یک کارشناس و پژوهشگر حوزه مبارزه با موادمخدر گفت: کپسول‌های ترک اعتیاد دست‌ساز عطاری‌ها، قرص‌های «من درآوردی» است که حاوی مواد شیمیایی، قرص‌های مخدر و مواد اعتیاد آوراز جمله «گرس و گل» و در مواردی «شیشه» است و هیچ‌ماده گیاهی در آنها وجود ندارد.

در پستوی عطاری‌ها چه می گذرد؟ سوالی که از مدت‌ها پیش مطرح شده و اکنون نیز در موارد بسیاری عینیت تخلف آنها به اثبات رسیده است. آنچنان که هر از گاهی عطاری های متخلف به تعزیزات حکومتی معرفی می شوند و بار دیگر این مساله به چالش کشیده می شود که چرا نظارت دقیقی روی عملکرد عطاری‌ها صورت نمی گیرد؟ گرچه بارها و بارها طرح پاکسازی عطاری‌های متخلف کلید خورده است، اما همچنان باید گفت که این داستان سر دراز دارد. به گونه‌ای که برخی عطاری‌ها در تهران قرص هایی را تحت عنوان ترک اعتیاد به مصرف‌کنندگان مواد مخدر می فروشند، اما نیت شومی در سر دارند. آنها قصد دارند که با این اقدام سودی را به جیب بزنند، بدون آنکه در جهت درمان این قشر دردمند جامعه گام بردارند. بنابراین بار دیگر حلقه مفقوده نظارتی به چشم می آید و انتظار می رود که سازمان های مربوط همان گونه که بر عملکرد سایر مراکز نظارت دارند، این رویکرد خود را نیز شامل حال عطاری‌های پایتخت کنند، چرا که پای سلامتی انسان در میان است و نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد.

اعلام نتایج تحقیقات روی عطاری‌های تهران

در اغلب عطاری های پایتخت داروهایی دست‌ساز (قرص و کپسول) به نام ترک اعتیاد به‌فروش می‌رسد که این داورها بدون مجوز وزارت بهداشت و مراجع رسمی بوده و سبب اعتیاد بیشتر یا بروز عوارض جدی می‌شود. علاوه بر این با وجود همه نظارت‌های انجام شده، عطاری‌ها اقدام به فروش قرص‌ها و مکمل‌های لاغری می‌کنند که مورد تایید وزارت بهداشت نیست. روز گذشته یک کارشناس و پژوهشگر حوزه مبارزه با موادمخدر با ابراز تاسف از اینکه در اکثر عطاری‌های مورد تحقیق نیز قرص متادون و بوپره نورفین، آزاد بدون سقف از نظر تعداد نیز به فروش می‌رسید، گفت: نکته جالب آن است که مکانی که به‌عنوان عطاری و مرکز ارائه داروهای سنتی و گیاهی مجوز فعالیت دارد، قرص مخدر متادون می ‌فروشد و در کپسول‌های دست‌ساز خود ترکیبی «من در آوردی» از انواع داروهای مختلف مخدر را وارد می‌کند و به فروش می‌رساند و کسی نیست تا جلو این اتفاق را بگیرد. هومان نارنجی‌ها اظهار کرد: در طرح تحقیقاتی که با حمایت ستاد مبارزه با موادمخدر انجام شد در هر یک از مناطق شهرداری تهران چهار عطاری انتخاب کردیم و از آنها 300 کپسول ترک اعتیاد دست‌ساز و قرص خریداری و مشاهده شد 100 کپسول آنها با دیگر قرص‌ها مشابه نیستند. بنابراین در نشستی کارشناسانه کپسول‌های نامشابه را به آزمایشگاه تخصصی ارجاع دادیم.

او ادامه داد: علاوه براین، پکیج دارویی ترک اعتیاد را که توسط کانال‌های ماهواره‌ای تبلیغ می‌شود و شامل شش نوع داروی مختلف بود خریداری و تحویل آزمایشگاه دادیم. نارنجی‌ها گفت: با اقدامات تحقیقاتی انجام‌شده مشخص شد که همه کپسول‌ها و قرص‌های تهیه‌شده دارای چند نوع داروی اعتیادآور هستند و همچنین هیچ‌کپسول و قرص شناخته‌شده‌ای با منشا گیاهی در میان آنها یافت نشد. نارنجی‌ها افزود: نتیجه تحقیقات علمی ما نشان داد که قرص‌ها و کپسول‌های ترک اعتیاد شامل 90‌درصد دیفنوکسیلات، 86‌درصد ترامادول، 78‌درصد ترکیبات مرفین‌دار، 69‌درصد استامینوفن ساده و 68‌درصد استامینوفن‌کدئین، 23‌درصد داروهای آرامبخش (بنزودیازپین‌ها)، 21‌درصد داروی ضد تشنج (فنوباربیتال)، 18درصد شیشه (آمفتامین و متامفتامین)، 16‌درصد ترکیبات THC (حشیش و گل)، 13‌درصد داروهای ضدافسردگی و ضد جنون و هشت‌درصد متادون بودند.

این پژوهشگر حوزه مخدر ادامه داد: از نظر تعداد مواد موجود در نمونه‌ها هم به‌طور میانگین در هر نمونه پنج ماده اعتیادآور یا دارو وجود داشت و 63‌درصد نمونه‌ها حاوی پنج ماده اصلی (شامل مورفین، کدئین، ترامادول، دیفنوکسیلات و استامینوفن) و نیز 42 نمونه (41‌درصد کل نمونه‌ها) حاوی هر پنج ماده بودند. به گزارش ایرنا، این درمانگر اعتیاد گفت: نتیجه تحقیقات انجام‌شده بیانگر آن است که عطاری‌ها ظاهرا تشت بزرگی را مهیا می‌کنند و انواع داروهای اعتیادآور و آرامبخش را در کنار برخی موادمخدر و محرک مانند شیشه و سوخته و گل با هم مخلوط می‌کنند.

امکان سوء‌استفاده در عطاری‌ها وجود دارد

سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس درباره نحوه عملکرد عطاری‌ها در گفت‌و‌گو با «آرمان» می گوید: عطاری در فرهنگ ایرانی یک قدمت طولانی دارد. اسم عطار نیشابوری نشان‌دهنده قدمت این حرفه است. بنابراین به‌دلیل جایگاهی که این حرفه از قدیم در ساختار زندگی ایران داشته و اکنون نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهد، نمی توان مانع فعالیت آن شد، ولی باید نظارت مانند هر حرفه دیگر صورت گیرد. آنچنان که در ارتباط با نحوه فعالیت عطاری‌ها چندین نوبت صحبت شده و همچنان پیگیر هستیم. محمد نعیم امینی فرد می‌افزاید: امکان سوء استفاده در عطاری‌ها مانند حرف دیگر وجود دارد. با این حال عطاری‌ها عملا مجوزی از وزارت بهداشت و درمان دریافت نمی کنند و مجوزشان را از وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گیرند. او ادامه می دهد: با توجه به گستردگی عطاری‌ها در جای جای کشور عملا ما یک عمل مشخصی در ارتباط با نظارت عطاری‌ها نداریم که واقعا یک نقص به حساب می آید.

سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس می گوید: باید سازمان غذا و دارو، وزارت بهداشت و درمان و وزارت صنعت، معدن و تجارت که مجوزهای لازم را در اختیار عطاری‌ها قرار می دهد، به‌نوعی به تعامل و هماهنگی برای نظارت برسند. او خاطرنشان می کند: گزارشاتی مبنی بر تخلف برخی عطاری‌ها وجود دارد. بازدیدهای مستمر از عطاری‌ها بخشی از فرآیند نظاراتی را شامل می شوند. امینی فرد عنوان می کند: من فکر می کنم مهم‌ترین رکن در این میان اجرای آیین نامه های مشخص است که وزارت بهداشت و درمان باید بخشی از آن را خود تدوین کند. او اضافه می کند: خود صنف هم می تواند این مساله را به‌عهده بگیرد. در واقع نظارتی که باید از طریق خود صنف انجام شود، بسیار مناسب است. در عین حال پایش های متناوب و حساب شده‌ای توسط وزارت بهداشت و درمان انجام می‌گیرد که بسیار راهگشاست.

این عضو کمیسیون بهداشت مجلس بیان می کند: یکی از راه های پیشنهاد شده اعمال نظارت به شکل خرید خدمات و برون سپاری است و خود صنف باید برابر دعاوی که وزارت بهداشت و درمان دارد یا خواهد داشت نظارت را حتما انجام دهد. من فکر می کنم تنها راهش همین است. او در پایان یادآور می شود: عملا در این رابطه مجازات های مشخصی را داریم. در واقع هر فردی که اقدام به طبابت کند که در آن مهارت کافی نداشته باشد، مجازاتش مشخص است. به عبارت دیگر این اقدام دخالت غیرمسئولانه در امور پزشکی تلقی می‌شود و مجازات های مشخصی را هم در قانون اسلامی و هم در قانون نظام پزشکی دارد.

روزنامه آرمان