باشگاه خبرنگاران جوان نوشت: داروها در عین تسکین درد و بهبود بیماری، با عوارضی همراه هستند که می‌توانند مشکلات جدی برای بیماران ایجاد کنند و حتی آنها را به کام مرگ بکشانند. تنها در ایران سالانه ۳۰۰۰ نفر به علت خطاها و عوارض دارویی می‌میرند.

در جعبه هر دارو - شامل قرص، شربت، آمپول یا پماد - برگه راهنمایی حاوی اطلاعاتی در مورد دوز تجویز شده، منع مصرف و عوارض جانبی احتمالی وجود دارد. بیماران قبل از مصرف دارو حتما این برگه را مطالعه کرده و درصورت بروز عوارض جانبی، این مساله را با پزشک معالج در میان بگذارند.

هیچ دارویی بدون عارضه نیست. به عنوان مثال، سالانه ۴.۵ میلیون آمریکایی به دلیل عوارض جانبی ناشی از داروهای تجویزشده به پزشک یا اورژانس مراجعه می‌کنند.

عوارض جانبی داروها

برخی داروها ممکن است باعث تحریک و ناراحتی معده، سرگیجه، سردرد یا تاری دید شوند. یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی داروها، درگیر شدن سیستم گوارش است. برخی داروها باعث بروز حالت تهوع یا ناراحتی معده می‌شوند. برای داروهایی که به صورت خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرند (پمادها و قطره ها)، این عوارض می‌تواند شامل خارش و سوزش پوست باشد.

واکنش‌های آلرژیک ناشی از عوارض جانبی داروها می‌توانند شامل جوش‌های پوستی (بثورات جلدی) تا شوک آنافیلاکتیک (یک اختلال خطرناک و بالقوه کشنده) باشند.
در صورتی که داروها در دوز تجویزشده مصرف شوند، معمولا با عوارض جانبی بسیار کمی همراه هستند اما تغییر در دوز روزانه یا تداخل با مواد یا داروهای مصرفی دیگر (بدون مشورت با پزشک معالج) می‌تواند در شرایط حاد حتی منجر به مرگ بیمار شود. به عنوان مثال، مصرف مسکن‌ها در کنار نوشیدن الکل می‌تواند منجر به مصرف بیش از حد (overdose) ناگهانی شود.

بسیاری از افراد باور دارند که پزشکان به دلیل سرعت و عجله، داروها را با خطی ناخوانا می‌نویسند و برخی دیگر دلیل این موضوع را مرموز ماندن حوزه کاری خود و عدم اجازه دخالت بیماران در این حوزه می‌دانند. دلیل این موضوع هر چه که باشد، گویا بد خط نوشتن نسخه‌ها توسط پزشکان تنها محدود به یک کشور نبوده و در سراسر جهان رواج دارد.

گزارش سال ۲۰۱۵ موسسه ملی آکادمی‌های پزشکی National Academies of Science's Institute of Medicine آمریکا نشان می‌دهد که سالانه ۴۴ هزار گزارش اشتباه مصرف دارو بر اثر بدخطی پزشکان در این کشور ثبت می‌شود.

به عنوان مثال در سال ۲۰۰۶ میلادی، ۷۰۰۰ نفر در آمریکا بر اثر اشتباهات دارویی ناشی از بدی دستخط پزشکان جان خود را از دست دادند. البته بعید است که تمامی این مورد مرگ سالانه در یک کشور بر اثر بدخطی پزشکان باشد و باید مواردی از قبیل خطای انسانی، واکنش‌های دارویی، تجویز دوز نامناسب و تعاملات دارویی بدون اطلاع پزشک را نیز در این دسته‌بندی قرار داد.

مرگ سالانه ۳۰۰۰ ایرانی به علت خطاها و عوارض دارویی
علی فاطمی، نایب رییس انجمن داروسازان ایران گفت: طبق آمارها و برخی تحقیقات انجام‌شده، احتمالا سالانه حدود ۴۵ هزار نفر در ایران به علت خطاهای دارویی و عوارض ناشی از آن آسیب می‌بینند و متاسفانه حدود ۳۰۰۰ نفر جان خود را از دست می‌دهند.

یسنا به‌منش، دبیر ستاد مرکزی و مرکز ملی اطلاع‌رسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو نیز سال گذشته و همزمان با هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها تاکید کرد: آمار بالای مصرف داروها در جامعه از یک‌سو احتمال بروز تداخلات دارویی را بالا خواهد برد و از سوی دیگر، اشتباهاتی که ضمن تجویز و مصرف دارو به صورت ناخواسته ارتکاب می‌یابد، ممکن است بیمار را به سمت مصرف مقادیر بالاتر از دوز درمانی و متاسفانه عوارض ناشی از مسمومیت با داروها سوق دهد.

به طور کلی مسمومیت با دارو خیلی منجر به مرگ نمی‌‌شود و از هر ۱۰۰ مرگی که به دلیل مسمومیت رخ می‌دهد، ۱۴ مورد مسمومیت دارویی است.

با توجه به اینکه هیچ دارویی بدون عوارض جانبی نیست، بنابراین به بیماران توصیه می‌شود که حتما میزان دوز تجویزشده توسط پزشک معالج را مصرف کنند، در صورت مصرف داروی دیگر، پزشک را در جریان این مساله قرار دهند و در شرایطی که پس از مصرف دوزهای ابتدایی دارو با عوارض جانبی مثل سرگیجه، حالت تهوع یا هر مشکل دیگری مواجه شدند، این موضوع را با پزشک معالج در میان بگذارند.