هرچند که چندی پیش قیمت نفت خام گران‌تر از 80 دلار برای هر بشکه بود؛ تا بتواند عرضه اولیه سهام آرامکو را با بالاترین قیمت به فروش برساند. این برنامه به اوایل سال‌جاری میلادی بازمی گردد. آن زمان عربستان سعودی برای فروش نفت 80 دلار به ازای هر بشکه و حتی بالاتر از آن تلاش می‌کرد تا ارزش‌گذاری شرکت نفت آرامکو با بالاترین قیمت و به عنوان بزرگترین عرضه اولیه جهان انجام شود.
اما پادشاهان نفت عربستان بعد از کنار گذاشتن این برنامه و آغاز همراهی با رئیس جمهوری امریکا به یک باره تصمیمشان عوض شد و گرفتن بازار از دست رفته نفت ایران به مهمترین هدف این کشور تبدیل شده است. به‌طوری که هم‌اکنون این کشور به مشتریان نفت خام خود تخفیف هم می‌دهد تا از تحریم‌های امریکا علیه ایران بیشترین استفاده را ببرد. در این خصوص خبرگزاری اسپوتنیک در گزارشی اعلام کرده که عربستان سعودی قیمت نفت خود را در اکثر گرید‌های نفتی برای خریداران آسیایی کاهش داده و بدینوسیله حداقل 3 خریدار نفتی دیگر برای خود فراهم کرده است.
تخفیف ویژه عربستان به مشتریان نفت باهدف گرفتن سهم ایران از بازارهای جهانی است. خریداران جدید قرار است از نفت آرامکو تامین شوند و عرضه نفت به این خریداران از ماه اکتبر آغاز می‌شود. این در حالیست که تحریم‌های نفتی امریکا از 4 نوامبر آغاز و پیش‌بینی می‌شود که عرضه نفت ایران در بازارهای جهانی کاهش یابد.
اما مرتضی بهروزی فر، عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی معتقد است که درحال حاضر فقط عربستان نیست که به دنبال تصاحب بازار از دست رفته و در حال کاهش ایران است. او در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار کرد: «کشورهایی نظیر روسیه، عراق و امارات نیز به دنبال افزایش سهم خود در بازار نفت خام و جذب مشتریان ایران هستند و همگام با عربستان در حال دادن تخفیف به مشتریان نفت خامند.»
بهروزی فر با اشاره به کاهش خرید نفت از سوی برخی کشورهای آسیایی نظیر ژاپن و کره جنوبی تحت فشار امریکا توضیح داد: «در حال حاضر عربستان شمشیر را علیه ایران از رو بسته است. در این شرایط شاید برخی مدعی شوند که کشورهایی نظیر روسیه و عراق دوست، همسایه و شریک ایران هستند اما اساساً این کشورها در بازار نفت خام رقیبی سرسخت برای ایران محسوب می‌شوند و هرکدام به دنبال حداکثر کردن بازار خود در غیاب ایرانند. در حال حاضر بازار ژاپن و کره جنوبی نیز عملاً از تصاحب ایران خارج شده و تولیدکنندگان نفت می‌خواهند که هر کدام سهم بیشتری از این بازار ببرند.»
او با بیان این‌که مشتریان نفت ایران باید میان ایران و امریکا یکی را انتخاب کنند، اظهار کرد: «طبیعی است که در این نبرد احتمال شکست ایران بیشتر از امریکاست. پس از عقب‌نشینی دونالد ترامپ از توافق برجام، امریکا مشتریان نفتی ایران را تهدید کرد که وارداتشان را از این کشور به صفر برسانند. کشورهایی نظیر چین هم اگر با امریکا سازش نکنند قطعاً به دنبال منافعی چشمگیر در ایران خواهند بود.»
**پاییز، فصل تخفیف‌های نفت
در حالی که بسیاری از رسانه‌های دنیا تخفیف‌های امریکا را مستقیماً در ارتباط با تحریم‌های ایران می‌دانند؛ این کارشناس انرژی می‌گوید: «بهار و پاییز فصلی است که تقاضا برای نفت خام کم می‌شود و بخشی از تخفیف‌های کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت خام برای حفظ مشتریان و افزایش فروششان در فصول کم تقاضاست.»
با این حال او عربستان را دشمن علنی ایران می‌داند و می‌گوید: «عربستان در حال حاضر بیش از 10 میلیون و 400 هزار بشکه در روز نفت خام تولید و بخش اعظم آن را صادر می‌کند. این کشور توان افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت خام را هم دارد. در شرایطی که آل سعود، ترامپ و نتانیاهو یک مثلث علیه ایران را تشکیل می‌دهند و می‌خواهند ایران را در گوشه رینگ قرار دهند، هر اقدامی از سوی ریاض علیه ایران قابل باور و تصور است.»
بهروزی فر ادامه داد: «اما نباید فراموش کنیم که بخشی از نفت روسیه و عراق بسیار شبیه ایران است و احتمال دارد در شرایط فعلی سراغ پالایشگاه‌های خریدار نفت ایران بروند.» خبرها حاکی از آن است در حالی که شرکت‌های هندی برای جبران کاهش خرید نفت خود از ایران به خرید نفت از عراق روی آورده‌اند، بر اساس آمارها، عراق در ماه اوت توانسته با پیشی گرفتن از عربستان به بزرگترین تامین کننده نفت هند تبدیل شود.
اما در مورد روس‌ها شرایط فرق می‌کند. روس‌ها با سیاست خاصی از حضور ایران در بازار حمایت می‌کنند اما در عمل به دنبال جذب بازار از دست رفته کشورمان هستند.
برای مثال اخیراً سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، اعلام کرد: «مهم است که شرایطی ایجاد شود تا صادرات نفت ایران به بازارهای جهانی ادامه یابد.» روسیه بیش از 11 میلیون بشکه در روز نفت خام تولید می‌کند و بزرگترین تولیدکننده نفت خام متعارف دنیاست. به نظر می‌رسد که با پایان سال 2018 دیگر روسیه و عربستان به همراه کشورهای متحد خود توافق کاهش تولید اوپک و غیر اوپک را دیگر تمدید نکنند. در این باره بهروزی فر می‌گوید: «بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، شرایط سختی در مذاکرات با این کشورها دارد. چرا که صادرات نفت خام ایران با مشکلات عظیمی روبه روست.»
آمارها نشان می‌دهد که صادرات نفت خام ایران به حدود 2 میلیون بشکه در روز و تولید آن حدود 3.7 میلیون بشکه در روز رسیده که رقم صادرات از میانگین سال گذشته نزدیک به 115 هزار بشکه کمتر است.
منبع: روزنامه ایران
