بحران خودش را به توانیر و تأمین نیروی برق هم رساند. بحرانی که باعث شد تا بسیاری از شهروندان ایرانی طعم خاموشی را بچشند. در روزها و ساعاتی که خانه بسیاری از تهرانی‌ها، شیرازی‌ها، قزوینی‌ها، خوزستانی‌ها و شمالی‌ها خاموش بود، در روستای دورافتاده‌ای حوالی قزوین، خاموشی معنایی ندارد. چرا که روستاییان «سیچانلو» از پنل‌های خورشیدی و از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تأمین برق خود استفاده می‌کنند.
سیچانلو در 20کیلومتری تاکستان قرار دارد و شغل بیشتر روستاییان هم دامداری است. کشاورزی دیمی از دیگر شغل‌های اهالی روستاست. نکته جالب درباره روستا اما، تعداد خانواده‌هاست. در روستای سیچانلو، تنها 37 تا 38 نفر ساکن هستند و در مجموع تنها هفت خانواده در آنجا زندگی می‌کنند. یکی از دلایل استفاده از پنل‌های خورشیدی هم اتفاقاً همین است. این که تعداد سکنه‌ای که در روستا زندگی می‌کنند، کم است؛ اما سازوکار نیروگاه‌های خورشیدی چگونه است؟ تبدیل نیروی خورشید به برق خیلی پیچیده است؟ سازوکار تبدیل انرژی خورشیدی به برق سخت و پیچیده نیست. تنها لازم است که تأسیسات خورشیدی نصب شود، وسایل کار پنل‌های خورشیدی و کنتورهای تبدیل هستند.
نور خورشید میلیون‌ها ذره کوچک انرژی را که فوتون نامیده می‌شود از خود ساطع می‌کنند. نور خورشید به صفحات خورشیدی برخورد می‌کنند و مواد نیمه‌هادی درون آنها ذرات فوتون را جذب می‌کنند. انرژی دریافت شده از فوتون‌ها الکترون‌ها را وادار به خروج از صفحات کرده و به صورت جریان برق مستقیم تبدیل می‌کنند. سیم‌های هادی، جریان را به سمت کنتورهای تبدیل‌کننده، می‌فرستند. قبل از استفاده کنتورهای تبدیل‌کننده که به آنها اینورترها می‌گویند، باید جریان مستقیم برق به جریان متناوب تبدیل شود.
پول برق نمی‌دهیم
از سال 85 تابه‌حال، پنل‌ها در روستا نصب شده‌اند. آقای «فیض‌الله کاکاوند» یکی از ساکنان روستای سیچانلو و 58 ساله است. او با خانواده 6 نفره‌اش در روستا زندگی می‌کند و اتفاقاً هم از این شیوه برق‌رسانی راضی است. کاکاوند در گفت‌وگویی توضیح می‌دهد: «ما جزو مناطق محروم هستیم و به ما گفتند که امکان ندارد که به روستای شما، برق بکشیم؛ بنابراین مسوولان اداره برق استان تصمیم گرفتند که برای ما پنل‌های خورشیدی بگذارند.» همین ویژگی خاص باعث می‌شود که برای برق‌رسانی، پای پنل‌ها به روستا باز شود. از ده سال پیش تابه‌حال کاکاوند و دیگر اهالی روستا، پولی برای هزینه‌های برق پرداخت نکرده‌اند. از همان موقع تابه‌حال آنها با همین نیروگاه خورشیدی منابع برقی خود را تأمین می‌کنند: «باطری‌ها را رایگان وصل کردند و ما هم هزینه‌ای برای آن پرداخت نکردیم. تابه‌حال برای تولید برق، هیچ هزینه‌ای از ما دریافت نکرده‌اند. همه‌چیز برای ما رایگان انجام شد.»
اما زندگی با پنل‌های خورشیدی هم بی‌دردسر نیست و گاهی اوقات مشکلاتی هم در نیروگاه خورشیدی پیش می‌آید: «گاهی اوقات دستگاه خراب می‌شود. قطعه‌ای از دستگاه خراب می‌شود. ما هم زنگ می‌زنیم تا از اداره برق استان برای تعمیر بیایند. بعضی از مواقع کنتوری که برق را تبدیل می‌کند، برق ضعیف تحویل می‌دهد. کارمندهای اداره برق، اگر لازم باشد، قطعه‌ای را تعویض می‌کنند و در این صورت باز برق باکیفیت خواهیم داشت.»
نیروگاه خورشیدی همان طور که از اسمش پیداست، تنها با نور خورشید کار می‌کند؛ بنابراین روزهایی که آسمان ابری است و خورشید پشت ابر است، برقی هم نخواهد بود: «زمانی که هوا ابری و ابرها ضخیم باشند، برق ما می‌رود. اگر ابرها رقیق باشند، کنتور را شارژ می‌کند. در زمستان‌ها برق ما زیاد می‌رود.» اما طولانی‌ترین خاموشی برای اهالی روستا چه قدر است؟ کاکاوند توضیح می‌دهد: «گاهی اوقات، دو شب هم بوده که ما برق نداشته‌ایم. البته موتورهای دستی هم داریم. اگر برق برود از موتورهای دستی برای تولید برق استفاده می‌کنیم. اگر هم هوا بارانی باشد، برق می‌رود.» با وجود این که نیروگاه برق خورشیدی در زمان‌های ابری خاموش است و کار نمی‌کند، کاکاوند و اهالی روستا اما از آن راضی هستند: «در کل ما راضی هستیم و به محض این که آفتاب درمی‌آید، باطری‌ها شارژ می‌شوند و لامپ‌ها هم روشن می‌شود. وسایل برقی ما مثل تلویزیون، جاروبرقی، مانند بقیه خانواده‌هاست. ما حتی با دستگاه برش‌سنگ و با همین برق هم کار می‌کنیم. انرژی برق روزانه ما با همین روش تأمین می‌شود.»
هزینه نیروگاه خورشیدی 40 میلیون است
به‌جز روستای سیچانلو روستاهای دیگری هم در دستور نصب پنل‌های خورشیدی قرار دارند. خانم «اکرم نجفی»، مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری قزوین است. او درباره طرح‌های موافق با انرژی‌های تجدیدپذیر می‌گوید: «در حال حاضر تعدادی از دهیاری‌های استان در حال پیگیری برای راه‌اندازی نیروگاه‌های پنج تا 20کیلووات خورشیدی هستند. به‌عنوان‌مثال روستای حصار ولیعصر شهرستان آوج در دستور کار برای وصل پنل‌ها هستند.» او تأکید می‌کند: «در شهرستان‌های تاکستان و آوج تعداد روزهای آفتابی سال، بسیار بیشتر از سایر شهرستان‌های استان است؛ بنابراین روستاهای منتخب این طرح از این شهرستان‌ها هستند.»
اما برای این که بتوان از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کرد، باید چه کارهایی را انجام داد؟ او می‌گوید اول از همه باید در سطح روستایی تسهیلاتی را در نظر گرفت: «برای این کار دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری حمایت‌های تسهیلاتی لازم برای راه‌اندازی این نیروگاه‌ها توسط دهیاری‌ها را آغاز کرده‌اند.» برای ایجاد یک نیروگاه تنها به کنتور برق و پنل‌های خورشیدی نیاز است. هزینه اولیه راه‌اندازی یک نیروگاه آن قدرها هم زیاد نیست: «هزینه اولیه راه‌اندازی یک نیروگاه پنج کیلوواتی با تغییراتی که در نرخ ارز ایجاد شده، چیزی حدود 40میلیون تومان است.» البته مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری قزوین تأکید می‌کند که در حال حاضر شرکت‌های ایرانی هم اقدام به ساخت پنل‌های خورشیدی کرده‌اند، این اتفاق می‌تواند هزینه‌های راه‌اندازی یک نیروگاه خورشیدی را کاهش دهد. نکته قابل‌تأمل درباره برق تولیدی با نور خورشید اما کیفیت آن است: «کیفیت برق تولیدی با برق شهری تفاوتی ندارد.»
قانون 13ماده و 6تبصره‌ای سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) در مجلس شورای اسلامی درباره همین موضوع است. بند «ب» سیاست‌های کلی کشور، بر ایجاد تنوع در منابع انرژی کشور با رعایت مسائل زیست‌محیطی و تلاش برای استفاده از سهم تجدیدپذیرها و ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی و بادی تأکید دارد. این‌ها همه درحالی است که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر مثل باد و خورشید در تولید برق کشور تنها به اندازه 46/0 درصد است.
شاید سیچانلو و روستاهای مشابه آن، بتواند الگویی مناسب برای استفاده صحیح از نعمت‌های خداوندی و انرژی‌های تجدیدپذیر باشد. اتفاقی که اگر بیفتد، تحول شگرفی در مصرف انرژی کشور ایجاد خواهد کرد.
*صبح نو
