کاش سنت‌گرایان از صرافت یکدست کردن جامعه‌ بیرون آیند

محمدعلی آتش سودا، گروه تعاملی الف،   3970330017 ۹ نظر، ۰ در صف انتشار و ۶ تکراری یا غیرقابل انتشار
کاش سنت‌گرایان از صرافت یکدست کردن جامعه‌ بیرون آیند

نزدیک دو قرن از آشنایی شرقیان با مدرنیته می‌گذرد. مقایسه‌ی واکنش ایرانیان در این دو قرن با سایر تمدن‌های شرقی اگرچه برای سایر ملل عبرت‌انگیز، اما برای خود ما حسرت‌بار است. شرقیان در مواجهه با مدرنیته راه‌های متفاوتی در پیش گرفتند از تقابل مستقیم تا وادادگی محض. اما به نظر می‌رسد که در تماس شرقیان با تمدن غربی، مللی موفقتر بوده‌اند که با حفظ برخی مولفه‌های کارآمد سنتی، با مقتضیات تمدن غربی کنار آمدند و از دستاوردهای آن بهره بردند.

در خاورمیانه ترکیه به خاطر همسایگی جغرافیایی با بستر مدرنیته یعنی اروپا و حس رقابت با ملل اروپایی، زودتر از بقیه در معرض توفان تحولات اجتماعی و فرهنگی که از غرب وزیدن گرفته بود قرار گرفت و توانست در عین رقابت با اروپاییان از دستاوردهای تمدن پیشرفته‌تر آنان بهره جوید و خود را متحول کند. جدا از ترکیه سایر کشورهای خاورمیانه در مواجهه با غرب واکنش‌هایی افراطی داشته‌اند. طالبان در افغانستان و داعش در عراق و سوریه هویت خود را در تضاد با غرب تعریف کردند و در مقابل کشورهای عرب شبه‌جزیره آغوش خود را بر غربیان گشودند. اما در این میان آنچه که برای ما مهم است واکنش ایرانیان به مدرنیته بوده است.

به نظر می‌رسد که ایرانیان در مواجهه با مدرنیته در دو قرن اخیر بر یک خط مستقیم نبوده‌اند. خواب و غفلت از آنچه در غرب می‌گذرد (دوران قاجار)، شروع مدرنیزاسیون بدون در نظر گرفتن مهمترین مولفه‌های فرهنگی مدرنیته یعنی دموکراسی مبتنی بر فردگرایی (دوران پهلوی)، ادامه‌ی نسبی مدرنیزاسیون با تاکید بر فقط یکی از وجوه سنت تمدن ایرانی یعنی تشیع (دوران جمهوری اسلامی) و پذیرشی حداقلی از دموکراسی غربی تحت عنوان مردم‌سالاری دینی، مسیری بوده است که ایرانیان در این دو قرن پیموده‌اند. اکنون به نظر می‌رسد که پس از گذشت حدود دو قرن از ورود مدرنیته به ایران، کشور ما در وضعیتی قرار دارد که دو راه را پیش روی خود می بیند: الف: اصرار بر در جا زدن که مشخصا به معنی تداوم تضادهای اجتماعی و بلاتکلیفی فرهنگی و رکود افتصادی است. ب: وادادگی کلی در مقابل غرب که یقینا با منافع ملی در تضاد است.

اما نگاهی به سرگذشت برخی کشورهایی که پس از مواجهه به با مدرنیته مسیری متفاوت پیمودند، نشان می‌دهد که ایرانیان نیز می‌توانند راه سومی را برگزینند که هم منافع ملی‌شان را در برداشته باشد و هم آنان را از وضعیت فعلی رهایی بخشد. بدین منظور شاید توجه به راهبردی که تمدن‌های شرق آسیا در مواجهه با غرب برگزیدند، برای ما کارساز باشد. در میان ملل شرقی ژاپنی‌ها زودتر از بقیه به خود آمدند و تلاش کردند تا در بستر گشاده‌ای که سنت فرهنگی آنان فراهم کرده بود، جایی در خور برای مدرنیته باز کنند. چین مائوئیست اگرچه دیرتر از ژاپن به صرافت بهره‌جویی از دستاوردهای تمدن غربی افتاد، اما سرعت تحولات آن پس از درک لزوم هم‌نشینی با مدرنیته به جای تقابل با آن و احساس عقب افتادگی از ژاپن، آنقدر کافی بوده که این کشور را از تمام کشورهای همسایه‌اش از هند تا ژاپن جلو بیاندازد. نکته‌ی قابل توجه این است که چین سعی کرد با حفظ مولفه‌هایی از کمونیسم راهی به گشایش اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی بگشاید. کره‌ی جنوبی از دیگر کشورهای شرق آسیاست که با حفظ مولفه‌های سنتی خود همچون احترام به نهاد خانواده، بزرگداشت نسل کهنه و غیره توانست مدرنیته را در خود حل کند. مروری بر این تجربه‌ها نشان می‌دهد که برخلاف آنچه تصور می‌شود، ظهور مدرنیته در غرب و گسترش تدریجی آن به شرق، ما را بر دو راهی «تضاد/ وادادگی» قرار نمی‌دهد، بلکه در مواجهه با مدرنیته به راه‌های دیگری نیز می‌توان اندیشید که هم موافق با سنت باشد و هم منافع ملی را در بر دارد. انتخاب این راه عقلانی و علاوه بر آن شدنی است، مشروط بر این که سنت‌گرایان از خواب سنگینی که بدان دچار شده‌اند برخیزند و به جای واگرایی ملی و اصرار بر مولفه‌هایی که وحدت ملی را خدشه‌دار می‌کند، همگرایی ملی را تقویت کنند، چرا که قطعا مهمترین مانع انتخاب این راه سوم، تشتتی است که در حال حاضر جامعه‌ی ما از نظر سیاسی و فرهنگی و اجتماعی بدان دچار شده است.

این تشتت انتخاب راه سوم را در حال حاضر متعذر و برای جناح‌های سیاسی غیرممکن کرده است. در یک کلام باید گفت که سنت‌گرایان باید از صرافت یکدست کردن جامعه‌ی ایران بیرون آیند. تمدن ایرانی، تمدنی است رنگ‌رنگ و متنوع. این گونه‌گونگی قرن‌هاست که مورد پذیرش اقوام و مذاهبی است که در بستر اجتماعی ایران زندگی کرده‌اند. پذیرش این تنوع و به رسمیت شناختن مردمی با عقاید و باورهای متفاوت از ما که در کنار ما زندگی می‌کنند، شرط اول تحقق وحدت ملی است که برای ورود به مرحله‌‌ای که از آن یاد کردیم یعنی هم‌نشینی با مدرنیته واجب است. تاخیر در این کار معنایی جز فرصت‌سوزی و ادامه‌ی سنگینی خوابی که جامعه بدان دچار شده ندارد و آیندگان نیز این خواب سنگین را بر ما نخواهند بخشید.

دیدگاه کاربران

ناشناس۳۹۴۸۵۴۱۱:۰۲:۱۱ ۱۳۹۷/۳/۳۰
بسیار عالی آفرین به نویسنده کاش گوش شنوایی باشد
امیر۳۹۵۲۴۸۱۴:۰۰:۰۰ ۱۳۹۷/۳/۳۰
ممنون از نویسنده عزیز که هر از گاهی است مطالبش را در سایت الف می‌بینم و امیدوارم طلیعه ای باشد برای شنیدن حرف‌های نو در الف. همانطور که نوسنده محترم اشاره کردند به طور خلاصه سه رویکرد کلی«تقابل، تعامل یا تسلیم» در ارتباط با پدیده‌های مهاجم فرهنگی اقتصادی و ... قابل تصور است. عمده ملت‌های دنیا از ابتدا یا پس از آزمون و خطاهایی،راه تعامل را برگزیدند. در ایران بعد از انقلاب سنت گرایان( که روزگاری اصلاح طلبان و چپ‌های امروزی شاخصه آن بودند) همیشه تلاش کرده‌اند تعامل را با تسلیم، جمع بزنند و باصدای بلند و هیاهو، حرف خود را بر کرسی بنشانند. چه خوب که ما هم از تاریخ درس بگیریم و بی غرض و مرض راهبردهای مواجهه با تمدن غرب و پیامدهای آن را بررسی کنیم و فرصت سوزی نکنیم. در تکمیل مباحث دوست عزیزمان یک لحظه تصور کنید ما در قرن 14 میلادی هستیم و به جای کشورهای اروپایی آن زمان خودمان را تصور کنیم که مورد تهاجم فرهنگ اسلامی است. چه باید بکنیم؟ چیز پنهانی نیست که اروپا در سده‌های پایانی قرون وسطی سعی کرد تمام علوم و یافته‌های جدید اسلامی را به کار بگیرد. چرا ما امروزاین چنین نکنیم؟ با حفظ اصول بنیادین انسانی و ویژگی‌های فرهنگی خودمان می‌توانیم از دستاوردهای بشر در حوزه سیاست و اجتماع و حقوق و ... که با خون دلها به دست امده است استفاده کنیم و تاریخ را از نو تجربه نکنیم.
ناشناس۳۹۵۲۷۵۱۴:۰۵:۳۸ ۱۳۹۷/۳/۳۰
اتفاقا مدرنیته که اصرار بیشتری بر یکدست کردن آدم ها داره. تو همین کشورهایی که مثال زدید آدم ها تبدیل به ماشین شدن. ماشین تولید مصرف... به نظر میاد بشر به شدت نیازمند تفکر و بازنگری راهیه که طی کرده. درسته که بشر تو مادیات و رفاه پبشرفت کرده ولی واقعیت اینه که به نظر نمی رسه تو مولفه های انسانی رشدی کرده باشه. بشر همچنان متکبر، گران فروش، زیاده خواه، بخیل، ظالم، مسرف، مبذر، عجول، دروغ گو، دنیا طلب و درگیر شهوته...
مهدی۳۹۵۴۰۱۱۵:۱۶:۱۴ ۱۳۹۷/۳/۳۰
متاسفانه تو ایران مدرنیته رو برابر با خوش گذرانی لذت گرایی عریانی و این چیزا میدونن در حالی که نخبه پروری و توجه به استعداد ها و مبارزه با فساد از هر جنسی و اجرای کامل قانون برای هرکس حتی مسیولین و احیای مجدد ارزش های اخلاقی میتونه ایران رو با آین همه منابع طبیعی و جغرافیای منطقه به مدرن ترین کشور تبدیل کنه.
ناشناس۳۹۷۳۸۱۰۹:۳۱:۰۹ ۱۳۹۷/۴/۱
کاش باستانگرایان از یکسان کردن اقوام و فارسیزه کردن دست بردارند.
ناشناس۳۹۷۴۵۴۱۰:۵۵:۴۱ ۱۳۹۷/۴/۱
وجود سنتهای قبیله ای متنوع بدتر از چیرگی یک سنت بد است. هم سنتگراها باید از سنت گرایی دست بردارند هم قبیله گراها. ولی چنین نخواهد شد چون قرار است ما همیشه مشکل داشته باشیم. ترکیه هم مساله کرد دارد و هم ارمنیها را کشته.
ناشناس۳۹۸۰۷۲۰۰:۵۰:۰۸ ۱۳۹۷/۴/۲
به هرحال مردم مقاومت میکنند و راه خود را میروند. کسی به حرف سنت‌گرایان نیست.
ناشناس۳۹۸۱۲۳۰۵:۱۰:۳۴ ۱۳۹۷/۴/۲
چه عجب یک مطلب منطقی ..دیدیم
ناشناس۴۱۵۶۷۷۲۳:۰۶:۲۹ ۱۳۹۷/۴/۱۱
لعنت بر 2030
yektanetتریبونخرید ارز دیجیتال از والکس

پربحث‌های دیروز

  1. اقدام عجیب سفیر ایران در باکو/ برای عزت ایران استعفا دهید              

  2. اول، بساط دلالی باید جمع شود

  3. وکیل رسمی دادگستری به اتهام اخذ رشوه دستگیر شد  

  4. بذرپاش: امسال هر ماه افتتاح مسکن داریم

  5. سقف دریافتی ماهیانه کارمندان دولت ۷۰ میلیون تومان شد

  6. جریمه تخلفات حادثه ساز ۵ برابر شد/ اعمال از هفته آینده            

  7. ابابیل ۵، از آخرین دستاورد‌های قدرت پهپادی جهان

  8. تعرفه‌های پزشکی ۱۴۰۳ قابلیت اجرایی ندارد/ مصوبه دولت اصلاح شود  

  9. انتظار ۹ساله برای اصلاح هزینه تخلف رانندگی/تغییری برای حفظ جان مردم

  10. ایران بر سکوی بریکس/ دستاوردهای پولی، مالی برای ایران چیست؟  

  11. عکسی از سیدمحمد خاتمی در مراسم ترحیم زهرا شجاعی/ این وزیر دولت رئیسی هم آمد

  12.   طحان‌ نظیف: لایحه عفاف و حجاب هنوز به تأیید شورای نگهبان نرسیده است  

  13.  مالیات ارزش افزوده ۱۰ درصدی ابلاغ شد

  14. هیچ خوداظهاری یا مدرکی دال بر بیماری روحی دکتر بخشی در دست نبود/ علت مرگ این پزشک مشخص نیست  

  15. پوتین: اف-۱۶‌های اوکراین در همه‌جا هدف مشروع هستند، حتی کشورهای دیگر

پربحث‌های هفته

  1. اقدام عجیب سفیر ایران در باکو/ برای عزت ایران استعفا دهید              

  2. جنگ ترکیبی خودمان، علیه خودمان!

  3. کارگری انگشتر ۵۰ میلیاردی را به صاحبش بازگرداند

  4. عوامل توهین کننده به نظام و مقدسات اسلامی دستگیر شدند

  5. جلاد، به پایان سلام کن!

  6. بهادری جهرمی: مبالغ جرایم رانندگی متناسب با تورم افزایش یافت

  7. تورم چه زمانی تک رقمی می‌شود؟

  8. نرخ تعرفه‌های خدمات بهداشتی درمانی ۱۴۰۳ اعلام شد/ نرخ رسمی ویزیت ۵۰% گران می‌شود!

  9. بازداشت سومین عامل حمله تروریستی در مسکو

  10. آقایان رئیسی و اژه‌ای! آیا در پیشگاه خدای متعال و امام‌زمان (عج) پاسخی دارید؟

  11. اول، بساط دلالی باید جمع شود

  12. انتقام از پوتین؟

  13. وکیل رسمی دادگستری به اتهام اخذ رشوه دستگیر شد  

  14. ائتلاف ایران، روسیه و چین تبدیل به کابوسی برای آمریکا می‌شود

  15. علم‌الهدی: امروز در کشور از آثار تحریم اقتصادی آمریکا مشکلی حس نمی‌کنیم

  16. بذرپاش: امسال هر ماه افتتاح مسکن داریم

  17. بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

  18. افزایش ١٧٠ درصدی حداقل حقوق کارگران در دولت سیزدهم

  19. مردم طلای دست دوم خریداری نکنند

  20. سقف دریافتی ماهیانه کارمندان دولت ۷۰ میلیون تومان شد

  21. خط و نشان حقوقی ایران برای کویت

  22. هشدار سخنگوی پلیس به رانندگان نوروزی؛ آمار تصادفات هولناک است!

  23. وزیر اقتصاد: در سال ۱۴۰۲ رکورد بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی واقعی در ۱۶ سال اخیر شکسته شد

  24. کولرهای گازی بلای جان صنعت برق

  25. منظور: تخصیص ارز کشور برای واردات خودرو به صرفه نیست

آخرین عناوین