محمد نخستین در گفت‌و‌گو با جام‌جم آنلاین درباره آغاز آشنایی‌اش با دکتر چمران سخن به میان آورد و تصریح کرد: اوایل جنگ در مهران بودم، یک‌ماه از جنگ گذشته بود و بدلیل محاصره خرمشهر به اهواز آمدم اما آنجا نیز در محاصره بود. آبان‌ماه سال 1359 به ستاد جنگهای نامنظم رفتم و در آنجا با شهید چمران آشنا شدم.

وی بر وجود فضائل بارز اخلاقی در شخصیت چمران تاکید کرد و گفت: با بسیاری از فرماندهان در جبهه های جنگ همکار بودم اما بحث شهید چمران بسیار متفاوت بود چراکه شهید چمران جنگ را بصورت یک نقاشی، دارای ظرافت‌ و ابتکار‌ می‌دید نه به عنوان جنگی خشن و بی‌رحم با خصوصیاتی که معمولا دیگران به تشریح آن می‌پردازند.

همرزم شهید چمران ابراز داشت: زمانیکه ایشان به اهواز آمدند، ارتش بدلیل کمبود نیرو و برخی مشکلات دیگر ضعیف شده بود، شهید چمران با نیروی 2 تا 3 هزار نفره حاضر در جنگ‌های نامنظم، جبهه‌های اهواز از کردستان تا مرز چذابه و سوسنگرد با ‌پهنای بیش از 70 کیلومتر را پوشش داده بود و همیشه گروهی از سوی ایشان جلوتر از نیروهای ارتش بعنوان پیش‌مرگه‌های آنان انجام وظیفه می‌کردند.

وی با بیان اینکه از هنرهای شهید چمران می‌توان به جنگ آب نیز اشاره کرد ادامه داد: از آب برداشت‌های زیادی داریم بجز کاربردهای آن در جنگ و ایشان با زدن کانال‌ها و پمپاژ کردن آب کرخه، در برابر دشمن از آن بجای نیروی پیاده، زرهی و ادوات جنگی استفاده می‌کرد.

همرزم شهید چمران گفت: زمانیکه دشمن برای گرفتن اهواز حمله می‌کرد، در این فکر بود که چگونه در برابر آب ایستادگی کند تا خود و ادوات جنگی‌اش غرق نشود. وی از اهواز تا سوسنگرد بوسیله آب جلوی نیرو‌های عراقی را گرفت و این خود یک هنر است، با این اقدام نیروهای عراقی در آن منطقه مات شدند.

نخستین با بیان اینکه شهید چمران در دوران جنگ هرگز فرصت سخنرانی نداشتند و تنها درباره شرایط دشمن و کارهایی که باید صورت می‌گرفت توضیحاتی می دادند، افزود: یکی از دوستان به شهادت رسیده بود و در آن زمان بطور اتفاقی در تهران حضور داشتیم و به مجلس ختم آن مرحوم رفتیم؛ در آن مجلس ایشان سخنرانی بسیار کوتاهی درباره جنگ و فلسطین داشتند و گفتند: " فلسطین آبروی اسلام است و تمام امت اسلامی وظیفه دارند در آزادسازی فلسطین کمک کنند تا در آنجا دولت فلسطینی تشکیل گردد".

وی تاکید کرد: گفته‌ها و نظریات شهید چمران بصورت کامل در کتاب ایشان با نام " لبنان " بیان شده است که خواندن آن خالی از لطف نیست.

شهید دکتر مصطفی چمران در بخش‌هایی از کتاب لبنان، که گزیده‌ای از مجموعه سخنرانی‌ها و دست نوشته‌های اوست، درباره حرکت محرومان و تاسیس حرکت امل است، می گوید: در سال 1973 سازماندهی «حرکت محرومان» به رهبری امام موسی‏ صدر شروع شد و من مسئول تنظیم تشکیلات این سازمان بودم. سازمانی که به سرعت شیعیان را دور خودش جمع کرد، سازمانی که ایدئولوژیش اسلام بود، اما اسلام حقیقی، اسلام انقلابی - اسلامی که سربازانش به قدرت اسلحه شهادت مسلح می‌‏شدند.