«ظهور و سقوط قدرتهای بزرگ»
نویسنده: پل کندی
ترجمه: محمد قائد، ناصر موفقیان و اکبر تبریزی
ناشر: علمی و فرهنگی، چاپ سوم 1395
1064 صفحه، 50000 تومان
*****
از روزگار سلطه و رقابت امپراتوری های بزرگ بیش از یک قرن می گذرد؛ کشورهایی سلطه گر که با استعمار مردم دیگر سرزمین ها و به یغما بردن منابع طبیعی آنها سود سرشاری را وارد کشور خود می ساختند. برخی همانند بریتانیای کبیر معروف بود خورشید هیچگاه در سرزمین های تحت سلطه آن غروب نمی‌کند. امپراتوری‌ای که مردانی ماجراجو در سرتاسر جهان گسترش دادند و به طرزی شگفت انگیز باورداشتند که خداوند ماموریت متمدن ساختن کشورهای عقب مانده وتحت سلطه شان را برعهده آنها گذاشته است!
وجود این امپراتوری‌ها خوب یا بد، بخشی از تاریخ جهان محسوب می شود که از کنار آن به سادگی نمی توان گذشت و نه تنها برای درک بهتر تاریخ جهان که برای شناخت درست جهان امروز و آینده نیز پرفایده‌ست.
کتاب «ظهور و سقوط قدرتهای بزرگ» اثر پل کندی کتابی است تاریخی که در آن از شکل گیری امپراتوری های بزرگ و از هم پاشیدن آنها سخن به میان آمده است. سابقه به پاخاستن امپراتوری ها به روزگار باستان باز می گردد، روزگاری که پارس(ایران) و روم دو امپراتوری مسلط برجهان باستان بودند؛ اما پل کندی به دوران باستان و پیش از قرون وسطی نرفته، بلکه به تاریخ پانصد سال گذشته از ابتدای قرن شانزدهم تا اواخر قرن بیستم پرداخته است، یعنی مهم ترین دوران ظهور و سقوط امپراطوری های کوچک و بزرگ بعد از قرون وسطی و تقریبا همزمان با دوران روشنگری و رنسانس تا اواخر قرن بیستم. دورانی که پیشرفت های صنعتی نقشی مهم در رشد و قدرت گرفتن امپراتوری ها بازی می کرد و به همین تناسب هم کشورها از پیشرفت های صنعتی خود در جها اعمال قدرت نظامی و سیاسی بهره می بردند تا به منابع اقتصادی بیشتری دست پیدا کنند.
این کتاب در سال 1988 در آمریکا منتشر شد و در مدت کوتاهی با موفقیتی چشمگیر در جذب مخاطبان روبه رو شد تا آنجا که حتی نویسنده را که با رویکردی پژوهشی و به عنوان کتابی علمی و درسی برای دانشجویان سراغ این دوره از تاریخ رفته بود شگفت زده کرد.
این موفقیت را باید مدیون شیوه کار و نوع روایت تحلیلی کتاب ارزیابی کرد که متکی است بر اطلاعات و آمار دقیق و تحلیل های عمیق وجذاب که فارغ از جانبداری و وابستگی های ایدوئولوژیک، ارائه شده اند و مجموعه ای غنی از آگاهی های لازم در اختیار خواننده می گذارد و سیر جریان های تاریخی را برای او روشن می کنند.در این کتاب مقولات نظامی و اقتصادی در ترکیب با یکدیگر بررسی شده و تحلیل و تفسیری استراتژیک عرضه می شود که خواندن آن بسیار سودمند است و افق هایی تازه به روی مخاطب برای درک بهتر تغییر و تحولات جهانی در سده های اخیر می گشاید.
این کتاب افزون به مقدمه‌های مترجم و نویسنده، از هشت فصل تشکیل شده که در قالب سه کتاب ارائه شده است؛ عناوین فصول کتاب بدین قرار است: « ظهور دنیای غرب»، «تلاش خاندان هابسبورگ برای سیادت» و «مالیه، جغرافیا و پیروزی در جنگ ها»: (کتاب اول)
«سیرصنعتی شدن و جابحایی موازنه‌های جهانی»، «برآمدن دنیایی دو قطبی و بحران قدرت های میانی»، «برآمدن دنیایی دو قطبی و بحران قدرت های میانی (قسمت اول)»؛ «برآمدن دنیایی دو قطبی و بحران قدرت های میانی (قسمت دوم)» : (کتاب دوم)
«ثبات و دگرگونی در جهان دوقطبی» و «به سوی قرن بیست و یکم»: (کتاب سوم)
در چاپ نخست «ظهور و سقوط قدرتهای بزرگ» ناشر هریک از این سه کتاب را به یک مترجم سپرد: محمد قائد، ناصر موفقیان و اکبر تبریزی برگردان این کتاب به زبان فارسی را برعهده گرفته اند که خود کتاب نیز آن نیز در قالب سه جلد مجزا به بازار آمده بود، اما در چاپ سوم، هر سه جلد در کنار یکدیگر و در قالب کتابی واحد به بازار ارائه شده است.
امپراتوری ها مجموعه‌ای از کشورها بودند که تحت امر یک دولت مرکزی نیرومند قرار داشتند، کشورهایی که با یک دیگر متحد بوده و دارای نیروی نظامی (نیروی دریایی) قدرتمند باشد که خطوط مواصلاتی برای تجارت میان قاره ها و همچنین اکتشافات و و نبردهای دریایی باشند. اغلب این امپراتوری ها در بیش از یک قاره گسترش یافته بودند.
کتاب با شرح اوضاع و احوال جهان در آستانه قرن شانزدهم آغاز می شود، در ادامه پل کندی در رهگذر بازگو کردن روایت ظهور و سقوط این امپراتوری ها شرحی از تاریخ اقتصادی، سیاسی و نظامی جهان ارائه می‌کند. این کتاب پیامی هشدار دهنده دارد که برای قدرت های بزرگ و مداخله گر جهان امروز نیز می تواند بسیار آموزنده باشد و آن ایکه هر چقدر قوی و بزرگ باشند بازهم زمین می خورند. به خصوص که نا قوس مرگ امپراتوری های بزرگ در سده های اخیر درست زمانی به گوش رسد که آنها بیش از هر زمان دیگری بزرگ و قوی به نظر می رسیدند.
