رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا گفته شروع مقابله با تحریم‌های ثانویه امریکا با قانون منع شرکت‌های اروپایی از تبعیت تحریم‌های دولتهای خارجی، از امروز ساعت ۱۰:۳۰ شروع خواهد شد. فارغ از بررسی سناریو‌های احتمالی دولت مقابل این انتخاب اروپا، این قانون برای حفظ منافع اقتصادی ایران از برجام با چالش‌های جدی روبروست که بخشی از آن در ذیل اشاره خواهد شد:
یکم- قانون مذکور قرار بود شرکت‌های اروپایی را از تبعیت از تحریم امریکا در «مناقشه کوبا» منع کند اما هیچ‌وقت به مرحله اجرا نرسید. مناقشه کوبا حل شد و اثر اجرایی این قانون ناشناخته ماند. یعنی، در درجه اول هیچ «تضمین اجرایی» برای موفقیت اجرای این تصمیم وجود ندارد و آنچه رخ می‌دهد، «نمی‌تواند» تضمین مد نظر جمهوری اسلامی باشد.
دوم- تحریم‌های ثانویه امریکا به نحوی‌ست که بانکهای معامله‌گر با ایران را از چرخه دلار حذف می‌کند. باز‌گشت بانکهای اروپایی به چرخه دلار پس از حذف، مستلزم پرداخت جریمه‌های به شدت سنگینی خواهد بود که بزرگترین بانکهای اروپایی را هم می‌ترساند. اگر بناست، اتحادیه اروپا با قانونی شرکت‌ها و بانکهای اروپاییِ تابع تحریم امریکا را جریمه کند، شرکت‌های اروپایی را در دوراهی انتخاب بین حذف شدن از سیستم مالی امریکا و جریمه اتحادیه اروپا قرار خواهد داد. اما باید پرسید چرا شرکت‌های اروپایی قید منافع چندین برابری خود با امریکا را بخاطر ایران بزنند و به دولتهای خود برای عملی نشدن قانون مذکور فشار نیاورند؟ ایا دولت‌مردان اروپایی توان ایستادگی مقابل فشار گسترده بخش خصوصی را خواهند داشت؟
از طرف دیگر این سوال ایجاد خواهد شد که اتحادیه اروپا با چه مکانیسمی تشخیص خواهد داد که کدام شرکت به خاطر فرار از تحریم با امریکا با ایران معامله نمی‌کند و کدام شرکت دلیل دیگری دارد؟ نکته بعدی آن‌که بر اساس تحریم‌های نوع جدید امریکا یعنی انچه بر اساس کاتسا مشمول تحریم خواهد شد، طرف معامله‌گر با شرکت های ممنوعه‌ی ایرانی، نه تنها از چرخه دلار حذف خواهند شد که خودشان هم در لیست تحریم امریکا قرار خواهند گرفت. یعنی، شرکت اروپایی بعد معامله با ایران وارد لیست تحریمی خزانه داری امریکا میشود و شرکت‌های دیگر دنیا از معامله با آن منع خواهند شد. اتحادیه اروپا چطور تحریم شدن شرکت های خود و حذف انها از بازار بین المللی را تحمل خواهد کرد؟ ایا اروپا برای حفظ هویت مستقل خود که ان را مهمترین دستاورد برجام برای خود می‌بیند، اقتصاد خود را به سمت ضررهای عظیم سوق خواهد داد؟
سوم- شروع سیل تحریمی امریکا ابدا منحصر در تحریم‌های هسته‌ای نیست. دولت امریکا حالا مایل است تمام ظرفیت تحریمی خود از جمله کاتسا را علیه برنامه تسلیحاتی و منطقه‌ای ایران هم اعمال کند که در آن زمینه‌ها، اروپا بلکه بیشتر از امریکا مدعی است. یعنی، اروپا به عنوان یک طرف ادعا، خود شدیدا مشتاق اعمال فشار بر برنامه موشکی و منطقه‌ای ایران است. در چنین حالتی، اگر تحریم‌های هسته‌ای علیه شرکت‌های ایرانی، به موضوعات دیگر بسط داده شوند، ایا اروپا مقابل تحریم‌های علیه برنامه موشکی و منطقه ای ایران هم ایستادگی خواهند کرد؟ با مواضع اروپایی‌ها در مورد لزوم تحریم موشکی و منطقه‌ای ایران چنین اتفاقی بعید است و به دلایل مذکور، قانون مطرح شده، از همین حالا شکست خورده خواهد بود. بنا براین، اگر بناست، برجام، تنها بعلت ثبات فروش نفت و نه مبادله گسترده با شرکت‌های اروپایی تداوم یابد که حرفی نیست؛ اما، حفظ «تمام منافع برجامی» ایران، قطعا به اراده‌ای بیشتر از یک شوی تبلیغاتی از طرف اروپایی‌ها احتیاج دارد که اثری از آن، فعلا در رفتار اروپایی‌ها مشاهده نمی‌شود.
