به گزارش الف، بعد از خروج دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا از برجام، اتحادیه اروپا، چین و روسیه ضمن اعلام حمایت از برجام و باقی‌ماندن در آن، از ایران نیز خواستند تا در این توافق بماند، اما جمهوری اسلامی ایران از اروپایی ها خواست که در مورد ماندن در برجام تضمین های قطعی و عینی را به ایران بدهد.
اتحادیه اروپا در اولین تضمین عملی‌اش برای محافظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران «قانون انسداد» را مطرح کرد. ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا، اعلام کرده است که اتحادیه اروپا روز گذشته روند حقوقی اجرای مقررات بازدارنده‌ای (مسدودکننده) را آغاز کرده که به موجب آنها می‌تواند با تحریم‌های امریکا علیه ایران مقابله کند. یعنی این قانون سعی دارد تا شرکت های اروپایی فعال و غیرفعال در ایران را از تحریم های آمریکا محافظت کند اما اینکه توافق هسته‌ای با ایران با توسل اتحادیه اروپا به راه‌هایی مثل قانون انسداد به حیات خود ادامه دهد یا خیر، سوالی است که شاید زمان بتواند به آن پاسخ بدهد اما به عقیده بسیاری از صاحبنظران باید دید اروپا چقدر به این تضمین ها پایبند است.
در واقع با اجرایی شدن این قانون، هم کمپانی‌های اروپایی می‌توانند با تحریم‌های آمریکا علیه سایر کشورها همراه نشوند و هم اینکه می‌توانند در صورت متضرر شدن در نتیجه تحریم‌های امریکا در دادگاه‌های اروپایی علیه امریکا اقامه دعوا کنند.
امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه در خصوص اقدام اروپا برای معاف کردن شرکت‌هایش از تحریم‌های آمریکا گفت: «کمیسیون اروپا پیشنهاد به روزرسانی قانون مسدودساز سال ۱۹۹۶ و حمایت بانک سرمایه‌گذاری اروپایی را مطرح کرده و ما هم از آن حمایت کردیم. فقط بحث ایران مطرح نیست، بلکه بحث اجرای و عملیاتی کردن مواضع اتحادیه اروپا است.»
امانوئل ماکرون افزود: احتمال دارد، در کوتاه مدت، شرکت‌های چینی و روسی بتوانند در ایران بمانند و از منافع اقتصادی تجارت با ایرانیان بهره‌مند شوند ولی برای اروپا، مهم این است که راهی به سمت ایران باز شده باشد و این مسیر، باز بماند.
قانون انسداد چیست؟
سابقه اتخاذ مقررات مسدودکننده به زمانی برمی‌گردد که ایالات متحده از ابزار تحریم‌های ثانویه برای تحت فشار قرار دادن برخی دولت‌ها استفاده کرد. سال 1996 میلادی، در واکنش به تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران، کوبا و لیبی، اروپایی ها قانونی را وضع کردند که از شرکت های اروپایی که با ایران همکاری می کردند، در برابر تحریم های آمریکا دفاع می کرد.
در واقع در سال 96 میلادی آمریکا با اعمال تحریم‌های ثانویه علیه کوبا کشورهای دیگر را مکلف کرد ضمن پیروی از مقررات تحریمی اعمال شده از سوی ایالات متحده، از تجارت و مناسبات مالی با این کشور پرهیز کنند. کشورهای اروپایی که هم این موضوع را خلاف منافع خود با کوبا دیدند، چراکه تحریم های آمریکا منافع تجاری آنها را با خطر مواجه میکرد و استقلال سیاسی و اقتصادی اروپا با قانون های آمریکا از بین میرفت، قانون انسداد را تصویب و اعمال کردند که مطابق آن حکم هیچ دادگاه امریکایی و غیرامریکایی در راستای مجازات شرکت‌های اروپایی حاضر در کوبا را مشروع ندانسته و تبعیت از این احکام را غیرالزام آور دانستند، اما اروپا تنها در همان یکسال این قانون را اجرا کرد و دیگر اثری از اجرای قانون انسداد نبود.
آیا اروپا به قانون انسداد پایبند خواهد بود؟
به عقیده بسیاری از تحلیلگران به نظر می رسد که باتوجه به سابقه اروپایی ها مشخص نیست که آنها بتوانند این قانون مسدود کننده را اجرایی کرده و یا سطح روابط تجاری خود با ایران را حفظ کنند، اما چند نکته اساسی در اینجا مطرح است اینکه آیا منافع ایران به خصوص منافع اقتصادی اش با اجرایی شدن این قانون تامین خواهد شد یا خیر، چراکه اروپا در طول این سال ها همواره به ایران نگاه مصرفی و صادراتی داشته است و چه قبل و چه بعد از برجام هیات های اقتصادی زیادی از اروپا به ایران می آمدند اما هیچ گاه به طوری جدی شاهد ثمره ای از این نشست ها نبودیم گرچه شاید مقصر اصلی آن آمریکا و تحریم های اعمال شده اش باشد اما خود اروپایی ها هم هیچ گاه به تعهداتشان در برابر ایران متعهد نبودند.
از سوی دیگر، بزرگترین مشکلی که با اروپا وجود دارد، بحث مبادلات بانکی است. با توجه به نفوذ دلار در سیستم بانکی دنیا به نظر می رسد تاثیرات این مقررات چندان موثر نخواهد بود و ما در طول توافق هسته ای هیچ گاه روابط بانکی مان با اروپا گشایش نیافت لذا بعد از این نیز چنین نخواهد شد. همچنین درخواست از دولت‌های اروپایی برای نقل و انتقالات با بانک مرکزی ایران و آغاز روند قانونی تامین مالی پروژه‌های اروپا در ایران توسط بانک سرمایه‌گذاری اروپا از دیگر اقداماتی است که اتحادیه اروپا می‌تواند برای نفع بردن ایران از اجرای برجام انجام دهد. همچنین آنها می‌توانند کمک مالی به ایران را در چارچوب برجام حفظ کنند.
ابوالفضل ظهره وند کارشناس سیاست خارجی و هسته ای در گفتگویی با خبرنگار الف، در مورد روند اجرایی شدن «قانون انسداد» از سوی اتحادیه اروپا اظهار داشت: اخباری که از نشست سران کشورهای اروپایی در صوفیه منتشر شد نشانگر این است که برجام تغییر آنچنانی نخواهد داشت و بعید است که اروپا با توجه به سوابقی که در گذشته در مورد این قانون داشته است پایبند بوده و آن را اجرایی کند.
وی تصریح کرد: برجام مهمترین دستاورد اتحادیه اروپا بعد از جنگ جهانی دوم است لذا سعی می کند برجام را حفظ نماید، اما معتقد است که موضعش در مورد برنامه موشکی، نفوذ ایران در منطقه همان موضع ترامپ است اما سعی دارد در مورد برجام از راه دیپلماتیک به نتیجه برسد.
این کارشناس مسایل هسته ای ادامه داد: مطرح کردن مققرات مسدود کننده در واقع ترفندی است که اروپا هم می تواند پالس مثبتی به ایران بدهد و هم حفظ آبرو در عرصه بین المللی کرده باشد و روابط تجاری خود با ایران را تداوم دهد لذا تنها دلیل مطرح کردن اتحادیه اروپا به این موضوع تنها جنبه روانی دارد چراکه کشورهای کوچک تر هستند که از این قانون بهره برده و مشمول مجازات هایی می شوند که آمریکا اعمال می کند اما شرکت های بزرگ تری که در آمریکا وجود دارد می توانند خود تصمیم گیری کنند.
بر اساس این گزارش، نفی نقش آمریکا در آینده اتحادیه اروپا و ماندن در توافق هسته ای بعید به نظر می رسد و اروپا زمان محدودی و در بهترین حالت دو ماه برای متقاعد کردن تهران دارد ولی به عقیده صاحبنظران این تلاش ها نیز تنها یادگاری نوشتن روی یک دیوار کاذب دیگر یعنی اروپا است.