به گزارش الف، ایران نمی تواند بین موضع خود برای پاسخ دادن به تنش زایی امریکا، تصمیم محتمل کنگره و نیز موضع گیری ایالات متحده علیه سپاه پاسداران و هدف قرار دادن آن، قائل به جدایی باشد. این گونه اقدامات آمریکا قطعا در انتخاب گزینه های ایران در اینده، تاثیر زیادی خواهد داشت. اما علاوه بر این، ایران باید سه عنصر مهم دیگر را در جریان موضع گیری های خود در نظر داشته باشد:

1-اولین عنصر، مربوط به حدود گزینه های احتمالی است که می تواند از سوی کنگره برای لغو یا تعدیل توافق هسته ای اتخاذ شود. در سایه وجود اختلافاتی در داخل دولت آمریکا و همچنین کنگره، در خصوص باقی ماندن یا نماندن توافق هسته ای، آمریکایی ها اهتمام زیادی برای هماهنگی با هم پیمانان اروپایی خود دارند. در این میان، در حالی که برخی از هم پیمانان واشنگتن در خاورمیانه موافق افزایش فشارها علیه ایران در مورد پرونده هسته ای هستند، اروپایی ها اصرار زیادی برای حفظ برجام دارند و در عین حال، آماده هستند تا خواسته های آمریکا در مورد دیگر مسائل ایران، در حوزه سیاستهای منطقه ای و موشکهای بالستیک را دریابند.

این مرکز مصری در ادامه می نویسد: ایران بخوبی می داند که موضع آمریکا در مورد لغو توافق هسته ای، قاطعانه نیست و تمرکز بیشتر آن روی تعدیل این توافق یا امضای توافقی به موازات آن، در رابطه با سیاست منطقه ای ایران و موشکهای بالستیک آن است.

2-دومین عنصر، مربوط به موضع شرکای اروپایی توافق است:آلمان، انگلیس و فرانسه. ایران می داند که اولویت اروپایی ها، نجات توافق است و همزمان از این نکته آگاه است که دولتهای اروپایی تمایل زیادی به حفظ منافع خود در رابطه با ایران دارند، اما رابطه با آمریکا نیز برای اروپایی ها از اهمیت زیادی برخوردار است و حتی در بعضی موارد حاضر است برای حفظ منافع خود در ارتباط با امریکا، وارد یک همکاری تازه با واشنگتن و علیه ایران شود.

3-سومین عنصر، سیاست تحریک آمریکا از سوی اسرائیل، علیه ایران است.

بررسی این عناصر، چند نتیجه دارد:

1-شرایط خطرناک و مبهمی ایجاد شده است و ایران و توافق هسته ای در دو راهی حساسی قرار گرفته اند، بدین معنا که عمر احتمالی توافق هسته ای، محدود است و قطعا ایران با آگاهی از این مساله، در حال بررسی گزینه های استراتژیک برای مقابله با تمام احتمالات است.

2-حساب کردن روی اتحادیه اروپا، ابعاد و افق زمانی محدودی دارد. اروپا تلاش می کند تا آمریکا را به توافق هسته ای بازگرداند، اما در نهایت، در شرایطی که مجبور به انتخاب بین ایران و ایالات متحده شود، قطعا انتخاب آن، ایران نخواهد بود، بلکه راه حل میانه ای را بر می گزیند که همان باقی ماندن در توافق و آغاز تلاش برای تشکیل یک ائتلاف جدید علیه ایران، در خصوص مسائل مورد اختلاف است. علاوه بر این، به احتمال زیاد، ایالات متحده دیدگاه اسرائیل در مورد آماده کردن گزینه هایی برای مقابله با ایران در سه دوره زمانی کوتاه مدت، میان مدت و طولانی مدت را می پذیرد.

3-شدت گرفتن موضع آمریکا علیه سپاه پاسداران، موشکهای بالستیک ایران و سیاست منطقه ای آن، کم اهمیت تر از خروج ایالات متحده از توافق هسته ای نیست. بنابراین، ایران بخوبی می داند که در برابر یک مقابله با ابعادی متعدد قرار دارد و عاملی که می تواند تا حدودی موجب آرامتر شدن اوضاع شود، ارتباط با اتحادیه اروپا و حفظ رابطه با روسیه و چین است.

4-ایران هم می تواند با تاسیس ائتلافی متشکل از روسیه، چین و دولتهای اروپایی، به مقابله با ائتلاف احتمالی آمریکا برود.

5-اتحاد ملی ایران، محور تمرکز هر گونه مقابله محتمل ایرانی در برابر ایالات متحده و اسرائیل است. اسرائیلی که توان مقابله با ایران در سوریه را نداشت، می تواند با مطرح کردن خطر هسته ای ایران، ایالات متحده را به سمت درگیری با آن سوق دهد.

استراتژی ایران

طبق این محاسبات، ایران در صدد وضع یک استراتژی چند جانبه است که به عقیده ما، سه مرحله خواهد داشت: کوتاه مدت، میان مدت و طولانی مدت

1-استراتژی کوتاه مدت

پیش بینی می شود که ایران در کوتاه مدت به استفاده از حمایت اروپا، چین و روسیه از توافق هسته ای، تکیه کرده و تلاش کند با استفاده از این گزینه ها، حمایت مذکور را از دست ندهد:

الف-اعلام واضح و صریح تمایل خود برای ادامه پایبندی به توافق هسته ای، بدون نشان دادن هیچگونه تمایلی برای خروج از این توافق و از سر گرفتن فعالیت های هسته ای.

ب-تمایل به رابطه با دولتهای اتحادیه اروپا و جلب اعتماد آنها، به همراه تمرکز بر روسیه، چین، هند و ترکیه و گسترش زمینه های شراکت اقتصادی با این دولتها.

ج-جدا کردن بحران ایجاد شده در خصوص توافق هسته ای و دیگر مسائل مربوط به سپاه پاسداران و موشکهای بالستیک، با نشان دادن نرمشی در مورد پرونده هسته ای و گرایش به ادامه برجام.

2-استراتژی میان مدت

در میان مدت، انتظار می رود که موضع اروپا در قبال ایالات متحده تغییر کرده و اروپایی ها وارد ائتلافی علیه ایران، در چارچوبی خارج از توافق هسته ای شوند. در این هنگام، ایران دو گزینه در برابر خود دارد: یا دعوت به مذاکره دوباره در مورد مسائل مورد اختلاف را قبول کند و یا اینکه با حفظ موضع مخالف خود، به دنبال خروج از توافق هسته ای و حتی ورود به سطحی نظامی برای پاسخ به هر گونه تجاوز احتمالی باشد.

3-استراتژی طولانی مدت

در طولانی مدت، و بویژه پس از پایان یافتن سال دهم توافق، در سال 2025، در صورتی که توافق هسته ای باقی مانده باشد، ایران وارد مرحله تازه ای از روابط بین المللی و برنامه های هسته ای خود می شود. اما اگر توافق هسته ای و توانایی های هسته ای ایران در معرض خطر قرار بگیرد، ایران شاید ناچار به گسترش برنامه هسته ای خود شود.

نویسنده: د. محمد السعید ادریس/ مترجم: مریم نصرالهی