وی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران با پایبندی به برجام، تامین منافع ملی خود را دنبال می‌کند، گرچه متاسفانه طرف‌های مقابل در اجرای تعهدات خود، عملکرد رضایت بخشی نداشته‌اند. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور کشورمان هم دیروز در دیدار وزیر اقتصاد بلغارستان که کشورش ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را نیز به عهده دارد، گفت: انتظار جمهوری اسلامی ایران از اتحادیه اروپا به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه بین‌الملل، اتخاذ عکس‌العملی قاطع و جدی در این خصوص است تا جامعه بین‌الملل از این مساله درس بگیرد. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان که دیروز برای رایزنی با وزیر خارجه روسیه به مسکو رفته بود، اعلام کرد: تهران تضمین طرف‌های امضاکننده توافق را خواستار است. به گزارش خبرگزاری صداوسیما، ظریف بیان کرد: برجام براساس یک موازنه بین تعهدات طرف ایرانی و اروپا و آمریکا بنا شده است و با خروج آمریکا این موازنه به هم می‌خورد و باید دید چگونه می‌توان در این شرایط منافع مردم ایران را تامین کرد.

وزیر خارجه روسیه نیز در این دیدار گفت: اوضاع برجام روز به روز بحرانی‌تر می‌شود، باید درباره اقداماتی که می‌تواند کمک کند اوضاع بحرانی‌تر نشود، صحبت کنیم.

به گزارش ایرنا، ظریف همچنین دیروز در جمع خبرنگاران در مسکو گفت: 20 اردیبهشت نامه‌ای به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دبیرکل سازمان ملل متحد نوشتم.

ظریف افزود: در نامه به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درخواست تشکیل کمیسیون مشترک شد؛ بر اساس برجام، کمیسیون مشترک با یک نوبت جلسه مدیران سیاسی شروع می‌شود و در صورت ضرورت این جلسه در سطح وزیران امور خارجه تشکیل خواهد شد. وزیر خارجه کشورمان همچنین در مطلبی در توییتر با اشاره به سفرش به بروکسل نوشت: بزودی مشخص خواهد شد که چطور 1+4 می‌توانند منافع ایران را در برجام تضمین و این دستاورد بی‌نظیر دیپلماسی را حفظ کنند.

جام‌جم در گفت‌وگو با ده کارشناس سیاسی به بررسی انتظارات موجود از بسته پیشنهادی اروپا و تضمین‌هایی که باید برای تامین منافع کشورمان بدهند، پرداخته است.

تضمین‌ها به آینده موکول نشود

مهدی چمران / کارشناس مسائل سیاسی

تضمین‌هایی که گرفته می‌شود باید خیلی صریح و روشن باشد. این تضمین‌ها قاعدتا همان چیزهایی است که در متن برجام هم آمده بود که کلیه تحریم‌ها باید برداشته شود. هم شرکت‌ها و هم دولت‌های اروپایی باید تحریم‌ها را کنار بگذارند و شرایط فعلی که هنوز بانک‌های اروپایی و خیلی از شرکت‌های اروپایی با ما همکاری ندارند و همین الان هم خیلی از دولت‌های اروپایی همکاری ندارند، نباید ادامه داشته باشد.

تحریم‌های بانکی و مالی و همچنین تحریم‌هایی که آمریکا علیه اشخاص می‌گذارد برای ایران قابل اجرا نیست و اروپا نباید به آنها پایبند باشد. این مساله که آیا اروپا می تواند این عدم پایبندی را در مقابل آمریکا داشته باشد یا نه بحث دیگری است. آنچه که ما می‌خواهیم عدم تحریم و خارج نشدن از چارچوب مذاکرات هسته‌ای است. ما ورود به هیچ‌گونه مذاکره دیگری را نمی‌پذیریم. همه تضمین‌ها هم باید ملموس و جدی باشند و به آینده و جاهایی که نمی‌توانیم دست یابیم حواله داده نشده باشد. متاسفانه در برخی جاهای برجام، معلوم نیست زمانی که ما بخواهیم شکایت کنیم این فرایند به کجا می‌رسد. چنین مواردی نباید در مورد تضمین‌های اروپا تکرار شود.

تضمین عملی در یک بازه زمانی مشخص

عبدالرضا مصری/ نماینده کرمانشاه در مجلس

قضایایی که امروز در مورد برجام در حال اتفاق افتادن است موضوعی نبود که ذهن ما نسبت به آنها خالی باشد. یکی از گزینه‌هایی که احتمال داشت و مسئولان ما درباره آن اندیشیده بودند همین بود که آمریکا از برجام خارج شود و این‌که چطور می‌توان تبعات این خروج را کاهش داد و یا بی‌اثر کرد.

در شرایط فعلی دو حالت وجود دارد. یا اینکه منافع برجام برای دولت‌های اروپایی آنقدر بیش از منافع آمریکا ست که بتوانند نهادهای مالی و تجاری خودشان را تشویق و ترغیب و مجاب کنند که با ایران ارتباط داشته باشند. به عنوان مثال اگر خزانه‌داری آمریکا ما را تحریم کرد بانک‌های اروپایی، مراودات بانکی خود را با ما ادامه دهند.

و دوم قطعا بعد از بانک، یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به بیمه‌هاست زیرا ما برای صدور نفت نیاز به بیمه داریم. بخشی از این بیمه، قابل انجام در کشور خودمان است و ما می‌توانیم کشتی را بیمه کنیم اما برای باراندازی در اسکله، بیمه‌های معتبر بین‌المللی باید این کار را انجام دهند وگرنه اجازه پهلو گرفتن برای صادرات نفت نخواهیم داشت. اینها مواردی است که اروپایی‌ها باید تضمین کنند که انجام خواهد گرفت حتی اگر آمریکا با آنها مخالف باشد.

همچنین باید امکانات و تجهیزاتی که در مورد انرژی هسته‌ای قول داده‌اند و همچنین تامین اورانیوم را تضمین کنند. انواع و اقسام روابط آزاد تجاری و مالی و بیمه‌ای، همه از اموری است که باید حاصل برجام می‌شد و اکنون اروپا باید آنها را تامین کند.

البته در همین ابتدای کار، پالس‌هایی که می‌رسد حاکی از این است که اروپایی‌ها در حال ادامه تحریم‌های آمریکا هستند که نمونه آن بحث فروش هواپیما و بیمه‌های سوئیس و دانمارک است که اعلام کردند به دلیل خروج آمریکا از برجام نمی‌توانند با ما کار کنند.

اروپایی‌ها باید درباره همان موارد موجود در برجام و همانهایی که آقای رئیس‌جمهور بعد از امضای برجام اشاره کردند که تمام تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه و دوجانبه و تحریم‌های شورای امنیت برداشته می‌شود در عمل و در یک بازه زمان‌بندی شده و مشخص تضمین بدهند.

به نظر من اینکار، یک کار دیپلماسی است و مرّ فرمایشات مقام معظم رهبری در قالب آن باید دنبال شود. همه باید یکپارچه متوجه دشمن باشیم و به دولت کمک کنیم که از این مقطع عبور کند و بقیه بحث‌ها را باید برای بعد گذاشت.

ایجاد بانک اختصاصی برای معاملات ایران

محمد رضا دهشیری/استاد دانشگاه

اتحادیه اروپا باید در قوانین مسدود کننده بتواند با جمهوری اسلامی ایران همکاری کند، این همکاری ها می تواند در راستای حمایت از شرکت های اروپایی که خواهان تعاملات اقتصادی با کشورمان هستند باشد، همچنین اروپا می تواند بانک اختصاصی برای معاملات تجاری ایران ایجاد کند.

با توجه به اینکه تاکید ما در برجام استفاده از مزایای اقتصادی آن بود در این راستا اروپا می تواند با صدور بیانیه هایی با تحریم های یکجانبه آمریکا مخالفت کند، به این معنی که از نظر جو سیاسی به نوعی همراهی خود را با ایران وکشورهایی که خواهان همکاری با ما هستند نشان دهد.

لغو تمام تحریم‌ها از ابتدای انقلاب تا کنون

فریدون عباسی/ رئیس سابق سازمان انرژی اتمی

در ارتباط با اخذ تضمین از اروپا برای حفظ منافع ایران در برجام باید ببینیم آمریکا و اروپا چه تحریم هایی علیه ایران وضع کرده اند، در همین ارتباط باید هر تحریمی که اتحادیه اروپا از جمله کشورهای فرانسه، انگلیس و آلمان از ابتدای انقلاب تا کنون به هر بهانه ای علیه ایران وضع کرده اند لغو شود. آنها باید برای نشان دادن حسن نیت خود رابطه شفافی با جمهوری اسلامی داشته باشند. همچنین اروپا نباید به تحریم های ثانویه ای که آمریکا خارج از مرزهای خود علیه ایران وضع می کند توجه و به آن عمل کند. در ضمن باید به سایر کشورها توصیه هایی در مورد عدم اجرایی کردن آن تحریم ها از جمله حوزه های بانکی،بیمه، کشتیرانی و... داشته باشند.

هیچ پیش شرط دیگری مطرح نشود

حسین آبنیکی/ رئیس پیشین مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی

تسهیل در مراودات پولی و بانکی با ایران از جمله تعهدات برجامی بود که به درستی اجرا نشد، بنابراین اگر قرار بر اجرای برجام باشد می بایست آنها ضمانت کتبی بدهند که در این حوزه و در چارچوب برجام تعهداتشان را اجرا خواهند کرد تا به این ترتیب بتوانیم معاملات پولی و مالی را بین ایران و اروپا به طور کامل داشته باشیم.

مراودات اقتصادی نباید منوط به تحریم های آمریکا و درخواست های آنها از جمله در حوزه برنامه های موشکی و منطقه ای ایران شود.

باید به صورت شفاف اعلام شود که ملاک ایران برجام است و هیچ پیش شرط دیگری که به القای آنها و آمریکا باشد نخواهیم پذیرفت. باید تضمین مکتوب قطعی داشته باشیم که در صورت مواجه شدن اروپا با تحریم های ثانویه آمریکا، آنها اقدام متقابل داشته و تسلیم آمریکا نشوند.

البته طی روزهای اخیر موضوعاتی مبنی بر مطرح شدن شروط جدید از سوی اروپا شنیده می شود، بنابراین باید به صورت مکتوب ضمانت بگیریم که علاوه بر برجام شروط احتمالی دیگر در مورد غنی سازی، موضوعات منطقه ای و یا موشکی به طور کلی منتفی است و آنها به صورت مکتوب اعلام کنند در آن حوزه ها نیز شروطی برای ما تعیین نخواهند کرد.

2 تضمین اصلی

سید حسین نقوی حسینی / سخنگوی کمیسیون امنیت ملی

سرتیتر اصلی تضمین‌ها این است که اولا اروپایی‌ها باید به کلیه تعهداتشان در برجام عمل کنند و دوم اینکه خسارات ناشی از خروج آمریکا از برجام را هم برای جمهوری اسلامی ایران جبران کنند. این دو تضمین اصلی است که اروپایی‌ها باید بدهند. در زیرمجموعه این تضمین‌ها باید تحریم‌های ثانویه آمریکایی‌ها را با اقدامات خودشان خنثی کنند. به عنوان مثال در حوزه عملیات بانکی، در حوزه کشتیرانی، در حوزه حمل‌و نقل، در حوزه بیمه‌ها، در حوزه خرید نفت باید خسارات ناشی از خروج آمریکا را برای ایران جبران کنند. اروپایی‌ها برای اینکار باید تضمین دهند که حجم خرید نفت خود را افزایش می‌دهند و جمهوری اسلامی ایران بتواند به راحتی نفتش را بفروشد و بانک‌هایشان با ما کار کنند و مسائلی که از ناحیه تحریم‌های ثانویه آمریکا متوجه ایران می‌شود را به هر نحو ممکن جبران کنند.

اروپا جریمه‌های شرکت ها را تقبل کند

عزت ا... یوسفیان ملا/نماینده آمل

نکته ای که باید در ابتدا به آن توجه شود این است که اروپا در همان مقطعی که شرایط اجرای برجام مساعد بود و همه پیشگام در اجرای برجام بودند، اقدام قابل توجهی در این ارتباط نداشت و حتی یک بانک اروپایی بزرگ به صورت جدی وارد تعامل با ایران نشد. در ضمن جلب اعتماد ایران از سوی اروپا موضوعی مشکوک است چرا که 80 درصد تحریم های اعمال شده علیه ایران در اختیار سازمان ملل و آمریکاست. اما باوجود این موضوعات، اروپا باید تضمین دهد که آمریکا وارد جریمه بانک های اروپایی و چینی که با ایران همکاری می کنند نشود، همچنین می بایست تضمین هایی در حد اسناد بهادار وجود داشته باشد که در صورت جریمه بانک ها و شرکت های همکار با ایران از سوی آمریکا، آنها بتوانند از محل آن اسناد خسارات خود را دریافت کنند و دولت های اروپایی جریمه آمریکا را تقبل کنند.

امضای سند به معنای تضمین

علی بیگدلی/کارشناس مسائل بین الملل

در روابط بین الملل چیزی به نام تضمین نداریم چرا که اگر با کشوری سندی را امضا کنیم به معنای تضمین است.

نکته مهم دیگر سه موضوعی است که امروز در بسته پیشنهادی اروپا به ایران مطرح خواهد شد که معتقدم این موضوعات هیچ ارتباطی با برجام ندارد. موضوعاتی از جمله حقوق بشر، موضوعات منطقه‌ای و موشکی در این بسته ارائه خواهد شد، موضوعاتی که وزیر خارجه آلمان نیز چندی پیش مطرح کرده بود.

بنابراین به نظر می رسد آنها معامله ای با ایران داشته باشند که در صورت عملی نشدن خواسته هایشان طبق آن بسته، حتی در صورتی که از برجام خارج نشوند تحریم هایی علیه ایران اعمال شود.

لزوم برگزاری نشست های بین بانکی اروپا

عباسعلی منصوری آرانی/ عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نهم

آنچه در برجام و پس از آن در قطعنامه 2231 داشتیم قرار بین المللی بود و می توانست در صورت اجرای کامل الگویی برای مذاکرات در موضوعات مختلف شود.

در شرایط فعلی و با توجه به خروج آمریکا از برجام، اروپا بر پایبندی بر برجام تاکید دارد، البته تاکید لفظی در این مورد فایده‌ای ندارد و آنها باید در عمل ضمانت هایی در جهت تامین منافع ایران از برجام دهند. در این زمینه رفع تحریم‌های اقتصادی در درجه اول اهمیت قرار می گیرد، در همین زمینه اروپا باید زمینه های رفع موانع در جهت تبادلات بانکی، مشکلات بیمه، تسهیل در رفت و آمد تجار را فراهم کند تا به این ترتیب آنها در محیطی آرام و بدون تنش و در عمل و نه روی کاغذ چنین شرایط مساعدی را برای ایران فراهم کنند. باید ظرف هفته های آینده و در راستای تعهد عملی اروپا برای حفظ منافع ایران در توافق هسته ای آنها نشست های بین بانکی که خروجی آن انعقاد توافق نامه هایی باشد، برگزار کنند و در همین ارتباط تیم اقتصادی دولت در مورد عملی شدن تعهدات اروپاییان نسبت به برجام اعلام نظر کند.

عدم صدور توافق نامه مغایر با برجام

قاسم شعبانی/حقوقدان

دولت های اروپایی می توانند از جانب خودشان در مورد اقدامات و تعاملاتی که می توانند با جمهوری اسلامی ایران داشته باشند تضمین دهند، همچنین آنها باید تضمین دهند که موضوع ادعایی جدیدی از جمله موضوعات موشکی و غیره نداشته باشند.

اروپاییان نباید در شورای امنیت قطعنامه ای علیه ایران داشته باشند و از لحاظ حقوقی تضمین کنند که هیچ توافق نامه ای مغایر با برجام بر علیه ایران صادر نمی کنند. همچنین باید تضمین بدهند که در زمینه تعاملات اقتصادی و تجاری بین المللی از جمله در مورد نفت و تجارت کالاهایی مانند هواپیما که برای امور غیر هسته ای است محدودیت هایی ایجاد نکنند.

بهانه هایی مبنی بر اینکه نمی توان شرکت ها و بخش خصوصی را مجبور به همکاری با کشورهای دیگر از جمله ایران کرد مطرح می شود، این در حالی است که اروپاییان می توانند با حمایت از دولت های خود راهکاری جهت مقابله و ایستادگی با این موضوع داشته باشند، چرا که بسیاری از شرکت های خصوصی اروپایی بیشتر تابع دولت های خود هستند تا آمریکا. دولت ها حق دفاع از شرکت های خود را دارند.

دولت های اروپایی می توانند در متن کاملا تعریف شده از اکنون مشخص کنند که به عنوان مثال دولت فرانسه می تواند به میزان نیاز ایران، دارو در اختیار کشورمان قرار دهد و یا اینکه در حوزه نفت قرارداد طولانی مدت با ایران بسته و یا به صورت مشروط آن را خریداری کنند.