با هر تفسیری از اتفاقات سیاسی، دیدار تاریخی «دونالد جی ترامپ» و «کیم جونگ اون» در سنگاپور می تواند رویدادی مهم محسوب شود. روسای جمهور آمریکا علاقه مندند که «نخستین» هایی در کارنامه خود ثبت کنند. باراک اوباما اولین تماس تلفنی با رییس جمهوری اسلامی ایران و احوالپرسی با وزیر خارجه را بدست آورد اما مهمترین رکورد او ثبت افتخار نخستین دیدار یک رییس جمهور امریکا از کوبا طی ۸۸ سال بود.
۱) دونالد ترامپ تافته ای جدا بافته از دیگر روسای جمهور نیست. او هم برای "اول شدن" تقلای بسیار کرده است از جمله اینکه تاکنون نخستین رئیس جمهور امریکا بوده که به زیارت دیوار ندبه رفت و اکنون رکورد نخستین دیدار رئیس جمهور آمریکا با رهبر کره شمالی هم در کارنامه ترامپ ثبت می شود! روایت دیدار دو رییس جمهور امریکا از حزب جمهوریخواه با رهبران چین (نیکسون و مائو) و شوروی (ریگان و گورباچف) دو کشور کمونیست، ترامپ را به این امیدوار کرده است که با تغییر سرنوشت ‘سومین کشور از همان جنس` تاریخ ساز باشد. (ضمنا ترامپ فرصت داشته تا تاثیر تلاش اوباما دموکرات در تغییر کوبا را خنثی کند! ترامپ پیشاپیش گفته «من مشکل را حل کردم، در یادها می مانیم»...)
۲) هدف کره شمالی از پیگیری ساخت تسلیحات هسته ای تامین امنیت بود. اکنون دستیابی غیر قابل انکار پیونگ یانگ به سلاح هسته ای سبب شده علاوه بر تضمین های امنیتی دستاوردهای رنگین دیگری به کیم جونگ اون پیشنهاد شود مگر به چرخشی استراتژیک رضایت دهد. از جمله اینکه رهبر کره شمالی اینک نه تنها اخذ تضمین امنیتی را مطالبه می کند بلکه توسعه اقتصادی و اعتبار بین المللی را نیز بر میز مذاکره می بیند! کره شمالی بدون سلاح هسته ای بی تردید مهره ای بی اراده در میدان رقابت بزرگان بود و کشوری حاشیه ای محسوب می شد اما اکنون پیونگ یانگ در جایگاهی است که تصمیماتش بر سیاست قدرت های برتر نظامی جهان (آمریکا، چین و روسیه) تاثیر می گذارد.
۳) آنچه غرب تحت خوانش ارزش های حقوق بشری همواره پیگیری می کند (آنچنان که در متن بیانیه جنجالی اخیر گروه ۷ نیز آمد) حفاظت از دموکراسی مطلوبش را شامل می شود. اگر چه اتحاد غربی حتی موضع مسکو نسبت به دموکراسی را محکوم کرد اما ساعاتی بعد از آن رئیس جمهور قدرتمندترین کشور غربی در سنگاپور بود تا برای نمایش بهتر فشردن دست رهبر کره شمالی محاسبه کند! ترامپ رهبر مدعی ترین دموکراسی غرب ضمن اظهار افتخار به دیدار با کیم جونگ اون، وی را رهبر باهوش و کاردانی نامید که عاشق مردم کشور خود است! فراتر از این برخلاف ارزش های ویترینی غرب امضاهایی هم میان دو رهبر رد و بدل شد تا اعتبار شیوه ‘مشروعیت سنجی رهبران با معیار حقوق بشر غربی` بیشتر تخفیف بیابد.
۴) چندی پیش جنجال بر تکرار الگوی جمع کردن برنامه هسته ای لیبی بالا گرفت تا جایی که برنامه ریزی برای نشست رهبران کره شمالی و امریکا با امواجی مواجه شد. ضمنا این ایام بحث رفتار امریکا در قبال برجام جریان دارد در حالی که جلب اعتماد کره شمالی فارغ از اینها هم آسان نیست. خبر ۴۷ شرط امریکا برای کاهش تحریم ها نیز امید به فرجام این مذاکرات را کم رنگ تر می کند اما تجربه خلع سلاح هسته ای دیگری هم پیش چشم بوده که از بحران چند ساله اوکراین رخ نمایانده است. فروپاشی شوروی سبب شد کشور اوکراین سومین کشور از نظر تعداد تسلیحات هسته ای شود، دول سه قدرت بزرگ شورای امنیت طی یادداشت تفاهم «بوداپست» در سال ۱۹۹۴ رضایت دولتمردان کییف را جلب کردند تا در قبال ‘تضمین امنیتی` خلع سلاح هسته ای اوکراین عملی شود. پس از آن تعهد، دو قدرت دیگر شورای امنیت نیز به پشتیبانی این معامله ایستادند اما آنگاه که منافع روسیه هسته ای اقتضا کرد، مسکو توانست کریمه را از خاک اوکراین جدا و به قلمرو پهناور خود ضمیمه کند!
۵) اردیبهشت ماه ۱۳۹۶ «مون جائه این» با وعده نزدیکی به کره شمالی در انتخابات ریاست جمهوری کره جنوبی پیروز شد. پیونگ یانگ آشکارا مردم کره جنوبی را به حمایت مون جائه این فراخوانده بود و چند روز پیش از انتخابات کره جنوبی خود دونالد ترامپ (در مصاحبه ای خبرساز با بلومبرگ) میل دیدار با رهبر کره شمالی را ابراز نمود! همدستی کره شمالی و امریکا در تقویت اعتبار وعده انتخاباتی یک نامزد ریاست جمهوری ‘دخالت در انتخابات` محسوب نشد بلکه نتیجه داد تا پس از آن کره جنوبی در چیدمان میز مذاکره جدید فعال شود. در آستانه انتخابات حتی برخی رسانه ها از پیشنهاد ‘ ۴ بندی` آمریکا به کره شمالی خبر دادند اما همه اینها پس از هیاهوی واکنش به آزمایشات تسلیحاتی کره شمالی به دست فراموشی سپرده شد. زمزمه های کلید خوردن مذاکرات چند ماه بعد پس از سخنان نرم کیم جونگ اون به مناسبت آغاز سال نو میلادی رو گرفت. رهبر کره شمالی با اعتماد بنفس ناشی از رسیدن به نقطه بازدارندگی، کت پوشید و کراوات بست و برادران جنوبی را در سخنان صلح جویانه خود خطاب قرار داد و به استقبال اتحاد ورزشکاران دو کره طی المپیک زمستانی رفت. علاوه بر اشتیاق دولت جدید کره جنوبی، پادرمیانی روسیه و چین برای دیدار طرفین آشکارا فعال بود و مخابره می شد. سرانجام کوشش ها از ملاقات رهبران دو کره به دیداری میان سران امریکا و کره شمالی انجامید که طی آن یک سند ‘ ۴ بندی` امضا شد، امریکا آن را شروع پروژه می بیند و کره شمالی مقدمات پروسه!
۶) کره شمالی تجربه سال ها مذاکره را اندوخته دارد و هر زمان اراده کرده مذاکره ای به راه انداخته است. اینبار کره شمالی در راستای هدف کلی «هسته ای زدایی شبه جزیره کره» موقعیتی یافته که عنوان درخواست اصلی صراحتا از «تعطیلی برنامه هسته ای» بر «خلع سلاح هسته ای» متمرکز شده است. پیونگ یانگ آگاه است که با وجود برجسته شدن قدرت تسلیحات هسته ای در رسانه ها، توان بازدارندگی کره شمالی در برابر تهدید حملات نظامی معتبر تر شده و تشدید تحریم ها نیز مادامی که تسلیحات جدید آزمایش نشود منتفی است. جریان مذاکره و تقویت تسلیحات هسته ای نسبت میان خود را یافته اند و بحث بر مسائلی همچون راستی آزمایی فرصت چانه زنی های طولانی را فراهم کرده است. ترامپ هم جهت گریز از بن بست زودهنگام مذاکرات نتنها تلویحا توانایی کره شمالی در تولید انبوه تسلیحات هسته ای دور برد را پذیرفته بلکه در سخنانی مانورهای نظامی را تحریک کننده و جنگی توصیف کرده و تعلیق آنها را وعده داده است.
۷) طرح پیشنهادی چین و روسیه (تعلیق دوگانه) اعتبار یافته و بدیهی است در این معادلات کف قیمت «خلع سلاح بازگشت ناپذیر» کره شمالی سپردن «تضمین امنیتی دائمی» به این کشور است! علی رغم پشتیبانی چین و روسیه، پیش چشم بودن تجربه عراق، لیبی، اوکراین، ایران و همچنین خود کره شمالی چشم انداز رسیدن به چنین معامله «دائمی و بازگشت ناپذیر» را بسیار مبهم می نمایاند. از طرفی قوای امریکایی با نیاتی فرای مهار کره شمالی به جهت کنترل چین و روسیه در شرق آسیا مستقر شده اند و تخلیه میدان از سوی امریکا با استراتژی کلان این کشور سازگار نیست. (اسناد امنیتی منتشره از سوی دولت امریکا صراحتا روسیه و چین را تهدید استراتژیک برشمرده اند!) با این وجود امریکا مطابق استراتژی سلطه جویانه خود به "ایفای نقش رهبری طی اجماع سازی علیه تسلیحات کشتارجمعی" مُصر است و برای "افسار کشیدن اتحادیه اروپا" به این نمایش ها نیاز دارد. خود ترامپ گفته که اگر روزی لازم باشد بهانه ای برای خروج از مذاکرات پیدا خواهد کرد و علی رغم کمین برای مقصر جلوه دادن کره شمالی در بن بست محتوم خلع سلاح، امریکا لاجرم به پرداخت هزینه هایی تن داده است.
۸) دونالد ترامپ پنهان نکرده که رهبری امریکا بر جهان را نشانه رفته است، سلطه بر شرق و غرب آسیا را برای قدرت خود حیاتی می بیند و از طمع مصادره ظرفیت اروپا هم هرگز چشم پوشی نمی کند. در این راه او سه کشور ایران، سوریه و کره شمالی را یاغی نامیده و برای مواجهه با هر سه پرونده به گفتمانی واحد طی اجماع سازی علیه تسلیحات کشتار جمعی نیاز دارد. بنابراینها فضای تبلیغاتی را به صورتی مهندسی کرده که عدم همصدایی با کاخ سفید، کارشکنی در تامین امنیت جهانی محسوب خواهد شد و...
تاکتیک ها اگر چه منظم، متمرکز و منسجم به نظر می رسند اما هدف نهایی بلندپروازانه تر از آن است که واقعبینانه محسوب شود. رویای جهان مطلوب ترامپ آنچنان جاه طلبانه و دور از محاسبات عقلایی رفته که هر کنش مومنانه اش با محک واقع بینی ناکارامد است و تنها اغتشاش، تاسف و شگفتی بر می انگیزد.
آمریکا البته که قدرتمند است اما اگر توانایی کنش معجزه آسا داشت یا اگر روابط جهانی با اراده یک نفر قابل مدیریت می شد، تاریخ به امروز نمی رسید و هرگز قلدران پیشین ناکام نمی ماندند و نوبت را به امثال ترامپ نمی دادند!
