سفیر سابق ایران در عراق در روزنامه اعتماد نوشت: آنچه طی روزهای جاری در بصره میگذرد، اتفاقی بیریشه و تصادفی نیست. همه ناظران و کارشناسان متفقالقولند که طی دهههای گذشته، بصره به عنوان یکی از غنیترین شهرهای عراق، همواره به لحاظ خدمات دولتی و امکانات مورد تبعیض واقع شده و سوء مدیریت خرد و کلان، معیشت را برای مردم این استان سخت کرده است. موضوع کمبود و آلودگی آب شرب، بسیار جدی است، مساله کمبود برق و قطعیهای مکرر برق شهروندان در روزهای گرم تابستان، امری آزاردهنده است.
بارها و بارها مردم بصره به این تبعیضها، سوءمدیریتها و کمبودها اعتراض کردهاند. این تبعیضها در دوره صدام حسین، برای تحت فشار گذاشتن جمعیت عمدتا شیعه این منطقه انجام میشد و بعد از سرنگونی دیکتاتوری پیشین عراق هم به شکلهای مختلف مردم بصره تحتتاثیر تبعیض و فساد قرار گرفتهاند. فراموش نکنیم که شیعیان بصره، پیشگام مبارزه با تروریسم و جلوگیری از تجزیه عراق بودند.
مردم بصره تعداد زیادی شهید در مسیر مبارزه با داعش دادهاند و همواره پشتیبان حفظ تمامیت ارضی و وحدت عراق هستند. بصره در عین حال میزبان بزرگترین ذخایر نفتی عراق و هاب تجارت دریایی عراق با جهان است. اما با همه این احوال کاستیها و کمبودها در این شهر به شکل گستردهای ادامه یافته است. من چه به عنوان دیپلمات و چه به عنوان کارشناس بارها و بارها مشکلات مردم بصره را از نزدیک دیدهام و شهادت میدهم که در هر سفری که به بصره داشتهام با این کمبودها از نزدیک مواجه شدهام. اعتراضها به این کمبودها و سوءمدیریتها طی دو ماه اخیر، بیش از پیش گسترش یافته است؛ سر ریز شدن کاسه صبر و کلافگی مردم این استان از بیتوجهیها به نیازها و مطالباتشان به شکل واضحی مشخص است.اما هیچ یک از این مسائل، عامل حمله به کنسولگری ایران در بصره و سردادن شعارهای ضدایرانی در این شهر نیست. آنچه در تحریک احساسات و افکار عمومی علیه ایران رخ میدهد، اقدامی موازی با این نارضایتیها و مطالبات بحق است. هفتهها پیش از انتخابات اردیبهشتماه در عراق، شاهد بودیم که جریانهایی که عمدتا از بیرون عراق هدایت میشوند و از دولتهای خارجی مانند ایالات متحده امریکا و عربستانسعودی خط میگیرند، به نوعی به ایرانهراسی در جنوب عراق دامن میزنند.سیل اخبار جعلی برای تحریک افکار عمومی، با انگشت گذاشتن روی موضوعات تحریککننده با روشی هدفمند، مدتهای پیش از این آغاز شده است. نمونههای بیشماری از این خبرهای جعلی و خبرسازیها در ماههای گذشته مشاهده شده است.
چند روز مانده به پایان تبلیغات انتخاباتی در عراق بود که تصاویری جعلی از کشف یک محموله پول نقد از مبدا ایران برای حمایت از تبلیغات یک گروه خاص در عراق منتشر شد. منتشرکنندگان این ویدئوی ساختگی مدعی بودند که عدهای از نیروهای پلیس عراق هستند که این اسکناسها را کشف کردهاند. خبرهای کذب و بیمبنا با منابع ناشناخته در فضای مجازی بهشکل گستردهای در ماههای جاری گسترش پیدا کرده است. اخیرا شاهد خبرسازیهایی درمورد ناهنجاریهای اخلاقی در بین زواری که از ایران به عراق سفر میکنند یا از عراق به ایران میآیند، هستیم. این جریانسازی هدفمند از یکطرف عراقیها را نگران میکند که شهروندان این کشور در سفر به ایران مورد تعرض و بیاحترامی قرار میگیرند و از سوی دیگر ایرانیان را نسبت به رفتار عراقیها نگران میکند.در سطح کلانتر هم گزارشهایی برای بر هم زدن روابط تهران و بغداد مطرح میشود. اگر تحریک افکار عمومی از طریق شبکههای اجتماعی دنبال میشود، تحریک دولتها از طریق خبرگزاریهای رسمی و شناختهشده بینالمللی با جریانسازیها و خبرسازیهای کاملا بیمبنا اتفاق میافتد. طی همین هفتههای اخیر گزارشی در یکی از خبرگزاریهای بزرگ غربی منتشر شدهبود که ادعا میکرد موشکهای ایرانی به خاک عراق منتقل شدهاند و بلافاصله برای دامن زدن به نگرانی مردم عراق، خبری از وزیر دفاع رژیمصهیونیستی منتشر شد که آماده است تا فراتر از خاک سوریه، در خاک عراق هم علیه مواضع ایران حمله کند.
این یک مساله اعلام شده و رسمی است که جمهوری اسلامی ایران اصولا پایگاه نظامی مستقر در عراق ندارد، ایران نقطه استقراری در خاک عراق ندارد. در جریان عملیات مبارزه با داعش، جمهوری اسلامی ایران تعدادی نیروی مستشاری برای کمک به ارتش و گروههای عراق به خاک این کشور اعزام کرده است و نیروی اصلی مبارزه با تروریسم، خود نیروهای عراق بودند.کسی نمیگوید که ایران در عراق نفوذ ندارد، مردم ایران ارتباطهای فرهنگی گسترده و عمیقی با مردم عراق دارند، دولت جمهوری اسلامی ایران نفوذ معنوی گستردهای در عراق دارد، اما این دلیل نمیشود که ایران پایگاه نظامی، فیزیکی و موشکی داشته باشد. طی همین دو ماهی که از آغاز دور اول تحریمهای امریکا بر ایران میگذرد، ببینید چند گزارش خبری از سوی رسانههای غربی منتشر شده است که عراق را به عنوان محل دور زدن تحریمهای امریکا از سوی ایران و محل قاچاق دلار به خاک ایران معرفی میکنند و تا چه اندازه ذهن شهروندان عراقی را در مورد اثر تحریمهای امریکا علیه ایران بر زندگی شهروندان عراقی مسموم میکنند. همه این خبرهای ساختگی، گزارشهای جعلی و جریانسازیها، برای این است که مردم عراق و ایران را نسبت به رابطه میان دو کشور بدبین کنند و این تصور را در میان مردم دو کشور ایجاد کنند که عامل مشکلات و معضلات شهروندان یک کشور، کشور همسایه است.اما همه اینها باز هم نشان از انگیزههای اصلی در حمله روز جمعه به کنسولگری ایران ندارد.
باید ببینیم از روز چهارشنبه هفته گذشته، کدام مجموعهها و گروهها مورد هجوم اغتشاشگران قرار گرفتند. اگر فهرستی از ساختمانهای آتشگرفته در طول سه روز آخر هفته گذشته جلویمان بگذاریم، مشاهده میکنیم که تمامی احزاب و مجموعههایی که در خط مقدم مبارزه با تروریسم و جنگ با داعش بودند، تمام گروههایی که مخالف اشغالگری امریکا و خواهان خروج نیروهای نظامی امریکا از عراق هستند، مورد هجوم واقع شدند. حضور نیروهای نفوذی و گرایشهای انحرافی در آتشافروزیهای شبانه هفته گذشته بصره بهحدی واضح بود، که کمیته هماهنگی بصره که مسوولیت راهپیماییهای مسالمتآمیز را بر عهده داشت، به دلیل نگرانی از انحراف اعتراضها و نفوذ گروههای غیرمردمی در تظاهرات، اعلام کرد که روز شنبه راهپیماییها را متوقف میکند و به نوشته بیانیه این گروه «بعثیهای سابق و داعشیها» عامل این اقدامات انحرافی در راهپیماییهای سه روز آخر هفته گذشته هستند.
آنچه به وضوح از حادثه اسفناک حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در بصره برداشت میشود، این است که در راستای جوسازیها برای اختلافافکنی میان دو همسایه و گسترش ایرانهراسی در میان مردم عراق، عدهای از افراد از نارضایتیها و مطالبات بحق مردم بصره سوءاستفاده کردهاند تا این اعتراضها را به حاشیه و انحراف بکشانند. به عقیده من، پشت این رویداد به وضوح میتوان دستهای امریکا و عربستانسعودی را مشاهده کرد.