال و تداوم شکوفایی اقتصاد آمریکا می‌شود.»
ترامپ لحن خود را تغییر داد و تهدید کرد در صورتی‌که ثابت شود خاشقجی در داخل کنسولگری عربستان سعودی در استانبول کشته شده است «مجازات شدیدی» در انتظار آن خواهد بود. رئیس‌جمهوری آمریکا به ماهیت این مجازات اشاره‌ای نکرد ولی در عین حال خاطرنشان کرد که جنایت قتل عملا صورت گرفته است و «همپیمانان تُرک» دلایل و شواهد قاطعی در این‌باره در اختیار وی قرار داده‌اند.
قدر مسلم آن است که ترامپ، که بیش از 4 بار در کمتر از دو هفته گذشته به عربستان سعودی به شیوه باج‌خواهانه بسیار زشت حمله، و طی آنها از عبارات مشابه مبنی بر برخوردای این رژیم از ثروت عظیم استفاده کرده است و گفته که عربستان از حمایت رایگان آمریکا برخوردار است، این باج‌خواهی را در جریان کارزار انتخاباتی حزب جمهوری‌خواه همزمان با نزدیک شدن به موعد انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره- که سه هفته دیگر برگزار می‌شود، به خدمت می‌گیرد. او باید متوجه شده باشد که افکار عمومی آمریکا در حال حاضر در وضعیتی از شوک در نتیجه گزارش‌های رسانه‌های کشورشان درباره ناپدید شدن خاشقجی و احتمالا قتل وی در کنسولگری کشورش در استانبول، به‌سر می‌برد. از این‌رو، ترامپ می‌خواهد از همان حالت شوکه، که با خشم همراه است، در راستای منافع انتخاباتی‌اش بهره‌مند شود و در قامت مردی قدرتمند، که در مجازات مسئولان جنایت تردید نمی‌کند، ظاهر شود.
ترامپ، سعودیها را دوست ندارد و از اعراب و مسلمانان متنفر است ولی او عشقش به ثروت‌های عربستان سعودی و کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس را کتمان نمی‌کند و معتقد است که باید بر بخش بزرگی از آن ثروت دست یافت از این جهت که کشورش طی نزدیک به 80 سال از این کشورها حمایت میکند.
«لاری کودولو» مشاور اقتصادی کاخ سفید، که به همان اندازه ترامپ در قبال اعراب و مسلمانان نژادپرست است، هشدار داد که رئیس‌جمهوری آمریکا در این تهدیدهایش «بسیار بسیار جدی است». این بدان معناست که این تدابیر چه‌بسا در صورت ثابت شدن مداخله سعودی در این جنایت، اتخاذ شود. بعید نیست که از جمله این تدابیر، بلوکه کردن دارایی‌ها، سپرده‌ها و سرمایه‌گذاری عربستان در آمریکا باشد که بالغ بر 2 تریلیون دلار است. همان‌گونه که دولت آمریکا بعد از سقوط شاه در ایران و پیروزی انقلاب در سال 1979 میلادی، اموال و سپرده‌های ایران در بانک‌های آمریکا را مصادره کرد.
فعالان «سرشناس» عربستان سعودی در شبکه‌های اجتماعی برخی از ابعاد واکنش احتمالی کشورشان، که در بیانیه رسمی( ریاض) آمده است، تشریح و اعلام کرده‌اند که این واکنش‌ها قاطعانه‌تر خواهد بود و از قدرت اقتصادی و مالی عربستان به‌عنوان سلاح استفاده خواهد شد. آنها به این موضوع نیز اشاره کرده‌اند که کشورشان برای خرید تسلیحات به سمت روسیه و چین بروند و چه بسا اقدامی فراتر از آن انجام دهند؛ یعنی آشتی با ایران و همپیمانی با آن در رویارویی با غرب و آمریکا.
این موضوع، که حکومت سعودی شاهزاده «خالد الفیصل» را در راس هیاتی به آنکارا برای رایزنی با همتای ترکیه‌‌ای خود درباره نحوه همکاری برای دستیابی به راه‌حلی برای این بحران اعزام کرده، بدان معناست که آن از مواجهه با آنکارا اجتناب میکند و دیپلماسی را ترجیح می‌دهد. شاهزاده خالد الفیصل، مشاور پادشاه سعودی است که گفته می‌شود نسبت به شاهزاده‌های دیگر از حکمت و خرد بیشتری برخوردار است و افزون بر این، او شاعر، نقاش، فرهیخته و حاکم منطقه مکه مکرمه است که از دوستی قوی با مقام‌های ترکیه برخوردار است. این شاهزاده همچنین با خاشقجی، زمانی‌که سردبیر روزنامه «الوطن» در ابها بود، رابطه‌ای خوب داشت.
رهبری سعودی با بن‌بستی بی‌سابقه مواجه است؛ همدردی با خاشقجی – خواه در سطح داخل عربستان، خواه در میان کشورهای عربی و خواه بین‌المللی- تمامی مرزها را درنوردیده، و اتهام مطرح شده علیه ریاض مبنی بر قتل این روزنامه‌نگار تقریبا قطعی شده است و حمایت‌ها از آن به نظر اندک است به جز برخی شخصیت‌های و طرف‌های بسیار نزدیک. معتقد نیستیم که اعزام هیاتی به آنکارا می‌تواند بسیاری از این واقعیت‌ها را تغییر دهد.
13 روز از «ناپدید شدن» خاشقجی گذشت و بخش امنیتی ترکیه تهدید میکند که فایلی تصویری از این عملیات قتل در داخل کنسولگری را در اختیار دارد و از هیات اعزامی سعودی انتظار دارد که جسد یا بقایای آن را تحویل دهد وگرنه نیروهای امنیتی ترکیه داخل کنسولگری و منزل سرکنسول خواهند شد و نتیجه تحقیقات و توجیه اتهامات را رسما اعلام میکند و آن را به قضیه‌ای بین‌المللی تبدیل میکند که چه بسا به بازخواست شخصیت‌های بسیار بلندپایه در حکومت سعودی منجر شود.
33 میلیارد دلار خسارت بورس و سهام در عربستان سعودی فقط در روز یکنشبه بود، برخی از شرکت‌ها و شخصیت‌های بین‌المللی در حوزه‌های اقتصاد و رسانه‌ای از مشارکت در کنفرانس سرمایه‌گذاری، که هفته آینده در ریاض برگزار خواهد شد، در اعتراض به ناپدید شدن خاشقجی انصراف داده‌اند. وزرای خارجه بریتانیا، آلمان و فرانسه بیانیه‌ای مشترک صادر کرده و در آن خواستار تحقیقاتی موثق برای شفاف کردن واقعیت‌ها در کنسولگری سعودی و شناسایی هویت مسئولان( در قتل خاشقجی) و محاکمه آنها شده‌اند. چه بسا، همین مساله دستیابی عربستان سعودی به قراردادهای تسلیحاتی را دشوارتر کند و تاثیری منفی بر جنگ در یمن بگذارد.
نفرین جمال خاشقجی، دامن‌گیر عربستان سعودی و مقام‌های ارشد آن برای چندین ماه و شاید چند سال آینده خواهد شد به‌ویژه آن‌که آمریکا و کشورهای اروپایی پوشش امنیتی و حمایتی( از این رژیم) را برداشته‌اند.
این جنایت، در صورتی‌که دست داشتن مسئولان سعودی در آن ثابت شود، تغییرات بسیار و چه‌بسا بنیادی در داخل عربستان و خارج از آن ایجاد خواهد کرد و نقطه عطفی بین دو مرحله کاملا متفاوت خواهد بود و چه بسا وضعیت عربستان دیگر مثل قبل نخواهد شد. باید منتظر ماند.
منبع:تسنیم
